Ο Στίβεν Γκρίνμπλατ καταγράφει μερικά από τα ερωτήματα που του θέτουν οι Ιρανοί ακροατές του. Μόλις έχει ολοκληρώσει την ομιλία του ως προσκεκλημένου στο πρώτο ιρανικό συνέδριο για τον Σαίξπηρ, που πραγματοποιείται στην Τεχεράνη το 2014. Αφηγείται την εμπειρία του στο «Ο Σαίξπηρ σήμερα» (μτφρ.: Παναγιώτης Σουλτάνης, εκδ. ΜΙΕΤ, 2018).
«Πιστεύετε», τον ρωτάει ένας φοιτητής, «ότι η επανάσταση του Μπόλινμπρουκ στον Ριχάρδο Β΄ αποσκοπούσε πραγματικά στη δημιουργία μιας καλύτερης, δικαιότερης κοινωνίας ή επρόκειτο εντέλει για μια κυνική αρπαγή πλούτου και εξουσίας;».
«Δεν ξέρω», απαντά ο Γκρίνμπλατ. «Εσείς τι πιστεύετε», ρωτάει αμέσως μετά. Και ο Ιρανός φοιτητής: «Εγώ πιστεύω ότι επρόκειτο απλώς για μια σπείρα κακοποιών που πήραν τη θέση άλλων κακοποιών».
Ο Γκρίνμπλατ έχει μερικές ημέρες ακόμη για να ξεναγηθεί στο Ιράν. Αλλά οι Αμερικανοί δεν επιτρέπεται να ταξιδεύουν εκεί χωρίς συνοδεία. Ετσι έχει οδηγό τον Χουσεΐν (δεν μιλάει γρι αγγλικά) και ξεναγό τον συντηρητικό Χασάν, ο οποίος μιλάει «κάποια στοιχειώδη αγγλικά».
Τι βλέπει ο Γκρίνμπλατ; «Πινακίδες με διαφημίσεις υπολογιστών, απορρυπαντικών, γιαουρτιών και άλλων προϊόντων εναλλάσσονταν με υποβλητικές εικόνες του Αγιατολάχ Χομεϊνί, πολιτικά συνθήματα, σατιρικές απεικονίσεις του Θείου Σαμ και του Ισραήλ, και πολλές, πάρα πολλές φωτογραφίες “μαρτύρων” από τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ».
Βγαίνουν έξω από την πολύβουη Τεχεράνη και περνούν, μεταξύ άλλων, και από το Σιράζ. «Διαπίστωσα ότι η θρυλική πόλη των αηδονιών και του κρασιού υπέφερε από το κυκλοφοριακό και τη μουντή αρχιτεκτονική της δεκαετίας του 1970 – και, εννοείται, από τις τεράστιες φωτογραφίες του Αγιατολάχ Χομεϊνί και των πανταχού παρόντων μαρτύρων».
Την προσοχή του θα κλέψει εντέλει το Ισφαχάν. Ναι, μία από τις τρεις τοποθεσίες που βομβάρδισε ο Τραμπ και όπου βρίσκονται πυρηνικά εργοστάσια του Ιράν.
Εκεί, θα αναζητήσει την τοπική συναγωγή – δεν θα τη βρει. «Μια ηλικιωμένη κυρία μάς είπε ότι κάποτε στην περιοχή ζούσαν εβραίοι, αλλά τώρα έχουν φύγει όλοι τους. Δεν ήξερε τι απέγινε η συναγωγή».
Θα εντυπωσιαστεί ωστόσο από το εκπληκτικό τζαμί του σεΐχη Λοτφολάχ. «Κοίταζα έκθαμβος τα στροβιλιζόμενα χρώματα των εφυαλωμένων πλακιδίων, το γαλάζιο, το πράσινο και την ώχρα να σχηματίζουν μαγικά σχέδια με φυτικά πλέγματα, κομψά αραβουργήματα και καλειδοσκοπικούς ρόμβους».
Στο Ισφαχάν του 2014, έντεκα χρόνια πριν από τον βομβαρδισμό του, ο Γκρίνμπλατ θα συναντήσει έναν ακόμα, τον μοναδικό στην ουσία, τουρίστα: έναν Ολλανδό που παράτησε τη δουλειά του στην τράπεζα στο Αμστερνταμ για να φτάσει έως το Ιράν με μοτοσικλέτα. Σκόπευε να φτάσει μέχρι το Πακιστάν…
Καταλήγει ο Γκρίνμπλατ: «Σε αυτόν τον πολύ πιο γενναίο από εμένα ή πιο απερίσκεπτο νεαρό κληροδότησα με χαρά τα τελευταία ίχνη του ονείρου ενός κόσμου ειλικρινούς, ελεύθερου και τελείως ανοιχτού – ένα όνειρο που κάποτε εμψύχωνε και το οποίο εξακολουθεί να ενσαρκώνει ο Σαίξπηρ».
