«Η αλήθεια και η δικαιοσύνη είναι με το μέρος μας», δήλωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ισχυριζόμενος ψευδώς πως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι συνέχιση του πολέμου εναντίον του ναζισμού. Δίπλα του, στις εκδηλώσεις στην Κόκκινη Πλατεία για την 80ή επέτειο του τέλους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε τον πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ. Στρατιωτική αποστολή της Βορείου Κορέας, συμμάχου της Ρωσίας στην Ουκρανία, συμμετείχε επίσης. Την ίδια ώρα, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ρωσίας στον Β΄ Π.Π. υπογράμμιζαν την αλληλεγγύη τους με την Ουκρανία και συσφίγγουν καθημερινώς τις μεταξύ τους αμυντικές σχέσεις εναντίον της Ρωσίας, καθώς οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ απομακρύνονται από την Ευρώπη. Είναι σαφές ότι 80 χρόνια μετά τη νίκη των Συμμάχων κατά της ναζιστικής Γερμανίας, τελείωσε το κοινό αφήγημά τους. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 προκάλεσε τη ρήξη, με τη Ρωσία να αποκλείεται από τους εορτασμούς της Απόβασης στη Νορμανδία το 1944, ενώ οι Ευρωπαίοι, Αμερικανοί, Καναδοί και άλλοι σύμμαχοι απουσιάζουν από τις εκδηλώσεις για την Ημέρα Νίκης στη Μόσχα. Η προχθεσινή δήλωση του Πούτιν δείχνει πως το χάσμα διευρύνεται, καθώς κάθε πλευρά προτάσσει τη δική της «αλήθεια» και «δικαιοσύνη».
Στις 9 Μαΐου εορτάζεται και η Ημέρα της Ευρώπης. Προχθές ήταν η 75η επέτειος της Διακήρυξης Schuman, η οποία έθεσε τα θεμέλια της σημερινής Ευρωπαϊκής Ενωσης. «Στηρίζουμε την Ουκρανία σε όλες τις προσπάθειές της για δίκαιη και διαρκή ειρήνη», δήλωσαν από κοινού οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Λαμβάνουμε πρωτοφανή μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας και της άμυνάς μας και της στρατηγικής μας αυτονομίας. Με αποφασιστικότητα στηρίζουμε μια διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες, ενισχύουμε την πολυμερή προσέγγιση και ενεργούμε ως αξιόπιστος εταίρος σε παγκόσμιο επίπεδο». Η δήλωση είχε προφανείς στόχους τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η εμπιστοσύνη στον έως προσφάτως κύριο σύμμαχο της Ευρώπης κλονίζεται από την πολιτική του Τραμπ, ενώ η Κίνα δεν έχει αποφασίσει εάν θέλει να αντικαταστήσει την Αμερική ως στυλοβάτη του διεθνούς συστήματος διακυβέρνησης ή εάν προτεραιότητά της είναι η ευκαιριακή συμμαχία με τη Ρωσία.
Οπως έχει διαμορφωθεί σήμερα το διεθνές περιβάλλον, μόνο μια ενωμένη, δημοκρατική Ευρώπη μπορεί να αποτρέψει επιστροφή στη δεκαετία του 1930 και νέα καταστροφή.
Οι αντίθετες αντιλήψεις περί «αλήθειας» και «δικαιοσύνης», με επίκεντρο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, υπογραμμίζουν τη ρευστότητα στο διεθνές σύστημα. Από την αρχή του πολέμου, πολλές χώρες δεν αξιολόγησαν την παραβίαση της διεθνούς νομιμότητας από τη Ρωσία όπως την είδαν οι Ευρωπαίοι και οι ΗΠΑ του Τζο Μπάιντεν. Επίσης, η ανοχή (και συνεργασία) πολλών δυτικών χωρών στην ισραηλινή ισοπέδωση της Γάζας, μετά τη σφαγή που διέπραξε η Χαμάς την 7η Οκτωβρίου του 2023, ενίσχυσε την πεποίθηση σε πολλούς πως οι «Δυτικοί» εφαρμόζουν το διεθνές δίκαιο όπως τους βολεύει. Ετσι, ενισχύθηκε και η επιρροή της Ρωσίας, των φιλορωσικών δυνάμεων εντός της Ε.Ε. και όσων άλλων εχθρεύονται την Ενωση. Φθάσαμε στο σημείο ο λάβρος «αντι-ναζιστής» Πούτιν και ο Τραμπ (και συνεργάτες του) να στηρίζουν το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το οποίο δεν κρύβει τις ναζιστικές συμπάθειες και καταβολές του, ούτε τον στόχο του να αποσύρει τη Γερμανία από την Ενωση.
Με την απώλεια της κοινής αφήγησης για τον Β΄ Π.Π., με μια επικίνδυνα απρόβλεπτη Αμερική, με την οικονομική αβεβαιότητα και την πολιτική αστάθεια να επιδεινώνονται από την αμερικανική πολιτική, με την απαξίωση διεθνών οργανισμών, μόνο μια ενωμένη, δημοκρατική Ευρώπη μπορεί να αποτρέψει επιστροφή στη δεκαετία του 1930 και νέα καταστροφή. Αυτή είναι η αλήθεια, μοναδικό κριτήριο της δικαιοσύνης.
