Θα επιλυθεί το στεγαστικό πρόβλημα έτσι; Οχι. Μήπως, τουλάχιστον, έτσι αντιμετωπισθεί η φοροδιαφυγή που ενδημεί στο πεδίο της οικοδομής και της κατοικίας;
Ορισμένα μέτρα είναι σωστά, αλλά έρχονται να επιβεβαιώσουν την κυβερνητική-κρατική νωχέλεια: Παράδειγμα, τώρα, μόλις, σκέφθηκαν το αυτονόητο, να διασταυρώνονται τα στοιχεία για τις κατοικίες που δηλώνονται κλειστές με εκείνα για τις καταναλώσεις ηλεκτρικού ρεύματος, για να διαπιστωθεί αν πράγματι είναι κλειστές ή απλώς νοικιάζονται με μαύρα.
Αλλα, πάλι, όπως η συζητούμενη μείωση της φορολογίας των εισοδημάτων από ενοίκια, είναι αμφιλεγόμενα: Θα συγκινήσει άραγε τους εμπλεκομένους μια μείωση της φορολογίας, όταν έχουν συνηθίσει να κερδίζουν πολλαπλάσια από τη φοροδιαφυγή – όπως δείχνει το γεγονός ότι το μέσο δηλούμενο ενοίκιο είναι μόλις 250 ευρώ; Κι αν, πάλι, αυτά τα εισοδήματα πάνω από ένα ύψος φορολογούνται υπερβολικά, η δημοσιονομικά ορθολογική και κοινωνικά δίκαιη διαχείριση του θέματος θα ήταν άλλη: Να πάψει η αυτοτελής φορολόγησή τους και να φορολογούνται με μια κοινή, για τα εισοδήματα από όλες τις πηγές, κλίματα φορολογίας εισοδήματος.
Τέλος υπάρχουν και κάποια μέτρα που στο όνομα της ενίσχυσης της προσφοράς κατ’ ουσίαν στρέφουν τη ζήτηση σε ειδικές κατηγορίες ακινήτων και αυξάνουν την αξία κατοικιών που την είχαν προ πολλού χάσει/αποσβέσει. Ενα τέτοιο μέτρο που δεν έχει αποδώσει ποτέ –γιατί το όφελός του είναι σταγόνα στον ωκεανό του μαύρου χρήματος– είναι οι φοροαπαλλαγές για δαπάνες ανακαίνισης. Το νεότερο είναι τα χαμηλότοκα δάνεια για ανακαίνιση: Πρόκειται για μια επιδότηση των παλαιών κατοικιών, συνήθως άνω των 40 ετών, ώστε να εκτοξευθούν οι τιμές τους και να αναδειχθούν σε ένα απροσδόκητα ακριβό περιουσιακό στοιχείο.
Το στεγαστικό πρόβλημα δεν θα το λύσει το χάιδεμα του μαύρου χρήματος.
Ατελέσφορο θα είναι και το επίδομα του ενός ενοικίου – δεν φαίνεται ικανό να περιορίσει τη φοροδιαφυγή, ίσως απλώς διευκολύνει μια περαιτέρω μικρή αύξηση των ενοικίων. Αυτό που θα μπορούσε να πλήξει ουσιαστικά το καθεστώς του μαύρου χρήματος θα ήταν η εξαίρεση από το φορολογητέο εισόδημα της δαπάνης για ενοίκιο που πληρώνει μια μέση λαϊκή οικογένεια.
Υπάρχει μια πραγματικότητα που δεν επιτρέπεται να παραγνωρίζεται: Επί 10ετίες η αγορά των ακινήτων μάθαινε να δουλεύει και να ευημερεί με μαύρα λεφτά – η πρώτη γερή «μπάζα» γινόταν με το κτίσιμο του ακινήτου και η ίδια πρακτική συνεχιζόταν με την εκμετάλλευσή του. Αυτή η κατάσταση δεν αντιμετωπίζεται με κάποια συνήθη, αναμενόμενα, μικρής εμβέλειας μέτρα, αλλά απαιτούνται μέτρα που θα ξαφνιάσουν (άλλους ευχάριστα και άλλους δυσάρεστα…), μεγάλου βεληνεκούς.
Το πιο βασικό, βέβαια, είναι αυτό που κάνουν όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Αύξηση της προσφοράς κοινωνικής κατοικίας, μαζική οικοδόμηση δημόσιας ιδιοκτησίας κατοικιών που θα μισθώνονται έναντι χαμηλού ενοικίου. Η Πορτογαλία κατασκευάζει 26.000 κοινωνικές κατοικίες, η Ισπανία 20.000, η Ιταλία 10.000. Το 24% των κατοικιών στην Αυστρία είναι κοινωνικές κατοικίες, η Ολλανδία έχει 2,3 εκατ. κοινωνικές κατοικίες, η Γαλλία 5 εκατ. Παντού κάτι κάνουν. Στην Ελλάδα ο «δυναμικός εκσυγχρονισμός» προσδοκά να συγκινήσει το μαύρο χρήμα.
