Και το casus belli; Είναι η αυθόρμητη ερώτηση που έρχεται στο μυαλό του απλού πολίτη. Ομως, ενδιαφέρον έχει ολόκληρη η δήλωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και όχι η δημοσιογραφική σύντμησή της. Είπε ο Τούρκος πρόεδρος: « Η Τουρκία δεν αποτελεί απειλή για καμιά χώρα που δεν απειλεί την ασφάλεια και τα συμφέροντά της και δεν επιδεικνύει εχθρική στάση».
Είναι αυτονόητο από τα λεχθέντα πως ο ίδιος θα κρίνει αν η συμπεριφορά μιας χώρας είναι απειλητική για την ασφάλεια και τα συμφέροντα της Τουρκίας και συνιστά εχθρική στάση.
Τι θέλει να πει ο ποιητής; Πως αν εκτιμήσει ότι η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας συνιστά εχθρική συμπεριφορά, τότε και η Τουρκία θα την απειλήσει. Αυτό που κάνει μέχρι τώρα.
Οι αυταρχικοί ηγέτες, σε μια κατ’ αρχήν θετική θέση τους, βάζουν τόσες προϋποθέσεις που ουσιαστικά την αναιρούν. Απλώς αποδεικνύουν –όπως στην περίπτωσή μας ο Ερντογάν– τον ηγεμονισμό τους και προβάλλουν την απειλή άσκησης βίας, καθώς είναι το βασικό τους όπλο. Παράλληλα, αντιμετωπίζουν τις γειτονικές χώρες ως χώρες περιορισμένης κυριαρχίας.
Τι θα είναι προτιμότερο: Να ασχοληθεί με το θέμα ο Ντόναλντ Τραμπ ή να μην ασχοληθεί; Ο ισοπεδωτικός τρόπος σκέψης του δεν έχει καμιά σχέση με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου…
Ετσι, είναι φυσικό στην παραπάνω δήλωση Ερντογάν να απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στο Διεθνές Δίκαιο. Και αυτό συμβαίνει διόλου τυχαίως, καθώς τη σκέψη του καθοδηγεί η πολιτική της ισχύος. Υπό αυτό το πρίσμα αγωνίζεται, με κάθε τρόπο, η Τουρκία να συμπεριληφθεί και πάλι στο πρόγραμμα των F-35 και της αναβάθμισης των F-16.
Ο στόχος του προφανής: να ανατραπεί ο υπάρχων συσχετισμός δυνάμεων στον αέρα. Για να το πετύχει αυτό μπορεί να βάλει το ένδυμα του ειρηνόφιλου, ακόμη και του φιλέλληνα. Και φαίνεται πως στο νέο περιβάλλον των ΗΠΑ ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκει ευήκοα ώτα.
Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί, δεν μπορούμε να αρκεστούμε σε ανέξοδες, φραστικές διαβεβαιώσεις με τόσο πολλούς αστερίσκους. Η Διακήρυξη των Αθηνών μπορεί να εξασφάλισε ήρεμα νερά –κάποια στιγμή θα πρέπει να την αξιολογήσουμε συνολικά–, όμως έχω την εντύπωση ότι φτάνει στα όριά της.
Οσονούπω θα βρεθούμε μπροστά σε κρίσιμα διλήμματα τα οποία θα απαιτήσουν γενναίες αποφάσεις, προς τα εδώ ή προς τα εκεί. Το ερώτημα είναι αν είμαστε προετοιμασμένοι, διότι και το «προς τα εδώ» και το «προς τα εκεί» θα αποτελέσουν σημείο-τομή όχι μόνον στις σχέσεις των δύο χωρών, αλλά και στο πολιτικό μας σύστημα. Και σίγουρα θα έχουν κόστος. Δεν γνωρίζω τι θα είναι προτιμότερο: Να ασχοληθεί με το θέμα ο Ντόναλντ Τραμπ ή να μην ασχοληθεί; Ο ισοπεδωτικός τρόπος σκέψης του δεν έχει καμιά σχέση με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και αυτό θα πρέπει να μας εμβάλει σε ανησυχίες, εφ’ όσον υποστηρίζουμε ότι έχουμε τα δίκαια με το μέρος μας.
Μήπως τελικά μπλέξαμε; Και αν ναι, πώς ξεμπλέκουμε; Υπάρχει κάποιος σχεδιασμός; Ερωτήματα προς προβληματισμό.
