Με όλους τους κινδύνους για την παγκόσμια και περιφερειακή σταθερότητα που σηματοδοτεί η εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμο του Ισραήλ με το Ιράν, οι πρώτες ενδείξεις από τις αγορές είναι καθησυχαστικές. Αντί να εκτοξευθεί, όπως συνέβαινε συνήθως σε περίπτωση κρίσης στη Μέση Ανατολή, η τιμή του πετρελαίου αρχικώς υποχώρησε 8% από την ημέρα των αμερικανικών επιθέσεων εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν.
Αυτό αντανακλά εν μέρει τη νέα πραγματικότητα στην αγορά ενέργειας, στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εξαρτώνται πλέον από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής, αλλά και τις εκτιμήσεις ότι το Ιράν δεν θα προβεί σε αυτοκαταστροφικά αντίποινα, όπως το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ. Για τις ευρωπαϊκές χώρες που εξαρτώνται από το φυσικό αέριο του Κατάρ, οι επιπτώσεις της αστάθειας θα είναι πιο μεγάλες. Αλλά σε κάθε περίπτωση, οι πληθωριστικές πιέσεις δεν θα φανούν σε πρώτο χρόνο και οι αγορές για την ώρα μπορούν να τις ξορκίζουν.
Ωστόσο, υπάρχει ένα σενάριο που μπορεί ακόμη να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας για αστάθεια, όχι μόνο στις αγορές, αλλά και στο έδαφος: ένα βαρύτερο πλήγμα στην οικονομία του Ιράν που θα οδηγούσε σε απρόβλεπτες εξελίξεις στη χώρα ή ακόμη και σε τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον αμερικανικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Διότι μπορεί η απόφαση των ΗΠΑ να ξάφνιασε όσους αναλυτές εκτιμούσαν ότι ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα φαινόταν πιστός στους απομονωτιστές του κινήματος MAGA, αλλά όπως σχολίασε ο επίτιμος πρόεδρος του Council of Foreign Relations, Ρίτσαρντ Χάας, η αμερικανική επίθεση δείχνει ότι ο ίδιος δεν προτιμά τον απομονωτισμό αλλά τις μονομερείς ενέργειες. Και μπορεί η επίθεση να αιφνιδίασε το ιρανικό καθεστώς, αλλά την ίδια στιγμή ξάφνιασε και τους Ευρωπαίους συμμάχους, που λίγες ώρες πριν αναζητούσαν διπλωματική διέξοδο στην κρίση.
Το «αύριο» της εκεχειρίας (;) μεταξύ Ισραήλ – Ιράν είναι το ουσιαστικό τεστ για το πόσο επιτυχημένο ήταν το αμερικανικό χτύπημα στο Ιράν.
Γίνεται πλέον σαφές ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί προνόμιο της υπερδύναμης το μονομερές στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν για να εξαλείψει το ενδεχόμενο ανάπτυξης πυρηνικών όπλων στη χώρα, ενώ παράλληλα διεκδικεί για τον εαυτό του και τον τίτλο του ειρηνοποιού. Ετσι, ήταν ο πρόεδρος Τραμπ που τη Δευτέρα το βράδυ έδωσε το σήμα της εκεχειρίας μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Το αν θα κρατήσει αυτή η εύθραυστη συμφωνία είναι το ουσιαστικό τεστ για το πόσο επιτυχημένο ήταν το αμερικανικό χτύπημα. Αν όντως ο πρόεδρος αποφάσισε το χτύπημα παρά την αρχική απροθυμία του παρασυρόμενος από τις επιτυχημένες επιθέσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου εναντίον του Ιράν, ο κίνδυνος είναι το Ισραήλ να θεωρήσει ότι συνεχίζοντας να χτυπάει στρατηγικούς στόχους στη χώρα θα επιταχύνει την πτώση του θεοκρατικού καθεστώτος, έναν στόχο με τον οποίο φλερτάρει ο πρόεδρος Τραμπ, όσο κι αν η αμερικανική κυβέρνηση επισήμως τον αρνείται. Και αντί να ρίξει το καθεστώς, να το κάνει πιο επικίνδυνο.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council και ερευνήτρια εξωτερικού στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
