Αναγνωρίζω ότι το επίθετο είναι πολύ σκληρό. Δεν το αλλάζω. Είμαστε μια χώρα όπου η τιμωρία είναι δυσανάλογη με το παράπτωμα. Αλλοτε ελαφριά σαν χάδι, ώστε ουσιαστικά να προτρέπει στην επανάληψη του παραπτώματος και άλλοτε δυσανάλογα βαριά και άδικη. Εξηγούμαι. Θεωρώ ότι η αφαίρεση των πινακίδων, η οποία συνήθως συνοδεύεται με την αφαίρεση της άδειας κυκλοφορίας του οχήματος και η κατακράτησή τους για ένα σημαντικό διάστημα, για παράνομο παρκάρισμα, είναι ένα μέτρο πολύ αναχρονιστικό και επιπλέον ιδιαίτερα σκληρό. Θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι από την αρχή. Δεν αναφέρομαι στις περιπτώσεις όπου η στάθμευση είναι πραγματικά εγκληματική, όπως σε διαβάσεις και ειδικές θέσεις για άτομα με αναπηρία, αλλά για τις απλές περιπτώσεις όπου ένα όχημα είναι σταθμευμένο σε ένα δρόμο όπου απαγορεύεται η στάθμευση και μπορεί ουσιαστικά να δυσκολεύει πολύ ή λίγο την κυκλοφορία, αλλά δεν προκαλεί ιδιαίτερο πρόβλημα.
Το βασικό ελάττωμα του μέτρου είναι η πλήρης αναποτελεσματικότητα αναφορικά με τη θεραπεία της παρανομίας. Εκτός από τις ελάχιστες περιπτώσεις όπου ο οδηγός του οχήματος είναι παρών στην αφαίρεση των πινακίδων και υποχρεώνεται από την αστυνομία να μετακινήσει αμέσως το όχημά του, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις το όχημα εξακολουθεί να παραμένει στη θέση του. Δεν γνωρίζω σε πόση ώρα θα του δώσουν και δεύτερη παράβαση, αλλά όση και να είναι αποδεικνύει ότι η αφαίρεση των πινακίδων δεν διορθώνει άμεσα το πρόβλημα της παράνομης στάθμευσης, αλλά το επιμηκύνει χρονικά.
Το δεύτερο ελάττωμα του μέτρου είναι ότι η αφαίρεση των πινακίδων τιμωρεί το όχημα και όχι τον παραβάτη. Οι συνέπειες μπορεί να είναι εξαιρετικά οδυνηρές και δυσανάλογες με το παράπτωμα. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει προγραμματίσει για τις επόμενες ημέρες ένα ταξίδι με το αυτοκίνητό του, πρέπει να το προγραμματίσει ξανά με τις νέες συνθήκες, πράγμα που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο. Γνωρίζω μια πραγματικά οδυνηρή περίπτωση, όπου ένα ζευγάρι, περίπου στη δική μου ηλικία, έφτασε στην Πάρο και πήγαινε στο εξοχικό του στην Αντίπαρο, όταν κτύπησε το κινητό του οδηγού, το σήκωσε και αμέσως τον σταμάτησε αστυνομικός, του αφαίρεσε τις πινακίδες, την άδεια κυκλοφορίας και το δίπλωμα οδήγησής του. Η σύζυγος δεν οδηγούσε και έτσι το ζευγάρι έμεινε όλο το διάστημα των διακοπών του στο εξοχικό, μετακινούμενο μόνο από φίλους του. Αναγνωρίζω ότι αυτή η περίπτωση είναι σπάνια, αλλά στη σύγχρονη ζωή το αυτοκίνητο είναι εργαλείο της καθημερινότητάς μας και η έλλειψή του μπορεί να αναστατώσει τη ζωή μας.
Το βασικό ελάττωμα του μέτρου της αφαίρεσης πινακίδων είναι η πλήρης αναποτελεσματικότητα αναφορικά με τη θεραπεία της παρανομίας.
