Αιτία και αφορμή για στενοχώρια αλλά και για αναστοχασμό αποτελούν οι πολλές –ενίοτε δραματικές– σκανδαλώδεις υποθέσεις που τα τελευταία χρόνια (ή και δεκαετίες) σχεδόν μονοπωλούν τις συζητήσεις και τροφοδοτούν ανησυχίες, φόβο ή και την ατομική ή συλλογική απογοήτευση.
Αλήθεια είναι ότι μπορούμε –έχουμε την ικανότητα– να αντλήσουμε διδάγματα από τις όποιες επώδυνες εξελίξεις, να επιλέξουμε τη δράση και όχι την αντίδραση, να τηρήσουμε αποστάσεις από την αρνητικότητα και την τοξικότητα. Να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξουμε εμείς, ώστε να αλλάξει και το περιβάλλον εντός του οποίου επιβιώνουμε.
Δεν είναι εύκολο κάτι τέτοιο. Αν μη τι άλλο, έχει κόστος η μη εθελοντική μετατροπή μας σε πρόθυμους ακολούθους και η επίδειξη προσοχής στο τι θα πεις και πώς θα το πεις.
Επιστροφή στο «κεφάλαιο σκανδαλώδεις υποθέσεις»: Η φράση «μαζί τα φάγαμε» που σε λάθος στιγμή είχε ειπωθεί από λάθος πρόσωπο, ίσως να αποτελεί το πρώτο βήμα για αλλαγή, στον βαθμό που συνιστά την αναγνώριση του εύρους του προβλήματος. Διότι, δεν είναι μόνο τα δημόσια πρόσωπα και οι κρατικοί λειτουργοί που ελέγχονται. Είναι και ο άλλος πόλος: ο γείτονας, ο «συνάδελφος», όσοι συμμετέχουν στη δοσοληψία με τη διαιώνιση της αντίληψης που συμπυκνώνεται στο «αφού κάποιος θα το κάνει, γιατί να μην είμαι εγώ;».
Ασφαλώς και δεν έχουν πουλήσει όλοι την ψήφο ή την αξιοπρέπειά τους. Η διαχρονική εμφάνιση του φαινομένου στην ελληνική ιστορία, ωστόσο, δείχνει ότι όσοι πρόθυμα μετατρέπουν εαυτόν από πολίτη σε πελάτη λέγοντας «πουλάω την ψήφο μου, έλα να την εξαγοράσεις», συναποτελούν τουλάχιστον ισχυρότατη μειοψηφία η οποία είτε κρατάει στη σκιά του περιθωρίου, της παραίτησης ή –στην καλύτερη περίπτωση– του διαρκούς και εξαντλητικού αγώνα τους πολλούς και ικανούς, είτε τους διώχνει μακριά, εκτός συνόρων.
Είναι αυτοί οι πολλοί και ικανοί που αρνούνται να συμμετέχουν στην κάθε είδους διαφθορά ή στη συγκάλυψή της για κάποιο οικονομικό ή επαγγελματικό όφελος, για κάποιο πρακτικό κέρδος, για ένα φευγαλέο –δήθεν σήμα αναγνώρισης εκ μέρους του εκπροσώπου του κάθε είδους συστήματος– χτύπημα στην πλάτη. Και είναι ακριβώς στων πολλών και ικανών το χέρι να καταστήσουν αναστρέψιμη την κατάσταση, όσο κι αν σχεδόν έχουν πειστεί ότι είναι «μικροί» μπροστά στα τεράστια που συμβαίνουν. Αρκεί μόνο να θυμούνται μια σπουδαία φράση, που αποδίδεται συχνά στον Γκάντι: «Πολλοί μικροί άνθρωποι σε πολλά μικρά μέρη του κόσμου, κάνοντας πολλά μικρά πράγματα, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο».
