Ο Στίβεν Γκρίνμπλατ, διεθνώς καταξιωμένος Αμερικανός σαιξπηριστής και ιστορικός της λογοτεχνίας, καταφτάνει το 2014 στην Τεχεράνη, επίτιμος προσκεκλημένος στο Α΄ Ιρανικό Συνέδριο για τον Σαίξπηρ.
Ο Γκρίνμπλατ είναι Αμερικανός εβραϊκής καταγωγής και στο αεροδρόμιο «Ιμάμης Χομεϊνί» τον υποδέχεται Ιρανός συνάδελφός του, που συνυπέγραφε την πρόσκληση, ο οποίος, πέρα από εμβριθή δοκίμια για το φάντασμα στον Αμλετ, ήταν και συντάκτης πύρινων άρθρων κατά του διεθνούς σιωνισμού.
Τη σκηνή περιγράφει ο Γκρίνμπλατ στο τομίδιο «Ο Σαίξπηρ σήμερα» (μτφρ.: Παναγιώτης Σουλτάνης, εκδ. ΜΙΕΤ, 2018). Ο Ιρανός σαιξπηριστής υποδέχεται τον Αμερικανό συνάδελφό του με χαμόγελο. Είναι «κοινωνικός, με ευγενικούς τρόπους». Γρήγορα οι δύο πανεπιστημιακοί διαπιστώνουν το κοινό τους ενδιαφέρον για το σινεμά, για τη «Λευκή κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε, το «Τελευταίο τρένο για τη Γιούμα», το κλασικό γουέστερν του 1957 κ.ά.
Ο Ιρανός οικοδεσπότης οδηγεί τον φιλοξενούμενο στο ξενοδοχείο με το αυτοκίνητο, ένα πρώην Σέρατον που «ξαναβαφτίστηκε» σε Χόμα. Ο Γκρίνμπλατ ξαπλώνει στο κρεβάτι και παρατηρεί «ένα αλουμινένιο τόξο, προσαρμοσμένο στο ταβάνι, που έδειχνε προς την κατεύθυνση της Μέκκας».
Εχει υπερένταση. «Η ομιλία που έπρεπε να εκφωνήσω δεν με άφηνε να ησυχάσω. Δεν ήθελα να προκαλέσω: δεν σκεφτόμουν τόσο τον εαυτό μου όσο την οργανωτική επιτροπή και τους φοιτητές, καθώς ήμουν σίγουρος ότι τις συνέπειες θα τις υφίσταντο εκείνοι. Συνάμα όμως δεν ήθελα να αφήσω την ευκαιρία να πάει χαμένη χωρίς να αναδείξω με κάποιον τρόπο τη σημασία του γεγονότος».
Η αίθουσα του συνεδρίου είναι γεμάτη και οι πάντες χειροκροτούν και φωτογραφίζουν τον Αμερικανό φιλοξενούμενο. Ολες οι γυναίκες φορούν χιτζάμπ, ορισμένες τσαντόρ. «Μεταξύ των ανδρών», γράφει ο Γκρίνμπλατ, «παρατήρησα επίσης ορισμένους που στέκονταν παράμερα και δεν έδειχναν να είναι ούτε φοιτητές ούτε μέλη του διδακτικού προσωπικού. Δεν ήταν δύσκολο να φανταστώ περί τίνος επρόκειτο».
Ακολουθούν μια μακρά προσευχή, ο εθνικός ύμνος, ατελείωτες προλογικές ομιλίες, ώσπου έρχεται η στιγμή του Γκρίνμπλατ. «Με κυρίευσε έντονη νευρικότητα καθώς σηκώθηκα για να εκφωνήσω την ομιλία μου», γράφει.
Η ομιλία του, φυσικά, είναι για τον Σαίξπηρ, που είναι και το θέμα του συνεδρίου, ο λόγος για τον οποίο προσκλήθηκε στην Τεχεράνη εξάλλου. Λέει ο Γκρίνμπλατ: «Ο Σαίξπηρ ήταν το μαγικό χαλί που με είχε μεταφέρει στο Ιράν· τι σήμαινε αυτό; Επί τέσσερις και πλέον αιώνες ο Σαίξπηρ λειτουργεί ως κρίσιμος δεσμός υπέρβασης των συνόρων που χωρίζουν κουλτούρες, ιδεολογίες, θρησκείες, έθνη και όλους τους άλλους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι ορίζουν και περιχαρακώνουν την ταυτότητά τους. Οι διαφορές βέβαια παραμένουν – ο Σαίξπηρ δεν μπορεί έτσι απλά να τις απαλείψει, προσφέρει εντούτοις την ευκαιρία της καταλλαγής, όπως την αποκαλούσε ο ίδιος».
Η συνέχεια αύριο.
