Τον Απρίλιο του 2014 ο εξέχων Αμερικανός σαιξπηριστής και ιστορικός της λογοτεχνίας, καθηγητής στο Χάρβαρντ, Στίβεν Γκρίνμπλατ έλαβε μια επιστολή. Ηταν από το Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Οι Πέρσες συνάδελφοί του τον προσκαλούσαν να απευθύνει την κεντρική ομιλία στο Α΄ Ιρανικό Συνέδριο για τον Σαίξπηρ.
Ενα συνέδριο για τον Σαίξπηρ στην Τεχεράνη στην εποχή «των μουλάδων» μοιάζει με κάτι σαν ανέκδοτο: Ο Σαίξπηρ που θίγει με τρόπο απαράμιλλο τις ανθρώπινες αντιφάσεις, τη σκοτεινιά της ανθρώπινης φύσης, τη μανία της εξουσίας, την ποίηση των ανθρώπινων σωμάτων, τις μεταμορφώσεις τους και τις γεμάτες σκοτεινά συμπλέγματα σχέσεις παιδιών και γονιών, ποια θέση μπορεί να έχει σε ένα θεοκρατικό καθεστώς με τόσο οπισθοδρομικό χαρακτήρα; Να όμως που η ανθρώπινη περιέργεια ευδοκιμεί ακόμα και στα πιο άγονα χώματα. Αγονα; Ναι – αλλά ο περσικός πολιτισμός έχει απίστευτη ιστορία επίσης.
«Αποφάσισα να πάω, χωρίς δεύτερη σκέψη», λέει αποφασιστικά ο Γκρίνμπλατ. Αντιγράφουμε από το κομψότατο τομίδιο «Ο Σαίξπηρ σήμερα» (μτφρ.: Παναγιώτης Σουλτάνης) που το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) κυκλοφόρησε το 2018. Σε αυτό περιλαμβάνονται τρία κείμενα, όλα του Γκρίνμπλατ: «Ο Σαίξπηρ στην Τεχεράνη», «Πώς ζει ο Σαίξπηρ σήμερα» και «Το γιατρικό του Σαίξπηρ για την ξενοφοβία». [Να υπενθυμίσουμε ότι από το ΜΙΕΤ έχει κυκλοφορήσει και το αριστουργηματικό «Παρέγκλισις. Ο Λουκρήτιος και οι απαρχές της νεωτερικότητας» (2017) του Σ. Γκρίνμπλατ.]
«Ηταν ένα πολύ παλιό μου όνειρο να ταξιδέψω στο Ιράν», συνεχίζει σε αυτό το δοκίμιο ο Γκρίνμπλατ. «Πολλά χρόνια πριν, φοιτητής ακόμα στο Κέμπριτζ, έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο με εικόνες της τέχνης των Αχαιμενιδών, της εποχής του Κύρου, του Δαρείου και του Ξέρξη. Εντυπωσιασμένος από τη χάρη, την καλαισθησία και το ανοίκειο των εικόνων αυτών, πήρα το τρένο για το Λονδίνο και βρέθηκα στο Βρετανικό Μουσείο να κοιτάζω έκθαμβος ρυτά με αυλακωτή διακόσμηση, βραχιόλια με κεφαλές γρυπών στις άκρες, ένα μικροσκοπικό χρυσό άρμα που το έσερναν τέσσερα περίτεχνα χρυσά άλογα και άλλα απίθανα κατάλοιπα του χαμένου περσικού κόσμου.
»Η κουλτούρα που δημιούργησε τα εκθέματα αυτά με συνάρπαζε, μα παρέμενε συνάμα ένα αίνιγμα».
Ο Γκρίνμπλατ θα διαβάσει και τον «Δρόμο για την Ωξιανή» του Ρόμπερτ Μπάιρον, έκδοση του 1937. «Οι οξυδερκείς, έντονα υποβλητικές περιγραφές ισλαμικών και αρχαίων αρχαιολογικών χώρων στο Ιράν γέννησαν μέσα μου την έντονη επιθυμία να δω με τα ίδια μου τα μάτια τη γη στην οποία άνθησε ένας τόσο σύνθετος πολιτισμός». Θα πάει λοιπόν ο Γκρίνμπλατ στην Τεχεράνη το 2014. Τι θα συναντήσει εκεί; Η συνέχεια αύριο.
