Μόνο επιφωνήματα θαυμασμού μπορούμε να βγάλουμε διαβάζοντας το νέο γκράντε σχέδιο της κυβέρνησης για το Δημόσιο. Ο τίτλος του λεπτομερούς ρεπορτάζ της «Κ» είναι ενδεικτικός: «Αξιολόγηση ή στέρηση μισθού». Ο υπότιτλος, αποκαλυπτικός: «Το σχέδιο για πιο αυστηρό Δημόσιο» («Καθημερινή», 11.5.2025).
Ας θεωρούμε σίγουρο ότι το Δημόσιο θα γίνει πιο «αυστηρό». Τουλάχιστον στα χαρτιά. Είδαμε τι απέγινε η «αυστηρότητα» σε άλλους τομείς, όπως π.χ. τα πανεπιστήμια. Εξάλλου κάτι τέτοιο επιβάλλουν οι επικοινωνιακές ανάγκες της κυβέρνησης. Οπως αναφέρει το ρεπορτάζ, «στα focus groups που αφορούν τους ψηφοφόρους του κυβερνώντος κόμματος φαίνεται πως η βούληση για “περισσότερη αξιοκρατία” αποτελεί κάτι που ιεραρχούν ψηλά στην αξιολόγησή τους για την κυβέρνηση». Ετσι κι αλλιώς ζούμε σε εποχές τού «κρεμάστε τους ψηλά». Ο λαϊκισμός της αυστηρότητας έγινε της μόδας και η κυβέρνηση σπεύδει κάθε λίγο και λιγάκι να ικανοποιήσει τη ζήτηση με περισσότερη «αυστηροποίηση». Οχι μόνο για τους ποινικούς κώδικες. Μέχρι και υψηλότερο ΕΝΦΙΑ για κλειστά σπίτια σκέφτηκαν. Μακροπροθέσμως δεν λύνεται κανένα πρόβλημα, αλλά βραχυπροθέσμως η Ν.Δ. μπορεί να γράψει 30% στα γκάλοπ, όπως είναι ο καημός της κυβέρνησης.
Το ερώτημα είναι αν το «νέο» Δημόσιο, εκτός από αυστηρό, θα είναι και αποτελεσματικό. Ας μας επιτραπεί να αμφιβάλουμε. Για την ακρίβεια, τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα, επειδή το φαινόμενο «δεν προβλέπεται, κύριε» θα ενταθεί. Αν στο σημερινό «επιεικές Δημόσιο» κολλάνε πράγματα επειδή καλών προθέσεων υπάλληλοι φοβούνται να κάνουν κάτι λογικό που είναι άγραφο, μπορούμε να φανταστούμε τι θα γίνει με το πιο «αυστηρό Δημόσιο».
Η διοίκηση έχει γίνει κάτι σαν θέατρο μαριονετών, τα σχοινάκια των οποίων καταλήγουν στα γραφεία των υπουργών. Τα δε σχοινάκια έγιναν τόσο πολλά, που μπερδεύτηκαν και πλέον τίποτε δεν κινείται.
Δεν φοβούνται μόνο οι απλοί δημόσιοι υπάλληλοι που ψωμίζονται από ένα μισθό. Ακόμη και άνθρωποι με κύρος και αρκετή ισχύ δεν μπορούν να προχωρήσουν το παραμικρό επειδή εμποδίζονται από κάποια λεπτομέρεια του νόμου. Τυπικό παράδειγμα αυτό που ζούμε τώρα με τα ΑΕΙ. Η κυβέρνηση έκανε ένα λεπτομερέστατο σχέδιο 29 άρθρων και 8.740 λέξεων (ν. 4957/2022) για τα πειθαρχικά των ΑΕΙ. Προβλέπει ακόμη και τι ποινές θα επιβάλλονται για κάθε αδίκημα. Πειθαρχικά όμως δεν υπάρχουν, διότι «δεν προβλέπεται, κύριε» αν σε αυτά θα συμμετέχουν μόνο οι προπτυχιακοί ή και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές.
Ας μην ψέξουμε τους πρυτάνεις που δεν αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία να συγκροτήσουν τα όργανα, παρά το κενό νόμου. Ολόκληρο το σύστημα είναι έτσι δομημένο που αν δεν το πει ο υπουργός –ή καλύτερα αν δεν το εγγράψει σε νόμο–, τίποτε δεν μπορεί να γίνει. Ακόμη κι αν κάποιοι παραβλέψουν τη λεπτομέρεια, οι αποφάσεις των πειθαρχικών είναι ευάλωτες στα δικαστήρια· μπορούν να ακυρωθούν λόγω της «μη νόμιμης συγκρότησης οργάνου».
Το κυριότερο όμως είναι η νοοτροπία της ευθυνοφοβίας που καλλιεργήθηκε και εμπεδώθηκε στο Δημόσιο. Αυτή θα ενταθεί από τις κούφιες διακηρύξεις της κυβέρνησης για «πιο αυστηρό Δημόσιο». Σήμερα τα πάντα, ακόμη και το μικρότερο έργο σε ένα χωριό, χρειάζονται έγκριση υπουργού ή χρηματοδότηση από το κεντρικό κράτος. Η διοίκηση έχει γίνει κάτι σαν θέατρο μαριονετών, τα σχοινάκια των οποίων καταλήγουν στα γραφεία των υπουργών, με αποτέλεσμα να βλέπουμε υπαλλήλους καλών προθέσεων να απαντούν σε απολύτως λογικά αιτήματα των πολιτών «έχετε δίκιο, αλλά δυστυχώς δεν έχουμε διάταξη νόμου» ή «δεν έχει φτάσει ακόμη η διευκρινιστική εγκύκλιος». Τα δε σχοινάκια έγιναν τόσο πολλά, που μπερδεύτηκαν και πλέον τίποτε δεν κινείται· εδώ χρειάστηκε απόφαση κοτζάμ πρωθυπουργού για να απομακρυνθεί ένας διοικητής Τροχαίας στα Χανιά!
Ας αφήσει λοιπόν η κυβέρνηση τα focus groups κι ας ασχοληθεί να καταρτίσει κάποιο μακρόπνοο σχέδιο για το Δημόσιο, το οποίο πιθανώς να εμπεριέχει αυστηρότερες ποινές, αλλά ταυτοχρόνως θα έχει κάποια λογική.
