Χαρές χθες στο σπίτι, πήραμε μετάλλιο! Δηλαδή πήρε ο μικρός στο ποδόσφαιρο. Οπως όλα τα παιδιά της ομάδας που ολοκλήρωσαν με επιτυχία τη χρονιά, σε ειδική γιορτή του συλλόγου. Το κρεμάσαμε μαζί με τα άλλα στο δωμάτιό του. Εχουμε ήδη μεγάλη σοδειά. Εξι ολόκληρα μετάλλια και είναι μόλις 4 ετών. Δύο από το baby swimming, ένα από το καράτε που πήγε φέτος βία 2,5 φορές, ένα μετά μια μουσική παράσταση, ένα από το ποδόσφαιρο, στο οποίο κατά βάση κάνει τον δεινόσαυρο κυνηγώντας τα άλλα παιδάκια, και ένα δεν θυμάμαι από πού, κάπου αλλού θα διέπρεψε. «Το δίνουμε έτσι», ομολογούν οι δάσκαλοι, «για να επικροτήσουμε την προσπάθειά τους». «Αν είναι έτσι, να δώσετε και σε εμάς», σκέφτομαι κάθε φορά. «Εκεί να δεις προσπάθεια».
Μετρούσα τα μετάλλια χθες βράδυ και αναρωτιόμουν πόσο απότομη θα είναι η προσγείωση στην πραγματικότητα όταν θα σταματήσει η ρουτίνα της αδιάκοπης επιβράβευσης. Τα παιδιά μεγαλώνουν σήμερα σε ένα σύστημα όπου κάθε τους κίνηση ακολουθεί ένα «μπράβο» ή ένα αυτοκόλλητο ή ένα σοκολατάκι ή ένα μετάλλιο. Γιατί μισοπαρακολούθησαν ένα μάθημα, γιατί δεν έκλαψαν, γιατί έκλαψαν, γιατί δεν γκρίνιαξαν, για να σταματήσουν να γκρινιάζουν, γιατί ήταν «καλά παιδιά» ή γιατί ήταν «κακά παιδιά» αλλά μετά ζήτησαν συγγνώμη. Ενα συνεχές πάρε-δώσε ή μάλλον δώσε-δώσε, καύσιμο για να βγει η μέρα. Είναι νομοτελειακό ότι θα την πατήσουμε όπως ο βοσκός που φώναζε άσκοπα «λύκος». Ηδη κάποια μπράβο γίνονται αποδεκτά με αδιαφορία, ακόμα και τα παιδιά απορούν προς τι η όλη φασαρία.
Η επιβράβευση των παιδιών, που δεν συνδέεται με τη διαδικασία, την πρόοδο και την προσπάθεια, μοιραία μια μέρα θα γυρίσει μπούμερανγκ.
Εχει ενδιαφέρον πάντως ότι τα βραβεία δίνονται κατά κανόνα από τους ενηλίκους, στις αλλεπάλληλες οργανωμένες δραστηριότητες με τις οποίες έχουμε γεμίσει τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών. Οταν είναι να παίξουν με τους φίλους τους, στον παιδότοπο ή στο πεζοδρόμιο, δεν χρειάζονται κανένα τέτοιο κίνητρο. Πριν από ένα χρόνο, το Atlantic έγραφε τι συνέβη όταν ένας δρόμος στο Μπρίστολ έκλεισε για τα αυτοκίνητα και παραδόθηκε στα παιδιά. Επαιξαν ελεύθερα, εφηύραν κανόνες και δημιούργησαν κόσμους, χωρίς καθοδήγηση, χωρίς εξοπλισμό και φυσικά χωρίς άλλο κίνητρο πέρα από την ίδια τη χαρά του παιχνιδιού. Το εντυπωσιακό δεν ήταν μόνο η αυτάρκεια των παιδιών στο παιχνίδι, αλλά και το πώς αυτός ο κοινός χώρος επανένωσε τους γονείς και τους γείτονες. Γιατί έχουμε κι εμείς ανάγκη τον «παιδότοπό» μας, πώς να το κάνουμε.
Δεν είναι κακά τα μετάλλια και ευγνωμονούμε τους δασκάλους και τους προπονητές για την αφοσίωση, τον χρόνο και τη διάθεσή τους να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή. Ομως η αυτόματη επιβράβευση, η επιβράβευση που δεν συνδέεται με τη διαδικασία, την πρόοδο και την προσπάθεια, μοιραία μια μέρα θα γυρίσει μπούμερανγκ, η πρώτη ύλη μιας γενιάς που δεν θα αντέχει να αποτύχει, να απορριφθεί, να μην αρέσει. Σε κάθε περίπτωση, η ζωή είναι στρωμένη με κάθε είδους αγώνες κι αγωνίσματα, στα οποία το έπαθλο θα έχει πράγματι σημασία. Γιατί να εμφυτεύουμε στα παιδιά άγχη ενηλίκων;
