Ίσως το πιο χρήσιμο δίδαγμα των τελευταίων δεκαπέντε χρόνων, και είναι ένα δίδαγμα αποκαρδιωτικό, είναι το ότι οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν τίποτε, εκτός από ένα πράγμα: το ότι δεν μαθαίνουν τίποτε. Δεν υπάρχει δύναμη στο σύμπαν πιο ισχυρή απ’ την ανάγκη του ανθρώπου να πιστεύει ότι έχει πάντα δίκιο, δεν υπάρχει ανατολικοευρωπαία γυμνάστρια πιο εύκαμπτη απ’ τον ανθρώπινο νου, όταν καλείται να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα για την να κουμπώσει σ’ αυτήν ακριβώς την ανάγκη. Ποιος ψηφοφόρος του δημοψηφίσματος του 2015 παραδέχεται σήμερα ότι έκανε λάθος; Πόσα, στ’ αλήθεια, μάθαμε από την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, τη μεγαλύτερη της σύγχρονης ιστορίας της χώρας μας; Αν ξανασκάσει πανδημία, τι θα κάνουμε διαφορετικά; Θα την αντιμετωπίσουμε άραγε καλύτερα;
Κάποιες και κάποιοι, αφελώς, νομίζαμε ότι είναι αλλιώς τα πράγματα. Πιστεύαμε ότι η φτηνή, απεριόριστη πρόσβαση της ανθρωπότητας σε γνώση και σε ενημέρωση είναι καλό πράγμα, ότι τα δώρα της τεχνολογίας θα οδηγήσουν το είδος μας σε μια νέα Αναγέννηση. Πως το τραύμα της χρεοκοπίας θα πυροδοτήσει μια ρήξη με το παρελθόν, μια παλλαϊκή απαίτηση για μεταρρυθμίσεις, για έναν επαναστατικής κλίμακας επανασχεδιασμό του τι είναι το κράτος, του πώς λειτουργούν οι δομές εξουσίας και του πώς το εκλογικό σώμα αντιμετωπίζει το πολιτικό σύστημα εν γένει. Νομίζαμε ότι πάει, η Μεταπολίτευση τελείωσε, οι παθογένειές της απορρίφθηκαν, πως κάτι νέο, καλύτερο, έρχεται για να την αντικαταστήσει. Φανταζόμασταν, ακόμα, επηρεασμένοι κι από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, ότι η εμφάνιση ενός ξένου, εξωτερικού εχθρού που απειλεί ολόκληρο το είδος μας με όλεθρο, θα μας ωθούσε να παραμερίσουμε σύνορα και εθνικά/εθνικιστικά εμπόδια, και να σταθούμε δίπλα δίπλα, αλληλέγγυοι κι αδελφωμένοι, όλοι μαζί οι άνθρωποι, για να πολεμήσουμε μαζί.
Δεκαετίες τώρα, οι διαψεύσεις πέφτουν σαν μπουνιές σε ταινία με το Τζον Γουίκ.
Ο 21ος αιώνας αποδεικνύεται ως τώρα ένας αιώνας διάψευσης, και σε εγχώριο και σε διεθνές επίπεδο. Περιμέναμε ιπτάμενα αυτοκίνητα, παγκόσμια δημοκρατία και εξάλειψη των ασθενειών και της φτώχειας, κι αντ’ αυτού έχουμε γενοκτονίες, κατάρρευση της δημοκρατίας, αντιμεταναστευτική υστερία, πολέμους ακόμα και στην Ευρώπη και τον RFK τζούνιορ υπουργό υγείας των ΗΠΑ. Κι αν δεν αλλάζουμε, αν δεν αναμορφωνόμαστε μέσα από τις κρίσεις, αν δεν αλλάζουμε, μάλιστα, μετά από τέτοιες κρίσεις, τότε πότε θα αλλάξουμε; Πώς;
Στα εγχώρια πράγματα δεν είχαμε μόνο ανάγκη να πιστέψουμε ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Είχαμε και ελπιδοφόρες ενδείξεις. Ήταν μεγάλες; Όχι. Θα έπρεπε να ξέρουμε καλύτερα; Ασφαλώς. Αλλά η αντιμετώπιση της κρίσης στα σύνορα, όταν ο Ερντογάν εργαλειοποιούσε ταλαίπωρους πρόσφυγες για να εκβιάσει την Ευρώπη, η αντιμετώπιση της Covid στην αρχή αρχή (από κράτος και λαό), το gov.gr, ήταν ενδείξεις. Δεν ήταν μικροπράγματα. Δεν ήταν αυτονόητα. Πυροδοτούσαν μιαν υπόνοια, στις ταλαιπωρημένες μας ψυχές, ότι κάτι μπορεί, ίσως, και να αλλάζει.
