Η παρουσία του Μάριο Ντράγκι στην Αθήνα μάς υπενθύμισε ότι οι προτάσεις του είναι από τις πιο ουσιαστικές που είχαμε δει από τις Βρυξέλλες. Υπάρχουν όμως ορισμένα ερωτήματα, τα οποία αναζητούν απαντήσεις.
Στον πυρήνα της έκθεσης που εκπόνησε για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, στην πραγματικότητα βρίσκεται η ανάγκη για περισσότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση. Ο κοινός δανεισμός, η ενιαία κεφαλαιαγορά και η τραπεζική ένωση είναι κάποιες από τις μορφές της. Ομως, για να φτάσουμε στην ενιαία Ευρώπη χρειάζεται ενιαία πολιτική βούληση, την οποία –εξ ορισμού– ουδείς μπορεί να εγγυηθεί στην περίπτωση μιας ένωσης κρατών. Μήπως αυτό είναι τελικά ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για τις φιλοδοξίες της Ε.Ε.; Για παράδειγμα, η Γερμανία δεν φαίνεται να έχει ξεπεράσει τους προβληματισμούς της για ζητήματα «κλειδιά», όπως η ευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων, γεγονός που δείχνει ότι έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας· ασχέτως αν έχουμε και χρόνο.
Σε ό,τι αφορά την αύξηση των δαπανών για την άμυνα, στη μια πλευρά του νομίσματος βρίσκεται η ευκαιρία για καινοτομία και αναπτυξιακή δυναμική. Στην άλλη όμως είναι η αξιοσημείωτη δημοσιονομική επιβάρυνση και το ρίσκο του χρέους. Οι υψηλότερες δαπάνες για την άμυνα είναι μάλλον αναγκαίες. Ωστόσο, αποτελεί ανοιχτό ερώτημα εάν είναι θετικό ή αρνητικό το πρόσημο σε αμιγώς οικονομικούς όρους. Το επενδυτικό πακέτο Μερτς μπορεί να φτάσει στο ένα τρισ. ευρώ και ήδη προκαλεί ανησυχία για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στην αύξηση του ευρωπαϊκού δημοσίου χρέους. Ο ίδιος μάλιστα προειδοποιεί ότι τα υψηλά επίπεδα χρέους στην Ευρώπη τροφοδοτούν τον κίνδυνο μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αν αυτή αποφευχθεί, ο περισσότερος δανεισμός και οι υψηλότερες δαπάνες δεν θα σημαίνουν κάποια στιγμή περισσότερους φόρους; Ειδάλλως, ποιος θα καταβάλει το τίμημα; Ενδεχομένως το κοινωνικό κράτος της Ευρώπης, η οποία όσο θα πλησιάζει τις αμυντικές ικανότητες των ΗΠΑ τόσο θα πλησιάζει και το μοντέλο κοινωνικής πολιτικής τους.
Στο μεταξύ, οι πολιτικές συνθήκες στην Ευρώπη προσφέρουν τόσο κίνητρα όσο όμως και αντικίνητρα, σε σχέση με τις στρατηγικές αποφάσεις που θα πρέπει να ληφθούν. Ο «τυφώνας» Τραμπ λειτουργεί ως μηχανισμός αφύπνισης, αλλά ενθαρρύνει και συγγενείς πολιτικές δυνάμεις στο εσωτερικό της Ε.Ε., με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κοινό βηματισμό της.
Και πώς θα λύσει τελικά η Ευρώπη το πρόβλημα του μη ανταγωνιστικού κόστους της ενέργειας; Η πράσινη μετάβαση συνιστά για την ώρα συγκριτικό μειονέκτημα της ευρωπαϊκής οικονομίας στον διεθνή ανταγωνισμό και οι κορυφαίοι «policy makers» των Βρυξελλών συνιστούν απλώς υπομονή έως ότου «δουλέψει» η συνταγή. Ας ελπίσουμε ότι –τουλάχιστον…– ο Ντράγκι έχει τις απαντήσεις και απλώς μας διαφεύγουν.