Το μέτρο είναι κοινωνικά άδικο. Μια μικροαστική οικογένεια μπορεί να διαθέτει παραπάνω από ένα όχημα, ή ακόμα κι αν δεν διαθέτει άλλο αυτοκίνητο, έχει τη δυνατότητα να ενοικιάσει. Ετσι η αφαίρεση των πινακίδων μπορεί να προκαλεί δυσκολίες, αλλά η ύπαρξη ή η ενοικίαση του δεύτερου οχήματος αμβλύνει το πρόβλημα. Αντίθετα, σε μια οικογένεια με περιορισμένα μέσα η αδυναμία χρήσης του αυτοκινήτου μπορεί να σημαίνει τεράστιες δυσκολίες. Ειδικά αν τα εργαζόμενα μέλη του νοικοκυριού το χρησιμοποιούν για να πάνε στη δουλειά τους.
Το μέτρο είναι αποτελεσματικό μόνο ως προς την εισπραξιμότητα του προστίμου. Για να πάρει πίσω τις πινακίδες του και την άδεια κυκλοφορίας, ο κάτοχος του οχήματος πρέπει να πληρώσει πρώτα το πρόστιμο, αλλά και τυχόν προηγούμενα που δεν είχαν πληρωθεί. Αυτό ήταν το σκεπτικό όταν πριν από χρόνια εφαρμόστηκε το μέτρο της αφαίρεσης των πινακίδων. Τότε όμως ήταν άλλες εποχές και μόνο οι πολύ φιλότιμοι πλήρωναν τα πρόστιμά τους. Τώρα όμως υπάρχουν όλες οι τεχνικές δυνατότητες να επιβάλλονται ηλεκτρονικά τα πρόστιμα στον ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου και να εισπράττονται άμεσα και αποτελεσματικά μέσω της ΑΑΔΕ, ώστε να έχουμε την ίδια αποτελεσματικότητα χωρίς τα μειονεκτήματα.
Πάω ακόμα ένα βήμα παραπάνω. Μπορώ να δεχτώ ακόμα και την αφαίρεση των πινακίδων, αλλά δεν μπορώ να δεχτώ την προθεσμία επιστροφής των. Είναι εντελώς άδικη και παράλογη και δείχνει εκδικητικότητα προς τον πολίτη. Οι πινακίδες, άδεια κυκλοφορίας και δίπλωμα οδήγησης να επιστρέφονται αμέσως μετά τη βεβαίωση ότι πληρώθηκε το πρόστιμο. Επαναλαμβάνω μόνο όσον αφορά τη γενικευμένη στάθμευση. Δεν μιλάμε για επικίνδυνη οδήγηση ή οδήγηση υπό την επήρεια ουσιών κ.ά., που είναι εξαιρετικά επικίνδυνα για να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες ζημιές και θάνατο.
Επειδή δεν ισχυρίζομαι ότι κατέχω τη μοναδική αλήθεια, αναζήτησα μέσω του Chat GPT να πληροφορηθώ το τι συμβαίνει σε άλλες χώρες του κόσμου. Σας παραθέτω την απάντησή του σε μετάφραση από το Google:
1. Ηνωμένες Πολιτείες
• Διαφέρει ανά πολιτεία: Σε πολλές πόλεις, εάν ένα όχημα είναι σταθμευμένο παράνομα οι υπεύθυνοι επιβολής στάθμευσης μπορεί να εκδώσουν εισιτήριο, αλλά συνήθως δεν αφαιρούν τις πινακίδες κυκλοφορίας. Αντίθετα, μπορούν να ρυμουλκήσουν το όχημα.
2. Γερμανία
• Εάν ένα όχημα είναι σταθμευμένο παράνομα, οι αρχές μπορούν να ρυμουλκήσουν το όχημα και σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να αφαιρέσουν τις πινακίδες κυκλοφορίας στο πλαίσιο της διαδικασίας κατάσχεσης.
3. Αυστραλία
• Η προσέγγιση μπορεί να διαφέρει ανά πολιτεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στα οχήματα που σταθμεύουν κατά παράβαση των κανονισμών ενδέχεται να αφαιρέσουν τις πινακίδες τους ή να καλύψουν ως μια μορφή επιβολής.
4. Ηνωμένο Βασίλειο
• Οταν ένα όχημα είναι σταθμευμένο παράνομα, οι τοπικές αρχές ενδέχεται να εκδώσουν εισιτήριο και να ρυμουλκήσουν το όχημα. Η αφαίρεση πινακίδων κυκλοφορίας είναι λιγότερο συχνή.
5. Σιγκαπούρη
• Εχει αυστηρούς κανονισμούς στάθμευσης και τα οχήματα που σταθμεύουν παράνομα ενδέχεται να αφαιρέσουν τις πινακίδες τους από τις αρχές.