Μετά άρχισαν οι μπουνιές.
Το σκάνδαλο των υποκλοπών, το συλλογικό τραύμα των Τεμπών, τόσα άλλα πιο μικρά, μην τα απαριθμούμε τώρα, δεν χωράει η σελίδα. Και τώρα, ο ΟΠΕΚΕΠΕ. Που έρχεται να μας θυμίσει ότι πως μάλλον όχι, τίποτε δεν αλλάζει. Όχι μόνο επειδή το παλιό κακό πελατειακό κράτος που μας οδήγησε στη χρεοκοπία εξακολουθεί όχι απλά να επιβιώνει, αλλά να κυριαρχεί. Με κάθε νέα αποκάλυψη επιβεβαιώνεται ότι οι σημερινές γενιές Κρητικών και άλλων, ας πούμε, μεταχειρίζονται την ψήφο τους και αντιμετωπίζουν την πολιτική και την επαγγελματική τους ταυτότητα με ακριβώς τον ίδιο τρόπο που τη μεταχειρίζονταν οι μπαμπάδες τους το 1990. Κάθε είδηση μας υπογραμμίζει ότι το σημερινό πολιτικό προσωπικό συμμετέχει στο πελατειακό αλισβερίσι εξαγοράς ψήφων με την ίδια στρατηγική και τις ίδιες μεθοδολογίες του προηγούμενου, προ κρίσης status quo. Αλλά επιπλέον, κάθε δημοσίευμα μας υπενθυμίζει και κάτι άλλο: ότι το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε από τους ξένους. Ότι οι αποκαλύψεις και οι λεπτομέρειες και οι συνομιλίες και τα ονόματα δεν βγήκαν από τολμηρή δημοσιογραφική έρευνα ανεξάρτητων ΜΜΕ. Δεν τα έφερε στο φως η στιβαρή κι άτεγκτη αντιπολίτευση όλα αυτά, ή η άγρυπνη ελληνική αστυνομία. Οι ευρωπαϊκές ελεγκτικές αρχές τα αποκάλυψαν. Οι ξένοι. Και τα διαβάζουμε όλα τα νέα, γλαφυρά και λεπτομερή, με ονόματα και χιλιάδες σελίδες ανάλυσης και αποδείξεων, με άμεσο αντίκτυπο και συνέπειες και παραιτήσεις, και συνειδητοποιούμε: τι γίνεται με όλες τις άλλες υποθέσεις διαφθοράς και ρεμούλας, που ασφαλώς και υπάρχουν σε άλλες γωνιές του κράτους, τις οποίες δεν ερευνούν οι ευρωπαϊκές ελεγκτικές αρχές αυτή τη στιγμή; Είναι ρητορική η ερώτηση. Ξέρουμε τι γίνεται. Το αλισβερίσι συνεχίζεται, όπως συνεχιζόταν το 1990 και το 1960 και το 1880 και από πάντα. Το ελληνικό πελατειακό κράτος εξακολουθεί να επιβιώνει και να αντέχει και να ακμάζει κι ούτε πόλεμοι, ούτε χρεοκοπίες, ούτε κρίσεις αρκούν για να το καταπνίξουν.
Είναι νομοτελειακό; Θα συνεχίζουμε να βολοδέρνουμε έτσι, διεφθαρμένοι πολιτικοί και λαμόγια πολίτες, χεράκι-χεράκι συντηρώντας το αειθαλές παραγωγικό μοντέλο της αρπαχτής, με μικρές, πρόσκαιρες μόνο διακοπές, κάθε που οι ξένοι αποφασίσουν να ελέγξουν πόσα από τα λεφτά των Ολλανδών φορολογούμενων έχουμε κλέψει, μέχρι την επόμενη χρεοκοπία;
