Η επίθεση του Ισραήλ εναντίον των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων και αξιωματούχων του καθεστώτος έπιασε εξαπίνης την Τεχεράνη. Παρά το γεγονός ότι υπήρχαν ενδείξεις πως η κυβέρνηση Νετανιάχου είχε αποφασίσει να δράσει στρατιωτικά, η ιρανική ηγεσία επέλεξε να τις αγνοήσει. Σε κάθε περίπτωση, η ισραηλινή επιτυχία οφείλεται κυρίως σε τέσσερις παράγοντες.
Πρώτον, οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες έχουν κατορθώσει να συλλέγουν σημαντικές πρωτογενείς πληροφορίες και να βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά από τους αντιπάλους τους. Ποτέ άλλοτε δεν γνώριζε τόσο πολλά η Ιερουσαλήμ για τις εσωτερικές διεργασίες στην Τεχεράνη και τις κινήσεις του στενού ηγετικού πυρήνα. Αυτή η πρωτοφανής πληροφοριακή υπεροχή ενισχύει την αυτοπεποίθηση της ισραηλινής πλευράς και καταρρακώνει συνεχώς το ηθικό των Ιρανών.
Δεύτερον, το Ισραήλ έχει πλέον αποκτήσει τέτοιο τεχνολογικό πλεονέκτημα, που είναι πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμο από το Ιράν. Δεν χρησιμοποίησε απλώς την πολεμική του αεροπορία, όπως ήταν αναμενόμενο. Λόγω της υψηλής του στρατιωτικής καινοτομίας, η Ιερουσαλήμ κατόρθωσε να εξαπολύσει πολλαπλές επιθέσεις μέσα από το ιρανικό έδαφος και να αιφνιδιάσει έτσι επιχειρησιακά τους Ιρανούς. Πρόκειται για μια εξαιρετικά σύνθετη επιχείρηση, που εκτελέστηκε από δεκάδες μη επανδρωμένα αεροχήματα και άλλα συστήματα που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη.
Τρίτον, η ισραηλινή ηγεσία έχει πείσει την Ουάσιγκτον ότι είναι προς το αμερικανικό συμφέρον να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Τη στιγμή μάλιστα που οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εκτιμούν ότι το καθεστώς δεν σχεδιάζει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα στο άμεσο μέλλον. Αυτή είναι μια προσωπική επιτυχία του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, αν και προφανώς δεν απουσιάζουν οι υπολογισμοί για το πολιτικό του μέλλον.
Τέταρτον, όλο το πολιτικό προσωπικό και σχεδόν το σύνολο της κοινωνίας στο Ισραήλ συμφωνούν ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα συνιστά μια υπαρξιακή απειλή. Παρά την πολιτική ένταση και τις αντιπαραθέσεις, κανείς δεν αμφισβητεί την ορθότητα της απόφασης για μια προληπτική επίθεση. Με άλλα λόγια, υπάρχει απόλυτη σύμπνοια ανάμεσα σε λαό, στρατό και κυβέρνηση στο Εβραϊκό Κράτος. Δεν ισχύει το ίδιο σήμερα στο Ιράν, αλλά δεν επίκειται μαζική εξέγερση του πληθυσμού ή πραξικόπημα εναντίον του καθεστώτος.
Συνοπτικά, το Ισραήλ έχει εκτελέσει μια δύσκολη επιχείρηση χάρις στις στρατηγικές του πληροφορίες, στην αναπτυγμένη τεχνολογία, στη στενή σχέση με τις ΗΠΑ και στο αρραγές εσωτερικό μέτωπο. Από εκεί και πέρα, η συγκεκριμένη ενέργεια δεν θα απαλλάξει το Ισραήλ από την ιρανική επιθετικότητα. Τουναντίον, το ισλαμικό καθεστώς θα αντιδράσει, διότι διακυβεύεται η αξιοπιστία του και ίσως η ίδια του η ύπαρξη. Το Ισραήλ μόνο «αγοράζει» χρόνο, αφού δεν δύναται να επιβάλει την ειρήνη αποκλειστικά με τη στρατιωτική του ισχύ.
Ωστόσο, η ισραηλινή επίθεση δεν πρέπει να αναλυθεί μόνο σε σχέση με την ιρανοϊσραηλινές ή αμερικανοϊσραηλινές σχέσεις. Προσφέρει πολύτιμα διδάγματα για όποια χώρα αντίστοιχου μεγέθους αντιμετωπίζει στρατιωτική απειλή από έναν ισχυρό και αδίστακτο κρατικό δρώντα. Στην εποχή που διανύουμε, ο σεβασμός στο διεθνές δίκαιο θα πρέπει να θεωρείται ολοένα και λιγότερο δεδομένος. Η επίκληση διεθνών συμφωνιών από μόνη της δεν μπορεί φυσικά να ανατρέψει αρνητικούς συσχετισμούς ισχύος ή να προστατεύσει αποτελεσματικά τα εθνικά συμφέροντα.
Στον βαθμό που το επιθυμεί, η ελληνική πολιτική ηγεσία μπορεί να παραδειγματιστεί από την ισραηλινή πλευρά. Χρειαζόμαστε Ενοπλες Δυνάμεις με μεγάλη τεχνολογική κατάρτιση και υπηρεσίες πληροφοριών με εξωστρέφεια. Πραγματικές συμμαχίες που θα στηρίζουν τη χώρα μας ουσιαστικά και καταλυτικά. Μια εθνική στρατηγική που θα βασίζεται κυρίως στο χειρότερο σενάριο και όχι στο καλύτερο.
*Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
