Αρχές Μαρτίου 2020 το κλίμα στη Λέσβο ήταν πρωτόγνωρα έκρυθμο. Καταγράφηκαν τότε επιθέσεις σε Ελληνες και ξένους δημοσιογράφους, στήθηκαν μπλόκα πολιτών στους δρόμους για ελέγχους μη κυβερνητικών οργανώσεων, στο λιμάνι της Θερμής ομάδα κατοίκων εμπόδισε με βρισιές την αποβίβαση ανθρώπων που μόλις είχαν φτάσει από τα τουρκικά παράλια. Μια άδεια εγκατάσταση βραχύβιας φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών πυρπολήθηκε. Είχαν προηγηθεί και επεισόδια με τα ΜΑΤ, με αφορμή τη δημιουργία νέας κλειστής δομής. Στο νησί παρέμεναν εγκλωβισμένοι τότε 21.815 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ η Μόρια θα μετρούσε λίγους ακόμη μήνες λειτουργίας προτού καταστραφεί ολοκληρωτικά από πυρκαγιά.
Στη Μυτιλήνη εμφανίστηκαν εκείνες τις ημέρες μέχρι και μέλη της ακροδεξιάς εξτρεμιστικής οργάνωσης «Identitäre Bewegung» (Κίνημα Ταυτότητας), η οποία είχε σχετιστεί και με τον δράστη της πολύνεκρης επίθεσης σε μουσουλμανικά τεμένη της Νέας Ζηλανδίας Μπρέντον Χάρισον Τάραντ.
Υποστηρίζεται αυτές τις ημέρες ότι η Κρήτη «αιφνιδιάστηκε». Ηταν, όμως, ήδη γνωστό τουλάχιστον από το 2024 ότι είχε ανοίξει η «διαδρομή» από το Τομπρούκ.
Τότε είχε τεθεί για πρώτη φορά σε ισχύ το νέο καθεστώς αναστολής του δικαιώματος υποβολής αίτησης ασύλου, με αφορμή και όσα είχαν συμβεί στα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο. Πέντε χρόνια αργότερα, λόγω των αυξημένων αφίξεων από τη Λιβύη, η ίδια κυβέρνηση επέλεξε να επαναφέρει το μέτρο της αναστολής υποβολής αιτημάτων ασύλου.
Υποστηρίζεται αυτές τις ημέρες ότι η Κρήτη «αιφνιδιάστηκε». Οτι δεν διαθέτει χώρους, ότι αδυνατεί να αναλάβει την παραμονή αυτών των ανθρώπων μέχρι να μεταβούν σε κάποια οργανωμένη δομή. Ηταν, όμως, ήδη γνωστό τουλάχιστον από το 2024 ότι είχε ανοίξει η «διαδρομή» από το Τομπρούκ, ενώ όλες οι συζητήσεις για δημιουργία χώρων προσωρινής φιλοξενίας στο νησί το ίδιο διάστημα απέβαιναν άκαρπες. Κανένας πολιτικός είτε στην τοπική είτε στην κεντρική σκηνή δεν ήθελε να λάβει πρωτοβουλίες. Κάθε δήμος προσπαθούσε να μεταθέσει τη διαχείριση στον διπλανό του και οι εκάστοτε υπουργοί παρακολουθούσαν.
Σε παρέμβασή του χθες ο Ευάγγελος Βενιζέλος κατέκρινε την κυβέρνηση για την «ανεπίγνωστη», όπως σημείωσε, επίκληση του άρθρου 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην τροπολογία για το άσυλο. Οπως εξήγησε, αυτή η κίνηση ισοδυναμεί με επίκληση του νόμου περί καταστάσεως πολιορκίας και «θέτει ζήτημα υψίστης σημασίας για την υπόσταση του κράτους δικαίου στη χώρα μας και τον σεβασμό θεμελιωδών υποχρεώσεων κατά το διεθνές δίκαιο». Αυτό το διάστημα στην Κρήτη υπήρξαν κάποιες ημέρες που στο νησί παρέμεναν έως και 2.000 άτομα, τα οποία σταδιακά και ανά ομάδες μεταφέρονταν στον Πειραιά. Ηταν δέκα φορές λιγότεροι σε σχέση με τη Λέσβο το 2020.
