Ο Στίβεν Γκρίνμπλατ βρίσκεται στο βήμα. Ενας εξέχων σαιξπηριστής, Αμερικανός εβραϊκής καταγωγής, επίτιμος προσκεκλημένος στο πρώτο ιρανικό συνέδριο για τον Σαίξπηρ που λαμβάνει χώρα στην Τεχεράνη το 2014. Την ιστορία καταγράφει στο τομίδιο «Ο Σαίξπηρ σήμερα» (μτφρ.: Παναγιώτης Σουλτάνης, εκδ. ΜΙΕΤ, 2018).
Χθες αναφέραμε αυτό που έγραφε, ότι ο «Σαίξπηρ ήταν το μαγικό χαλί» που τον είχε μεταφέρει στο Ιράν. Ο Σαίξπηρ ενώνει ανθρώπους που μπορεί να έχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ τους.
Στοχάζεται πάνω στη λέξη atonement, που σήμερα γνωρίζουμε ως «εξιλέωση», αλλά ο Σαίξπηρ χρησιμοποιεί «με μια ειδική έννοια, που δεν υφίσταται πια, αυτή του “at-one-ment”, να φέρνει δηλαδή κανείς μαζί, σε διάλογο, εκείνους που για καιρό βρίσκονται σε αντίθεση και χωρίς επαφή».
Ο Γκρίνμπλατ είναι αγχωμένος. Βρίσκεται σε ένα θεοκρατικό καθεστώς, με Φρουρούς της Επανάστασης διάσπαρτους μέσα στην αίθουσα, με κοινό που ναι μεν τον χειροκροτεί με ζέση, αλλά ο ίδιος γνωρίζει πως, στον έναν ή τον άλλον βαθμό, ο αντισημιτισμός θεριεύει στους κόλπους του.
Ωστόσο, συνεχίζει να στοχάζεται πάνω στη «συγκολλητική» ουσία που μπορεί να είναι ένας συγγραφέας όπως ο Σαίξπηρ, ο οποίος μεταμορφώνει το μερικό σε καθολικό, οικουμενικό.
Κάνει δε, ως σαιξπηριστής, την αυτοκριτική του: «Αμελήσαμε όμως παντελώς σχεδόν να αναρωτηθούμε πώς ο Σαίξπηρ κατάφερε να κάνει το έργο του έναν τόπο στον οποίο μπορούμε όλοι να συναντηθούμε».
Με αυτό το ερώτημα ξεκίνησε την ομιλία του στην Τεχεράνη, συγκρίνοντας την ιδιοφυΐα του Σαίξπηρ με τον παλαιό Πέρση ποιητή Χαφέζ και τον άλλο μεγάλο Πέρση, τον Ρουμί, τον μυστικιστή ποιητή και ηγέτη των Σούφι.
Ο Γκρίνμπλατ εστιάζει στην αχαλίνωτη φαντασία του Μεγάλου Βάρδου, στην ειλικρίνεια και το ευρύ του πνεύμα – σε μια εποχή, μάλιστα, που η Αγγλία ήταν «μια κλειστή και έκδηλα ανελεύθερη κοινωνία, στην οποία ήταν άκρως επικίνδυνο να εκφράζεις με ειλικρίνεια τις μύχιες σκέψεις σου».
Συνεχίζει με πολλά παραδείγματα από τις αφηγήσεις του Σαίξπηρ, καταλήγοντας πως σήμερα «εμείς επωμιζόμαστε το καθήκον να κρατήσουμε ζωντανές αυτές τις ιστορίες και έτσι ίσως βρούμε έναν τρόπο, ακόμη και σε δύσκολες συνθήκες, να μιλάμε ελεύθερα, με ειλικρίνεια και ανοιχτά για τη δική μας ζωή».
Ο ομιλία του Γκρίνμπλατ διαρκεί πάνω από μία ώρα. Ακολουθεί καταιγισμός ερωτήσεων από το κοινό. Αυτό κρατάει άλλη μία ώρα. Φοιτήτριες, φοιτητές ρωτούν με τόλμη και οξύτητα. «Ελάχιστοι από το διδακτικό προσωπικό και τους φοιτητές είχαν ταξιδέψει έξω από το Ιράν, αλλά οι ερωτήσεις τους ήταν κατά κανόνα διατυπωμένες σε άψογα αγγλικά και άκρως εμπεριστατωμένες».
Ο Γκρίνμπλατ σημειώνει μερικά από τα ερωτήματα και μας τα παραθέτει. Η συνέχεια, όμως, αύριο.
