Ο Καναδάς, μαζί με το Μεξικό, ήταν η πρώτη χώρα στην οποία επιτέθηκε ο Τραμπ την ημέρα της ορκωμοσίας του. Αυτή τη στιγμή τα καναδικά προϊόντα επιβαρύνονται με δασμούς 25%, ειδικότερα τα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, ενώ 10% είναι οι δασμοί στην ενέργεια και στην ποτάσσα που εξάγονται στις ΗΠΑ.
Ο Καναδάς έχει απαντήσει με ανάλογους δασμούς, όταν για 36 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ είναι ο κυριότερος εξαγωγικός προορισμός και συνολικά ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ουάσιγκτον. Χαρακτηριστικά της διασύνδεσης και αλληλεξάρτησης των δύο οικονομιών είναι τα ακόλουθα στοιχεία: Το 70% των εξαγωγών του Καναδά καταλήγει στον νότιο γείτονά του, ενώ η Οττάβα παίζει καθοριστικό ρόλο στην παροχή κρίσιμων ορυκτών και σπάνιων γαιών για την αμερικανική βιομηχανία, μικρό μέρος των οποίων θα μπορούσαν άμεσα να καλύψουν οι ΗΠΑ ενδογενώς και μεσοπρόθεσμα αποκτώντας πρόσβαση στις πηγές τρίτων κρατών, όπως η Ουκρανία, η Βραζιλία και το Καζακστάν.
Οι Καναδοί εξήλθαν υποχρεωτικά από τη ζώνη της ασφάλειας, αφού για σχεδόν 150 χρόνια θεωρούσαν εαυτούς κατοχυρωμένους λόγω της ειδικής και πολυεπίπεδης σχέσης τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πλέον, αισθάνονται προδομένοι από τον στενότερο σύμμαχό τους, κάτι που αποτυπώθηκε αρχικά στις μαζικές κοινωνικές αντιδράσεις, που εκδηλώθηκαν με ποικίλους τρόπους (μποϊκοτάζ σε αμερικανικά προϊόντα, δραστική μείωση των επισκέψεων στις ΗΠΑ και αποδοκιμασίες στην ανάκρουση του αμερικανικού εθνικού ύμνου σε διάφορα αθλητικά δρώμενα) και κορυφώθηκαν στην εκλογική αναμέτρηση, η οποία έφερε το απόλυτο αουτσάιντερ στην πρώτη θέση. Η κυριότερη αιτία ήταν οι συνεχείς προσβολές του Τραμπ και τα σχεδόν εκβιαστικά τελεσίγραφα προς τους Καναδούς, ακόμη και την ημέρα των εκλογών, ώστε από κράτος να γίνουν η 51η πολιτεία των ΗΠΑ. Οι αριθμοί λένε τις περισσότερες φορές την αλήθεια: Τον Φεβρουάριο του 2023, το 48% των Καναδών έκρινε τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον πλέον πολύτιμο σύμμαχο και μόλις το 6% εκτιμούσε πως συνιστούσαν απειλή. Τον Οκτώβριο του 2024, μόλις ένα μήνα πριν από τις προεδρικές εκλογές, το 52% των Καναδών είχε θετική άποψη για τις ΗΠΑ και το 31% έβλεπε με καλό μάτι τον Τραμπ. Ωστόσο, τον Απρίλιο του 2025, τον μήνα των εκλογών στη χώρα τους, είχαμε την ολική αναστροφή κλίματος, με το 82% των Καναδών να θεωρεί τις ΗΠΑ απειλή, το 79% να έχει αρνητική άποψη για τον Τραμπ και μόλις το 11% θετική.
Η διάχυτη ανασφάλεια που προκάλεσαν οι δασμοί, άρα η πρόθεση της Ουάσιγκτον να συγκρουστεί με την Οττάβα και να την εξασθενίσει οικονομικά, με την παράλληλη αμφισβήτηση της εθνικής της ανεξαρτησίας από την υπερδύναμη, η οποία διαθέτει τα εργαλεία ώστε να την πλήξει καίρια, κυριάρχησε στην προεκλογική ατζέντα και έδωσε μιαν ανέλπιστη νίκη στους Φιλελεύθερους. Σημειωτέον ότι στις δημοσκοπήσεις του Δεκεμβρίου του 2024 υπολείπονταν των Συντηρητικών κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες. Εντούτοις, οι τελευταίοι, παρά τις δημόσιες αντεγκλήσεις μεταξύ Τριντό και Τραμπ, δεν κατόρθωσαν να αποστασιοποιηθούν πλήρως από το αμερικανικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, ενώ ο ηγέτης των Φιλελευθέρων, λόγω της μακράς εμπειρίας του στη διαχείριση οικονομικών κρίσεων, θεωρήθηκε καταλληλότερος για να αντιμετωπίσει τον Τραμπ. Ο Κάρνεϊ έχει την απαιτητική αποστολή να ικανοποιήσει εξίσου τους ψηφοφόρους των οποίων έχει θιγεί η εθνική τους συνείδηση και συναισθηματικά αξιώνουν αντίποινα εις βάρος των ΗΠΑ και τον επιχειρηματικό κόσμο, που ρεαλιστικά απαιτεί μια γρήγορη συμφωνία με τον Τραμπ. Πάντως, η διαφοροποίηση της καναδικής οικονομίας μέσω συμφωνιών με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ε.Ε. (46% των Καναδών υποστηρίζουν την ένταξη) δεν αποτελεί απλή υπόθεση.
Στην περίπτωση του Καναδά, οι αποικιοκρατικές αντιλήψεις του Αμερικανού προέδρου συσπείρωσαν τους πολίτες εις βάρος του. Την περασμένη Πέμπτη, όμως, ο εκλεκτός του, Νάιτζελ Φάρατζ, σημείωσε υψηλές πτήσεις στις τοπικές εκλογές στη Βρετανία, ενώ σήμερα στη Ρουμανία ο προεδρικός φιλοτραμπικός υποψήφιος Σιμιόν, που δεν αποχωρίζεται το καπέλο με το σλόγκαν «MAGA», προηγείται με άνεση, αν και θα χρειαστεί δεύτερος γύρος. Στην Αυστραλία, χθες, τα μικρότερα κόμματα προσδοκούσαν να εκμεταλλευθούν το μούδιασμα των παραδοσιακότερων έναντι του Τραμπ. Ενα είναι βέβαιο: Ο ένοικος του Λευκού Οίκου θα αποτελεί εκ των επιδραστικότερων παραγόντων των εγχώριων δυναμικών και των εκλογικών αναμετρήσεων σε πολλά σημεία του πλανήτη.
*O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA), καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.
