Από το 1946 έως το 1976 το αλβανικό (κομμουνιστικό) κράτος αφαίρεσε ακόμη και τα σπίτια των πολιτών. Ο κομμουνισμός κατέρρευσε το 1991. Σε όλα τα πρώην κομμουνιστικά κράτη της Ευρώπης το περιουσιακό έχει λυθεί εδώ και δεκαετίες. Θλιβερή εξαίρεση είναι η Αλβανία. Υστερα από αντιφατικούς και αλληλοαναιρούμενους νόμους η κυβέρνηση Ράμα ψήφισε τον νόμο 20/20 του 2020. Η κυβέρνηση ισχυριζόταν ότι ο νόμος θα έλυνε το περιουσιακό ζήτημα στην Αλβανία εντός δύο ετών.
Εκτοτε έχουν περάσει πέντε χρόνια (και συνολικά 35 χρόνια από την κατάρρευση του κομμουνισμού). Μέχρι στιγμής μόνον το 45%-50% των περιουσιών έχει επιστραφεί στους πολίτες. Στους δήμους, όμως, όπου αποκλειστικά ή κατά πλειοψηφία ζει η ελληνική εθνική μειονότητα, τα ποσοστά επιστροφής περιουσιών είναι πολύ χειρότερα από τον μέσο αλβανικό όρο. Στον δήμο Δρόπολης έχει επιστραφεί το 30%, στον δήμο Φοινίκης το 20% και στον δήμο Χειμάρρας μόνο το 10%. Το γεγονός αυτό, από μόνο του, αναδεικνύει τη δυσμενή διάκριση εκ μέρους του αλβανικού κράτους εις βάρος των Ελλήνων της Αλβανίας και πρέπει να τονίζεται διαρκώς. Ο κύριος λόγος που το αλβανικό κράτος δεν επιστρέφει τις περιουσίες στους Ελληνες γηγενείς κατοίκους είναι για να ξεκοπούν από τον τόπο τους και σιγά σιγά να μεταναστεύσουν. Οσοι έχουν ήδη μεταναστεύσει, να μην επιστρέφουν ούτε για γιορτές και διακοπές.
Το περιουσιακό πρόβλημα επιτείνει ο νόμος που ψήφισε η κυβέρνηση Ράμα περί στρατηγικών επενδύσεων. Οταν ο στρατηγικός επενδυτής επιλέξει να εξαγοράσει κάποιο οικόπεδο για την επένδυσή του, ο ιδιοκτήτης μπορεί να διαπραγματευθεί για 90 μέρες την τιμή που θα το πουλήσει. Αμέσως μετά το κράτος απαλλοτριώνει το οικόπεδο για ένα ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο και το παραχωρεί στον στρατηγικό επενδυτή. Η μόνη επιλογή για τον ιδιοκτήτη είναι να πουλήσει όσο όσο την ιδιοκτησία του.
Υποτίθεται ότι ο νόμος ψηφίστηκε για την προσέγγιση αλλοδαπών επενδυτών. Μέχρι σήμερα άπαντες οι στρατηγικοί επενδυτές είναι Αλβανοί πολίτες. Πρόκειται για μεγαλοεργολάβους, μιντιάρχες, πολιτικούς και βεβαίως πολλά άτομα του οργανωμένου εγκλήματος. Δεν υπάρχει ούτε ένα ευρώ ξένης επένδυσης. Επιπλέον, ο κεντρικός τραπεζίτης της Αλβανίας ανακοίνωσε ότι το 2024 ο τζίρος στην οικοδομή εντός της αλβανικής επικράτειας ξεπέρασε τα 4 δισ. ευρώ. Από τις τράπεζες, όμως, διακινήθηκαν μόνο 800 εκατομμύρια ευρώ. Τα υπόλοιπα είναι μαύρο χρήμα.
Η προσπάθεια της αλβανικής κυβέρνησης να μας αποκόψει από τις περιουσίες μας με κωλυσιεργίες, προσχήματα και δήθεν στρατηγικούς επενδυτές πρέπει οπωσδήποτε να απαντηθεί από την Ε.Ε. και την Ελλάδα.
Τον Δεκέμβριο του 2024 στη διαπραγμάτευση μεταξύ της Αλβανίας και των 27 μελών της Ε.Ε. για τα πρώτα ενταξιακά κεφάλαια, συμφωνήθηκε, μεταξύ άλλων, συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της εγγραφής των περιουσιών όλων των Αλβανών πολιτών στο κτηματολόγιο. Υποτίθεται ότι έως το τέλος του 2030 θα αποδοθούν όλες οι περιουσίες στους νόμιμους δικαιούχους. Το μακροπρόθεσμο χρονοδιάγραμμα προβλημάτισε και Ελληνες και Αλβανούς. Αλλωστε για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν αντιδικίες (που είναι και οι περισσότερες), η απόδοση των περιουσιών μπορεί να γίνει άμεσα. Βλέποντας όμως πώς προχωράει η αλβανική διοίκηση τη διαδικασία, θεωρούμε ότι ακόμη και η προθεσμία του 2030 είναι όνειρο θερινής νυκτός.
Με την Ιονία Οδό, την Εγνατία, την ολοκλήρωση της Ε65 και του άξονα Γιάννενα – Κακαβιά, το ταξίδι για τη Βόρειο Ηπειρο έχει γίνει πολύ σύντομο. Από την Αθήνα το Αργυρόκαστρο απέχει πλέον πέντε ώρες, οι Αγιοι Σαράντα πεντέμισι ώρες και η Χειμάρρα έξι. Από τη Θεσσαλονίκη η διαδρομή είναι κατά μία ώρα συντομότερη. Ο Βορειοηπειρώτης που σχολάει από τη δουλειά του την Παρασκευή το απόγευμα, μπορεί το βράδυ να βρίσκεται στον τόπο του για να περάσει το Σαββατοκύριακο. Εξάλλου, στις παράκτιες περιοχές όπου υπάρχει τουριστική ανάπτυξη, όπως η Χειμάρρα και οι Αγιοι Σαράντα, είναι πολλοί οι Βορειοηπειρώτες που μοιράζουν τον χρόνο τους ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αλβανία.
Η προσπάθεια της αλβανικής κυβέρνησης να μας αποκόψει με κάθε τρόπο από τις περιουσίες μας με κωλυσιεργίες, προσχήματα και δήθεν στρατηγικούς επενδυτές πρέπει οπωσδήποτε να απαντηθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ελληνικό κράτος. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στον Ράμα να πιστέψει ότι μπορεί να κλείσει τα ενταξιακά κεφάλαια που άνοιξαν το 2024, αν δεν τηρήσει τα όσα υποσχέθηκε για το περιουσιακό.
*Ο κ. Διονύσιος-Φρέντης Μπελέρης είναι ευρωβουλευτής της Ν.Δ.
