Η Αθήνα προφανώς αιφνιδιάστηκε από την αμφιθυμία της αιγυπτιακής πλευράς για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Μονής της Αγίας Αικατερίνης και των επικείμενων κτισμάτων και εκτάσεων. Δεν είναι εξάλλου η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η θρησκευτική διπλωματία μας είναι σχεδόν ανύπαρκτη, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα κατέχει σημαίνουσα θέση στον χριστιανικό κόσμο. Συνιστά μια κοινή παραδοχή ότι ο ρόλος της θρησκείας ως εργαλείου ήπιας ισχύος έχει σαφώς ενισχυθεί. Η θρησκευτική διπλωματία μπορεί να χτίσει πνευματικές γέφυρες και να ενθαρρύνει τον διάλογο και τη συνεργασία.
Παρά την επικράτηση μιας τεχνοκρατικής αντίληψης για την εξωτερική πολιτική μας, η προσέγγιση ενός σημαντικού τμήματος της ελληνικής κοινής γνώμης είναι διαφορετική. Το έντονο ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα στο Σινά δεν είναι πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα. Στο πρόσφατο παρελθόν, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικά τεμένη, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Αγιοταφική Αδελφότητα στα Ιεροσόλυμα και οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών στη Συρία επίσης κινητοποίησαν αρκετούς πολίτες. Σε έναν απρόβλεπτο κόσμο, όπου αρχίζει να κυριαρχεί η αταξία, η επιστροφή σε παραδοσιακές σταθερές που νοηματοδοτούν τη συλλογική μας ύπαρξη φαίνεται αναπόφευκτη.
Η τεράστια θρησκευτική και πολιτιστική αξία της Μονής του Σινά δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Αποτελεί έναν φάρο της Ορθοδοξίας σε μια αρχέγονη κοιτίδα του χριστιανισμού. Η βιβλιοθήκη της περιλαμβάνει χιλιάδες σπάνια χειρόγραφα στα ελληνικά, αραβικά, γεωργιανά, κοπτικά και σλαβικά. Τέτοιοι χώροι θρησκευτικής λατρείας πρέπει, φυσικά, να είναι προσβάσιμοι σε όλους, διότι προσφέρουν τα μέγιστα στην πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Ωστόσο, η μονή δεν είναι ένας ουδέτερος πολιτισμικά χώρος. Ταυτίζεται με τη θρησκευτική μας παράδοση, τον ελληνισμό της καθ’ ημάς Ανατολής και τελικά με το εθνικό μας αφήγημα.
Η Μονή του Σινά είναι ένα οικουμενικό μνημείο ζώσας θρησκευτικής λατρείας, που βρίσκεται όμως σε ελληνικά χέρια εδώ και πολλούς αιώνες. Το διακύβευμα, λοιπόν, για την ελληνική πλευρά είναι σημαντικό σε συμβολικό και διπλωματικό επίπεδο. Είτε μας αρέσει είτε όχι, στη διεθνή πολιτική οι εντυπώσεις διαμορφώνουν την πραγματικότητα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει το περιθώριο η Ελλάδα να δείξει αδύναμη σε αυτή την υπόθεση. Οσο υπερβολικό και αν ακούγεται, εδώ που φτάσαμε, αλλαγή ή υπονόμευση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της μονής θα προκαλέσει ζημιά στην εικόνα της Αθήνας στην ευρύτερη περιοχή. Τον Φεβρουάριο του 1927, ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε στο ημερολόγιό του ότι η μονή αποτελεί «φρούριο της Ελληνικής και της Χριστιανικής Ιδέας» επειδή «ο Σιναΐτης Ακρίτας μάχεται, νικά με την πίστη, με την επιμονή, με την αγάπη, τις σκοτεινές φυσικές κι ανθρώπινες δυνάμεις». Αυτό το πνευματικό φρούριο δεν έχει κανείς το δικαίωμα να το παραδώσει.
*Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London.
