Πριν από μερικές εβδομάδες δύο τραμπούκοι εισέβαλαν στην Εθνική Πινακοθήκη για να κατεβάσουν πίνακες που θεώρησαν ότι «τους προσβάλλουν». Οι πράξεις τους καταδικάστηκαν σχεδόν καθολικά. Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε δύο παρόμοια περιστατικά. Πρώτα, σε κεντρικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας, μια ομάδα τραμπούκων επιχείρησε να διακόψει μια συζήτηση διότι οι ομιλητές τόλμησαν να εκφράσουν απόψεις με τις οποίες οι τραμπούκοι διαφωνούσαν. Πώς είναι δυνατόν να έχεις διαφορετικές απόψεις από τους τραμπούκους; Τους είναι αδιανόητο! Θεωρούν ότι έχουν κάθε δικαίωμα να σε εμποδίσουν, να σε απειλήσουν, να σε προπηλακίσουν. Πρέπει, οπωσδήποτε, να σταματήσεις να μιλάς. Η ιδέα και μόνο ότι το κάνεις τους δαιμονίζει.
Το δεύτερο γεγονός είναι πολύ πιο σοβαρό. Διότι οι τραμπούκοι που επενέβησαν για να διακόψουν μια φοιτητική εκδήλωση ήταν οπλισμένοι. Αντιγράφω από το ρεπορτάζ της «Καθημερινής»: «Οι δράστες, φορώντας κουκούλες και κράνη, έχοντας στα χέρια τους πυροσβεστήρες και αυτοσχέδια ρόπαλα, εισέβαλαν στον χώρο της εκδήλωσης και εξαπέλυσαν επίθεση στους συμμετέχοντες. Ενας φοιτητής τραυματίστηκε και διακομίσθηκε στο νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός».
Σας παρακαλώ να σκεφτείτε σοβαρά αυτά που συνέβησαν σε κεντρικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας, αλλά κυρίως στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, με στοιχειώδη δημοκρατική παράδοση, κάτι παρόμοιο θα προκαλούσε σεισμό. Το ίδιο θα συνέβαινε και στην Ελλάδα αλλά μόνο εάν τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά. Φανταστείτε μια εκδήλωση στη Νομική Σχολή που οργανώνει η νεολαία ενός κόμματος της Αριστεράς να διαλύεται έπειτα από επίθεση ακροδεξιών κουκουλοφόρων με κράνη και ρόπαλα. Χρειάζεται να συνεχίσω;
Το χειρότερο από όλα δεν είναι οι τραμπουκισμοί αλλά η σιωπή, ο μιθριδατισμός και οι υπεκφυγές. Με ελάχιστες εξαιρέσεις η πανεπιστημιακή κοινότητα θα παραμείνει άλαλη και φοβισμένη με σκυμμένο το κεφάλι. Η ελληνική κοινωνία θα αδιαφορήσει διότι έχει τόσο συνηθίσει αυτά τα περιστατικά που τα ανέχεται. Και, βέβαια, κάθε συζήτηση για την αντιμετώπιση του προβλήματος θα σταματήσει εκεί που πάντα κολλάει: σε αυτούς που ωφελούνται από την ύπαρξη των ταγμάτων εφόδου ή είναι απλώς ιδεοληπτικοί. Θα κάνουν ό,τι μπορούν για να μην εξαφανιστεί η βία και η απειλή βίας από τα πανεπιστήμια.
Είναι εύκολο να εξορίσεις τη βία από τα πανεπιστήμια; Οχι, δεν είναι εύκολο, αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο. Αρκεί η Ελλάδα να υιοθετήσει ένα, οποιοδήποτε μοντέλο μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας την οποία θαυμάζουμε. Δεν έχω ιδέα τι γίνεται στη Δανία, στην Ολλανδία, ή στην Ελβετία, αλλά είμαι βέβαιος πως έχουν βρει τρόπους να προστατεύουν την ακαδημαϊκή ελευθερία και να μην επιτρέπουν να μετατρέπεται το πανεπιστήμιο σε άντρο του κοινού ποινικού εγκλήματος.
Το γιατί δεν έχουμε υιοθετήσει κάποιο επιτυχημένο μοντέλο, το γιατί επιτρέπουμε να συμβαίνουν παρόμοια περιστατικά στα πανεπιστήμια, οφείλεται στη μνημειώδη ατολμία των ελληνικών κυβερνήσεων που αρνούνται, ουσιαστικά, να προστατεύσουν δικαιώματα και ελευθερίες. Αλλά κυρίως οφείλεται, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, στον τρόπο σκέψης ενός μεγάλου μέρους της Αριστεράς που έχει βολευτεί από την ύπαρξη αυτών των ομάδων καθώς παρενοχλούν τους αντιπάλους της.
Η Αριστερά που ενηλικιώθηκε υπερασπιζόμενη τα Γκούλαγκ, τον Τσαουσέσκου και τον Κάστρο, δεν θεωρεί ότι υπάρχει πρόβλημα όταν φιμώνονται οι αντίθετες φωνές. Δεν ενοχλείται με τον εκφοβισμό αλλά αντίθετα, σχεδόν ενστικτωδώς, τον δικαιολογεί ηθικά δαιμονοποιώντας τους αντιπάλους της, ξεπλένοντας τους τραμπούκους με ξεδιάντροπο τρόπο.
Για παράδειγμα: ένας από τους στοχοποιημένους ομιλητές της περασμένης εβδομάδας έχει, λέει, «αλλάξει θέσεις». Είναι κακό να αλλάζεις απόψεις; «Οταν η πληροφόρηση που διαθέτω αλλάζει, αλλάζουν και τα συμπεράσματά μου. Εσείς τι κάνετε σ’ αυτήν την περίπτωση;» ρώτησε ο Κέινς έναν ανόητο συνομιλητή του. Ομως τα άτομα που το μυαλό τους έχει σκουριάσει από την ακινησία και που τα απομεινάρια του, διαλυμένα από την οξείδωση τόσων χρόνων, σπάνε σαν κλαράκια μέσα στα δάχτυλά σου (για να παραφράσω τον Ουγκό), θεωρούν πως είναι έγκλημα να έχεις διαφορετική άποψη. Αν μάλιστα κάποτε είχες τις δικές τους, τις «σωστές» απόψεις και άλλαξες, αυτό είναι κάτι χειρότερο από προδοσία, αποτελεί «αμαρτία». Και ως γνωστόν, για τους ανθρώπους που έχουν στο μυαλό τους τα σκουριασμένα ιδεοληπτικά θραύσματα του ιεροεξεταστή, η αμαρτία πρέπει να τιμωρείται σκληρά.
*Ο κ. Αριστείδης Χατζής είναι καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών και διευθυντής του Εργαστηρίου Πολιτικής και Θεσμικής Θεωρίας και Ιστορίας των Ιδεών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
