Διαβάζω σχετικές αναλύσεις που ανατρέχουν ακόμη και στην ανατροπή του Μοσαντέκ το 1953, ο οποίος εθνικοποίησε τον πρόδρομο της πετρελαϊκής BP. Πίσω από παρόμοιες ιστορικές αναδρομές, οι οποίες όμως προβάλλονται υπαινικτικά στο σήμερα, υποκρύπτεται η προσπάθεια να απενοχοποιηθεί το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν και να φορτωθούν τα πάντα στον κακό ιμπεριαλισμό. Λες και δεν γνωρίζουμε τις επεμβάσεις των Αμερικανών, των Βρετανών, των Γάλλων και άλλων ευρωπαϊκών κρατών στον Τρίτο Κόσμο.
Επίσης γίνονται αναφορές και στην προσπάθεια του σάχη, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, να αναπτύξει το Ιράν μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα, κάτι απολύτως ακριβές. Βέβαια, αυτή η αναφορά είναι εκτός θέματος, διότι αυτό το πρόγραμμα ήταν μη στρατιωτικό, κάτι αποδεκτό από την παγκόσμια κοινότητα. Είναι γνωστό πως η χρήση πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς είναι και θεμιτή και διαδεδομένη.
Μπορεί ένα θεοκρατικό καθεστώς, με μεσσιανική αντίληψη για τον ιστορικό του προορισμό, να αποτελέσει μια ειρηνική δύναμη στην περιοχή του;
Η ουσία του προβλήματος σήμερα έχει δύο διαστάσεις, άμεσα διαπλεκόμενες. Το Ιράν θέλει να εμπλουτίσει το ουράνιο για να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και συγχρόνως επαγγέλλεται, καταστατικά, την καταστροφή του Ισραήλ με χρονικό ορίζοντα το 2040. Αυτά δεν τα ισχυρίζονται ιμπεριαλιστικοί κύκλοι, αλλά οι ίδιοι οι αγιατολάδες και οι Φρουροί της Επανάστασης. Συνεπώς, η συσχέτιση του τώρα με το μακρινό τότε είναι ατυχής. Τότε, επί σάχη, το Ιράν ήταν ένα κράτος συμμαχικό προς τη Δύση και το Ισραήλ, δεν απειλούσε καμιά χώρα γειτονική ή μη και ουδένα φόβιζε το μη στρατιωτικό πυρηνικό του πρόγραμμα. Το αναμφίβολα αυταρχικό καθεστώς του σάχη δεν αποτελούσε πηγή αστάθειας για την ευρύτερη περιοχή.
Είναι μια πάγια τακτική να ανακατώνουμε ιστορικά γεγονότα με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση όχι για να την ερμηνεύσουμε, αλλά για να τη θολώσουμε. Να συσκοτίσουμε τα όσα διαδραματίζονται στον παρόντα χρόνο με αναφορές στο περίφημο «τι θα γινόταν αν…», όπου βέβαια ο καθένας μπορεί να δώσει, αναπόδεικτα, τη δική του κατάληξη. Διότι το πρόβλημα με το Ιράν είναι ένα και μοναδικό: απειλεί με εξαφάνιση ένα άλλο κράτος με το οποίο δεν έχει κοινά σύνορα, δεν έχει εδαφικές διαφορές. Σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάλυσης, αυτή η απειλή είναι σύμφυτη με το συγκεκριμένο καθεστώς. Και κάπου εδώ μπαίνει το καθοριστικό ερώτημα: Μπορεί ένα θεοκρατικό καθεστώς, με μεσσιανική αντίληψη για τον ιστορικό του προορισμό, να αποτελέσει μια ειρηνική δύναμη στην περιοχή του; Ή μήπως η μόνη λύση που υπάρχει είναι η ανατροπή του;
Φυσικά, ο καθένας τοποθετείται σε αυτά τα ερωτήματα ανάλογα με τις πολιτικές του πεποιθήσεις ή ανάλογα με την αντίληψη που έχει για την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις. Ομως το βασικό, σε παρόμοιες περιπτώσεις, είναι να συμφωνήσουμε στα ερωτήματα και όχι στις απαντήσεις που θα δώσουμε. Διότι τα ερωτήματα προσδιορίζουν τη σχέση που έχουμε και με την Ιστορία και με την πολιτική.
