Προχθές Κυριακή, έκλεισαν τριάντα ένα χρόνια από τον θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι (15 Ιουνίου 1994). Ηταν 69 ετών όταν πέθανε.
Φέτος κλείνουν εκατό χρόνια από τη γέννησή του (1925). Οπως έγραψε στην κυριακάτικη στήλη του στην «Κ» ο Βασίλης Αγγελικόπουλος, για αυτή την εκατονταετία δεν έχει ανακοινωθεί τίποτε από κανέναν…
Η στήλη θα αποπειραθεί να αποκαταστήσει, στον βαθμό που της αναλογεί, αυτή την αστοχία, διατρέχοντας τούτη την εβδομάδα τον Χατζιδάκι όχι μόνον ως συνθέτη αλλά και ως άνθρωπο της γραφής και του στοχασμού.
Η έμφαση θα δοθεί σε μια κλασική σήμερα συλλογή κειμένων, τον «Καθρέφτη και το μαχαίρι», που είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ικαρος το 1988. Τον Νοέμβριο του 2011, ο ιστορικός εκδοτικός οίκος επανεξέδωσε το βιβλίο σε νέα μορφή και διαφορετικό εξώφυλλο.
Η εν λόγω έκδοση περιλαμβάνει κείμενα για τη μουσική και τη λογοτεχνία, αλλά και για την πολιτική και τα κακώς κείμενα του καιρού του. Ορισμένα από τα κείμενα και τις συνομιλίες έχουν περισσότερο επικαιρικό χαρακτήρα, και πάλι όμως τα χαρακτηρίζει ένα ειδικό βάρος για τον τρόπο με τον οποίο φωτίζει την Ελλάδα της Μεταπολίτευσης και, κυρίως, του Ανδρέα Παπανδρέου.
Συνομιλητής με τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Κοσμά Πολίτη, τον Μόραλη και τον Τσαρούχη, αλλά και με τον Φελίνι, τον Κουίνσι Τζόουνς, τον Μακαβέγιεφ, τον Μπεζάρ, τον Νικόλα Πιοβάνι, ο Χατζιδάκις είχε μέσα του μια μυστική Ελλάδα, ονείρων, αλλά και εφιαλτών, μα κι έναν γόνιμο κοσμοπολιτισμό.
Σφυρηλατήθηκε στη ματωμένη δεκαετία του ’40, το άστρο του ανέτειλε στη μίζερη μετεμφυλιακή Ελλάδα, την οποία πήρε απ’ το χέρι οδηγώντας την στον πλανήτη, προτάσσοντας τη μεσογειακή της ταυτότητα. Ούτε Δύση, ούτε Ανατολή, ούτε όμως και Βαλκάνια: Μεσόγειος!
Τον κατέταξαν στη Δεξιά. Ο ίδιος όμως μάλλον έβλεπε τον εαυτό του σαν έναν «αναρχικό της Δεξιάς». Απέκτησε ισχύ, αλλά η σχέση του με την εξουσία δεν ήταν ακριβώς αγαστή. Εφευγε όποτε ένιωθε ότι έπρεπε να φύγει. Μιλούσε όταν ήθελε και σώπαινε όταν έτσι έκρινε.
Πάνω απ’ όλα έκανε μουσική εξαίσια. Εκανε ακόμα ραδιόφωνο, εξέδωσε περιοδικά, οργάνωσε φεστιβάλ, έφτιαξε ορχήστρες, κονταροχτυπήθηκε με τον ελληνικό λαϊκισμό, αυτό που σήμερα αποκαλούμε με το πιο εύπεπτο «τοξικότητα».
Δεν γέρασε ποτέ του. Και το μουσικό του έργο παραμένει νέο, σε πείσμα του χρόνου που ξέρει να εκδικείται τους πάντες.
Οπως λέει για τον εαυτό του, με αφορμή την αγάπη του στον Μορίς Ζομπέρ: «Φρόντισα ν’ αποσυνδέσω τον εαυτό μου από την κάθε Ελλάδα και να ενωθώ μόνο με τα βιώσιμα στοιχεία της».
Η συνέχεια αύριο.