6. Ιαπωνία
• Τα παράνομα σταθμευμένα οχήματα συχνά ακινητοποιούνται ή ρυμουλκούνται και, ενώ η αφαίρεση πινακίδων κυκλοφορίας δεν είναι συνήθης πρακτική, το όχημα μπορεί να κατασχεθεί και ο ιδιοκτήτης πρέπει να πληρώσει πρόστιμα για να το ανακτήσει.
Είναι ευνόητο ότι έκανα και την κρίσιμη ερώτηση στο Chat GPT: «Πότε επιστρέφονται οι πινακίδες ή το όχημα;». Η απάντηση δεν είναι έκπληξη. Σε όλες τις χώρες που προανέφερα, οι πινακίδες ή το όχημα επιστρέφονται εντός ωρών μετά την καταβολή του προστίμου και την πληρωμή των εξόδων ρυμούλκησης. Ετσι απλά και πολιτισμένα χωρίς υπερβολές και ταλαιπωρία!
Αξίζει όμως να σημειώσω και κάτι ακόμα πολύ σημαντικό. Από όλα τα είδη τιμωρίας, η ρυμούλκηση είναι αποτελεσματική γιατί ουσιαστικά θεραπεύει το πρόβλημα. Από όσο γνωρίζω σε πολλές χώρες η ρυμούλκηση έχει εκχωρηθεί σε ιδιωτικές εταιρείες, ώστε να μην ασχολείται η αστυνομία με τη διαχείριση των οχημάτων. Αυτή η πρακτική εξυπηρετεί τους πάντες. Το πρόβλημα θεραπεύεται, η αστυνομία επιβάλλει το πρόστιμο, ο ιδιώτης που απομακρύνει το όχημα αμείβεται για τις υπηρεσίες του, ενώ ο παραβάτης έχει κάθε κίνητρο να πάρει πίσω το όχημά του γιατί η φύλαξη του οχήματός του από τον ιδιώτη χρεώνεται με την ώρα.
Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν: Ενα κίνημα να μην παρακρατούνται οι πινακίδες, η άδεια κυκλοφορίας και το δίπλωμα για την απλή παράβαση της παράνομης στάθμευσης. Στο κάτω κάτω ο πολίτης αυτής της χώρας έχει ουσιαστικά τη λιγότερη ευθύνη για την έλλειψη χώρων στάθμευσης στις μεγάλες πόλεις. Αυτοί που ευθύνονται για το πρόβλημα διαχρονικά είναι όλες οι κυβερνήσεις που δεν έκαναν απολύτως τίποτα για τον πολεοδομικό σχεδιασμό των πόλεών μας.
Θα κλείσω το κείμενο με μια χαρακτηριστική ιστορία. Ο μεγάλος αρχιτέκτων και πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης δημοσίευσε ένα άρθρο του στο ΒΗΜΑ, στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Ομολογώ ότι δεν θυμάμαι την ημερομηνία, αλλά είναι βέβαιο ότι ήταν πριν από τη δικτατορία, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Τότε γινόταν η καταστροφή της Αθήνας με την περίφημη αντιπαροχή. Στο άρθρο του ο Δοξιάδης ζητούσε από την κυβέρνηση να μην επιτρέπεται η ανέγερση πολυκατοικίας αν τα σχέδια δεν περιλάμβαναν τουλάχιστον μία θέση στάθμευσης για κάθε διαμέρισμα. Εξαλλος του τηλεφώνησε ο τότε Πρόεδρος της Βουλής λέγοντάς του: «Τι πάτε να κάνετε, κύριε Δοξιάδη; Θα μας καταστρέψετε με αυτά που ζητάτε». Και ο Δοξιάδης του έδωσε την πλέον αποστομωτική απάντηση: «Ακούστε κύριε Πρόεδρε, στο χωριό που μεγάλωσα, πρώτα χτίζαμε τον στάβλο για τα ζωντανά μας και μετά το σπίτι μας για να ζούμε».
Δυστυχώς, αγαπητοί μου, στη χώρα μας είχαμε πολλούς φωτισμένους ανθρώπους με όραμα, αλλά ποτέ δεν τους αξιοποιήσαμε. Ο Δοξιάδης έγινε πρώτα παγκοσμίως γνωστός και μετά θάνατον αναγνωρίστηκε στη χώρα του.
*Ο κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
