Ο πληθωρισμός στην Ευρώπη αποκλιμακώνεται, καθ’ ημάς κλιμακώνεται. Τον Μάιο έπεσε στην Ευρωζώνη στο 1,9%, από 2,2% τον Απρίλιο, σε εμάς σκαρφάλωσε στο 2,5%, από 2% – ο μύθος του εισαγόμενου πληθωρισμού δεν στέκεται πολύ καλά. Αραγε –τίθεται συχνά το ερώτημα– είναι υψηλές οι τιμές ή μήπως είναι χαμηλοί οι μισθοί; Και τα δύο. Με πληθωρισμό κερδών και με καθηλωμένους τους μισθούς, τα τελευταία χρόνια γίνεται μια πρωτοφανής αναδιανομή από τη μισθωτή εργασία στα κέρδη. Οι τιμές των ακινήτων έχουν αναπληρώσει τις απώλειές τους μετά την κορυφή του 2008 και σε αρκετές περιοχές της χώρας τις έχουν ξεπεράσει. Τα κέρδη των εισηγμένων ξανάπιασαν ήδη από το 2022 την κορυφή του 2007 κι από πέρυσι σταθερά την υπερβαίνουν. Για πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, μάλιστα, οι αποδόσεις επί των ιδίων κεφαλαίων (αυτών που έχουν βάλει οι μέτοχοι από την τσέπη τους) αγγίζουν ποσοστά που καμία εταιρεία σε άλλη χώρα της Ευρώπης δεν μπορεί ούτε καν να φανταστεί. Τι παραμένει σε καθεστώς αποπληθωρισμού; Οι μισθοί και τα ημερομίσθια. Γι’ αυτά ισχύει ένα ιδιότυπο μνημονιακό καθεστώς, καθώς (η αποδυνάμωση των συνδικάτων επιτρέπει να) μένει στην κατάψυξη ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Ετσι, 1,5 εκατ. μισθωτοί παίρνουν στο χέρι λιγότερα ή πολύ λιγότερα από 950 ευρώ/μήνα. Είναι φτωχοί, αν και δεν είναι άνεργοι. Ενας πρόχειρος υπολογισμός για το ύψος της αναδιανομής εις βάρος της εργασίας: Αν στην 6ετία από το 2019 το μερίδιο της μισθωτής εργασίας δεν είχε μειωθεί από το 36,8% στο 35% του ΑΕΠ, τα εισοδήματα των μισθωτών σήμερα θα ήταν 4,2 δισ. μεγαλύτερα. Κι αν το μερίδιο των κερδών (που είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη…) δεν είχε αυξηθεί από το 48,3% στο 50,2% του ΑΕΠ, σήμερα τα κέρδη θα ήταν μικρότερα κατά 4,5 δισ. ευρώ. Να το πούμε αλλιώς: Το 2019 τα εισοδήματα από κέρδη ήταν μεγαλύτερα από αυτά της εργασίας κατά 21,3 δισ. ευρώ. Το 2024, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα κέρδη ήταν κατά 36,1 δισ. ευρώ μεγαλύτερα από τα εισοδήματα της εργασίας. Η διαφορά μεγάλωσε κατά 69,5%.
Στην 6ετία, η διαφορά του μεριδίου των κερδών από εκείνο της εργασίας στο ΑΕΠ αυξήθηκε 69,5%.
Ή, πολύ σχηματικά, έτσι, για μια κάποια πολύ γενική σύγκριση: Τα εισοδήματα της εργασίας συμμετέχουν στο ΑΕΠ με 83 δισ. και τα κέρδη με 119 δισ. Αν τα μερίδιά τους ήταν στον μέσο όρο των «27» της Ε.Ε., η εργασία θα συμμετείχε με 114 δισ. (+31 δισ.) και τα κέρδη με 97 δισ. (-22 δισ.). Το αμέσως χειρότερο είναι ότι αντί αυτή η κατανομή να διορθώνεται, επιδεινώνεται από την ασκούμενη δημοσιονομική πολιτική. Στα έσοδα, το φορολογικό σύστημα είναι το πιο ευνοϊκό για τον πλούτο σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ. Στις δαπάνες πάλι, η δημόσια εκπαίδευση, το ΕΣΥ, οι υποδομές υποχρηματοδοτούνται. Μερικοί υποστηρίζουν ότι για να βελτιωθεί η θέση της μισθωτής εργασίας πρέπει να αυξηθεί η παραγωγικότητα. Προφανώς, δεν θα ήθελαν οι μισθοί να κάνουν αυτό που κάνουν τα κέρδη, να αυξάνονται δηλαδή χωρίς να αυξάνεται η παραγωγικότητα. Αλλά η αύξηση της τελευταίας προϋποθέτει διαφορετικές πολιτικές καθώς και επενδύσεις. Γίνονται; Το πρώτο τρίμηνο οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ήταν μειωμένες 6,1% από το τελευταίο τρίμηνο 2024 – σημειώστε: παρά τη λειτουργία του ΤΑΑ. Διά ταύτα: Το μερίδιο των κερδών είναι ασύμμετρα (και αδικαιολόγητα) μεγάλο σε βάρος της εργασίας. Ενα μείζον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό θέμα.
