Πού μπορεί να καταφύγει κάνεις όταν στην πολυκατοικία του γίνονται έργα και το ηχοτοπίο είναι εναλλάξ τρυπάνι-μπουλντόζα; Πού μπορεί να πάει για να μην αισθάνεται όπως οι ήρωες του Ουελμπέκ, ότι, δηλαδή, η ζωή είναι μια μοναξιά όπου συν τοις άλλοις σε βρίσκουν και επιστολές από τη διοίκηση; Ακόμα και ηλεκτρονικά μηνύματα από λογιστές μπορεί να λάβεις ή τηλεφωνήματα από αγνώστους. Εγώ όταν δεν έχω πού να πάω πάω στο βιβλιοπωλείο.
Μια πρόσφατη ανακάλυψή μου είναι το βιβλιοπωλείο Μπερλίν (το όνομα προέρχεται από τη Λουσία Μπερλίν, την καλή συγγραφέα) στα Πετράλωνα. Είναι τόσο δα σ’ έναν ήσυχο δρόμο με δέντρα. Νομίζω μ αρέσουν τα μικρά βιβλιοπωλεία επειδή μπορεί να πάει κανείς το πρωί, ν’ αρπάξει ένα, δύο μυθιστορήματα και να οχυρωθεί από τον κόσμο, ενώ, παράλληλα, παραδίδεται στον κόσμο, π.χ. καθοδόν για εκείνη τη συνάντηση ή το ραντεβού στον οδοντίατρο.
Θέλω να πω, πριν πιάσεις δουλειά στην ηλεκτρική καρέκλα πίσω απ’ το λάπτοπ, πριν αρχίσουν να έρχονται τα μεηλ και οι κλήσεις και η έκθεση στην ανθρώπινη βλακεία με τη μορφή zoom meeting, πριν καταλάβει κάθε δευτερόλεπτο του χρόνου σου το χαμηλό, το πρακτικό, αυτό που ‘χει να κάνει με λεφτά, υποχρεώσεις και καθήκοντα, γίνεται να περάσεις από το βιβλιοπωλείο. Αρκεί να έχεις κάποιο στη γειτονιά.
Μια πρώην συμφοιτήτρια μου, δικηγόρος, το έκανε αυτό. Πήγαινε στα βιβλιοπωλεία μια στο τόσο πολύ πρωί. Πριν εκτεθεί στις τεράστιες ποσότητες ανθρώπινης ανοησίας που απαρέγκλιτα περιελάμβανε η μέρα. Την σκέφτομαι σαν κάποια που ήθελε να βάλει βαμβάκι στον εγκέφαλο, πριν φτάσει στην πρώτη υπηρεσία, στον πρώτο πελάτη, στο πρώτο μειλ που θα έκανε τα νεύρα της ν’ ανατριχιάσουν. Είναι σαν να φοράς επιγονατίδες στον εγκέφαλο. Ναι, κάπως έτσι είναι.
Στη γύρω περιοχή, φυσικά, υπάρχει ανταγωνισμός. Στο Θησείο υπάρχει το γαλήνιο μικρό βιβλιοπωλείο Λεμόνι. Έχει πάντα φροντισμένο ηχοτοπίο (νερο που κυλάει και μουσική) ή απόλυτη ησυχία. Μού αρέσει που τα βιβλία είναι πεταμένα από δω κι από κει σε στίβες. Επίσης, οι ιδιοκτήτες διαβάζουν. Ίσως, όμως, το αγαπημένο μου μικρό να είναι το Λεξικοπωλείο, επειδή το Παγκράτι είναι έτσι όπως είναι (καφέ που πουλάνε υπερβολικά πολλά αυγά, ακριβά ενοίκια, ψώνια). Όποτε έχω να κάνω κάτι εκεί γύρω με ξεκουράζει η ιδέα ότι, σε περίπτωση απελπισίας, μπορώ να κρυφτώ στον πάνω όροφο του Λεξικοπωλείου. Ας συμφωνήσουμε σ’ αυτό: είναι σημαντικό να υπάρχουν στην πόλη μέρη όπου μπορεί κανείς να κρύβεται. Φυσικά κι εκεί μπορεί να μπει κάποιος και να πει «πουλάτε κάρτες;» ή «πού είναι, τελικά, η αυτοβελτίωση;».
Υπάρχουν κι άλλα μικρά στην Αθήνα, αλλά δεν έχει σημασία να τα πω. Ετυχε απλώς μια μέρα που στο σπίτι δεν είχα ηλεκτρικό και ίντερνετ λόγω έργων να καταφύγω στο βιβλιοπωλείο Ζατοπεκ που πουλάει και ροφήματα και μπορείς να καθίσεις εκεί πέρα. Εκεί πληροφορήθηκα πως αυτή η εβδομάδα που διανύουμε είναι εβδομάδα μικρών βιβλιοπωλείων και σκέφτηκα πως ένας εύκολος τρόπος να φτιάξει κανείς τη διάθεσή του όταν τα πράγματα πάνε κάπως στραβά είναι να πάει να ρωτήσει στο βιβλιοπωλείο «τι έχετε να μού προτείνετε;».
Ακόμα κι αν δεν σού αρέσει το βιβλίο που σού προτείνεται, εάν η πρόταση είναι αληθινή και όχι ξέβγαλμα υποχρεωσης, έχει κάτι ρομαντικό μέσα: την σχεδόν εφηβική ιδέα πως όντως μπορείς να μοιραστείς τον ενθουσιασμό σου με άγνωστους (εγώ ακόμη το πιστεύω αυτό, είμαι πεισματικά αφελής).
Πάντως, έχω ανάγκη τα μικρά βιβλιοπωλεία όχι ως αναγνώστρια αλλά ως κάτοικος πόλης. Σε οποιαδήποτε πόλη. Σε οποιαδήποτε γλώσσα. Η καρδιά μου χοροπηδάει όταν βλέπω ξύλινο πάτωμα και στίβες. Δεν έχω νιώσει ποτέ έτσι για νυχάδικο, κομμωτήριο, προποτζίδικο ή παράρτημα της ΔΕΗ.
