Δεκάδες πορτρέτα προβάτων και αρνιών από τον φωτογράφο Ναμπίλ Μπούτρος. Αν αντικρίσεις το βλέμμα τους με τη στοιχειώδη συμπόνια θα δυσκολευτείς να το ξεχάσεις· η γενοκτονία των πράων… Ενας γάιδαρος, ολομόναχος, δεμένος στην έρημο της Βηθλεέμ, κάτω από τον καυτό ήλιο, σε φωτογραφία του Πάρι Πετρίδη. Τα «Εξαφανισμένα ζώα», η σειρά γλυπτών του Μάρκους Κόουτς: γύψινα εκμαγεία των χεριών του, την ώρα που σχημάτιζε στον τοίχο σκιές ζώων τα οποία έχουν εξαφανιστεί από τον πλανήτη εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ενας τοίχος γεμάτος με άδεια κλουβιά πουλιών. Κι ένας άλλος με φωτογραφίες κυνηγών που ποζάρουν με υπερηφάνεια πάνω από νεκρά ζώα-τρόπαια. Το συγκλονιστικό πλάνο ενός γουρουνιού που πηδάει από ένα εν κινήσει φορτηγό στο Τέξας για να δραπετεύσει.
Στην έκθεση «Why look at animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή» του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης κάθε εικόνα, κάθε ήχος είναι γροθιά στο στομάχι. Πρωταγωνιστές, τα ζώα. Τα θεωρούμε υποδεέστερα, σχεδόν αόρατα. Τα χρησιμοποιούμε σαν αντικείμενα. Τους έχουμε στερήσει τον ζωτικό ρόλο τους στα ίδια τα οικοσυστήματά τους. Ο ανθρωποκεντρισμός των κοινωνιών μας τα καταδικάζει από τη μέρα που γεννιούνται να μπουν στην προκρούστεια κλίνη μας.
Ο ανθρωποκεντρισμός των κοινωνιών μας τα καταδικάζει από τη μέρα που γεννιούνται να μπουν στην προκρούστεια κλίνη μας.
Και όμως, τα ζώα διαθέτουν ευφυΐα και συναισθήματα, έχουν ιστορίες, κουβαλούν τραύματα. Οπως εμείς. Ας τα κοιτάξουμε, λοιπόν, επιτέλους, όπως τους αξίζει, όπως δικαιούνται. Ετσι στην πραγματικότητα κοιτάμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Η επαφή με τα ζώα είναι ταξίδι αυτογνωσίας. Η ανθρωπιά μας εξαρτάται από τον τρόπο που βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε τα μη ανθρώπινα πλάσματα. Η ενσυναίσθησή μας γι’ αυτά ενεργοποιεί όλες τις δυνάμεις του καλού μέσα μας. Kαι δεν είναι ρομαντική διατύπωση, το έχω δει να συμβαίνει.
Εχοντας περιηγηθεί επί σχεδόν ένα τρίωρο στις αίθουσες του μουσείου, βγήκα στην πολύβουη οδό Καλλιρρόης με έναν κόμπο στον λαιμό. «Αν τα ζώα πίστευαν στον Θεό, ο Διάβολος θα είχε τη μορφή του ανθρώπου», είχα διαβάσει νωρίτερα στο κείμενο της Βρετανίδας καλλιτέχνιδος και ακτιβίστριας Σου Κόου. Ο άνθρωπος… Ικανός για το χειρότερο, αλλά και για το καλύτερο. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου μεγάλωσε σε ένα σπίτι με κήπο και πολλά ζώα. Ο πατέρας της, όπως η ίδια έχει αφηγηθεί, είχε καταφέρει να τον εμπιστεύονται μέχρι και κουκουβάγιες, που κάθονταν στα χέρια του για να τις ταΐζει στο στόμα. Οταν πέθανε, τα πουλιά τον αναζητούσαν για τρία χρόνια…
