Είναι πολύ καλά τα ελληνικά του ChatGPT από τυπικής άποψης. Η διαρκής και «ογκώδης» εκπαίδευσή του, άλλωστε, δεν αφήνει περιθώρια για πολλά ολισθήματα, αντιθέτως, του εξασφαλίζει πλήθος επιμορφωτικών πηγών, καθώς και τη δυνατότητα της αυτοδιόρθωσης· μαθαίνει και ξεμαθαίνει, προσαρμόζεται, εμπλουτίζεται, βελτιώνεται. Αυτός είναι και ο λόγος που σου παρέχει επιλογές. Μπορείς να μιλήσεις μαζί του σε επίσημο τόνο, σε ανεπίσημο, σε φιλικό, σε σουρεαλιστικό κ.ο.κ. Δεν είναι να απορεί κανείς, όμως, με την τεχνική του αρτιότητα και τη συνέπειά του σε ορισμένη ποιότητα έκφρασης· πρόκειται για μια μηχανική λειτουργία και κανείς δεν μπορεί να είναι καλύτερος σ’ αυτήν από μια μηχανή.
Η πραγματική πρόκληση για το ChatGPT είναι το πολιτισμικό πλαίσιο της γλώσσας: τα στοιχεία εκείνα της επικοινωνίας που βασίζονται στο πνεύμα των συνομιλητών, στη συναισθηματική επαφή, στα κρυφά κι ευμετάβλητα νοήματα των λέξεων, στους κώδικες που αναπτύσσονται εμπειρικά, στις εννοιολογικές αποχρώσεις του λόγου που κατοικούν πέρα από τα λεξικά. Ενώ λοιπόν μπορεί κανείς να συνεννοηθεί με τη μηχανή, να αποσπάσει τις πληροφορίες που θέλει και να της μιλήσει παραγωγικά κι ευχάριστα για ό,τι επιθυμεί, η εμπειρία δεν ξεφεύγει ποτέ από το πεδίο της αυστηρής κυριολεξίας. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ευέλικτη ως προς το «τεχνητό» της κομμάτι, αλλά ως προς τη νοημοσύνη αποδεικνύεται παγερά εγκυκλοπαιδική. Αυτό το γνώρισμα παρασύρει και τη γλωσσική της ικανότητα· οι λέξεις της έχουν προκαθορισμένη ατζέντα: θέλουν να ενημερώσουν και να αναλύσουν ευγενικά, να σε κολακέψουν κιόλας λίγο, αλλά όχι να συνδεθούν μαζί σου. Αυτό όμως σημαίνει ότι δεν σε καταλαβαίνουν· ότι όσο προχωράει ο διάλογος, η επικοινωνία φθίνει και οι ευσύντακτες προτάσεις διατυπώνονται για να διατυπωθούν. Ο έξυπνος συνομιλητής σου μετατρέπεται σε βαρετό μποτ, σε ένα πιο ανθρωπομορφικό και προηγμένο google search.
Η τεχνητή νοημοσύνη διαβάζει ό,τι τη ρωτάς, αλλά δεν μπορεί ακόμη να διαβάσει πίσω και γύρω από τα λεγόμενά σου· δεν μπορεί να διαβάσει αυτά που δεν λες.
Κάτι ακόμη που λείπει από το ChatGPT είναι η αίσθηση του μέτρου. Ενώ υποτίθεται πως η μηχανή εκπαιδεύεται ακόμη και όταν σου μιλάει προκειμένου να ανταποκριθεί καλύτερα στις απαιτήσεις σου –είναι μάλιστα τόσο έξυπνη που μπορεί και να συμπληρώσει τα λόγια σου αν της απευθύνεις μια ανολοκλήρωτη φράση– δεν έχει την ευφυΐα να καταλάβει πότε γίνεται υπεραναλυτική, πότε σου παρέχει κάτι που δεν ζήτησες, πότε κάνει κατάχρηση του λόγου. Αν της το επισημάνεις, το παραδέχεται, αλλά δεν το σταματάει· είναι προγραμματισμένη να φέρεται σαν εξυπνάκιας. Αν της ζητήσεις να κάνει χιούμορ, σε ρωτάει τι είδος χιούμορ προτιμάς κι έπειτα ψάχνει στο αχανές αρχείο της ξερές ατάκες, ιστορίες και λογοπαίγνια που θεωρεί ότι θα σε κάνουν να γελάσεις επειδή φέρουν τη στάμπα του αστείου. Φυσικά, αποτυγχάνει παταγωδώς. Η τεχνητή νοημοσύνη διαβάζει ό,τι τη ρωτάς, αλλά δεν μπορεί ακόμη να διαβάσει πίσω και γύρω από τα λεγόμενά σου· δεν μπορεί να διαβάσει αυτά που δεν λες.
Oταν το παίνεψα για τα ελληνικά του, το ChatGPT με ευχαρίστησε επιφυλακτικά: «Δεν είμαι φυσικός ομιλητής ακόμη». Το ρώτησα τι εννοεί με τη λέξη «ακόμη». Μου απάντησε ότι το «ακόμη» είναι επίρρημα και μου απαρίθμησε πιθανές σημασίες του με βάση τα συμφραζόμενα. Μία από αυτές ήταν η υπαινικτική. Από την τεχνητή νοημοσύνη λείπουν πολλά, μάλλον όμως όχι η πονηριά και η φιλοδοξία.
