Στους δύσκολους καιρούς της ακρίβειας και της διεθνούς αβεβαιότητας είναι αναμφίβολα καλοδεχούμενη κάθε παροχή της κυβέρνησης προς τους οικονομικά ασθενεστέρους. Πόσο μάλλον 500 εκατομμύρια ευρώ για 1,2 εκατ. μικροσυνταξιούχους και 950.000 πολύπαθους ενοικιαστές, που πληρώνουν σχεδόν το μισό τους εισόδημα για να στεγάσουν την οικογένειά τους.
Επιπλέον, κάθε τέτοια παροχή είναι ωφέλιμη πολιτικά για μία κυβέρνηση που βρίσκεται, μετά τους λανθασμένους χειρισμούς στην τραγωδία των Τεμπών, με την πλάτη στον τοίχο και στα χαμηλότερα δημοσκοπικά ποσοστά της – ακόμη και το 28,5% των ευρωεκλογών παραμένει άπιαστο όνειρο.
Οσες παροχές, όμως, κι αν κάνει η κυβέρνηση εν είδει επιδομάτων, αυτές δεν μπορούν να κρύψουν την ουσία για το μέγα πρόβλημα της στέγης στην ελληνική κοινωνία, το οποίο έχει αντιμετωπιστεί τα τελευταία χρόνια με μεγάλη προχειρότητα και αποσπασματικές πρωτοβουλίες και όχι με βάση μιας κεντρικής συγκροτημένης πολιτικής.
Αν κάποιος κοιτάξει τις αποφάσεις που πήρε η κυβέρνηση Μητσοτάκη για το στεγαστικό αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί στις μεγάλες πόλεις, θα δει διάφορα αντικρουόμενα μέτρα, κυρίως εισπρακτικής λογικής, που αντί να λύνουν το θέμα της εξεύρεσης φθηνής στέγης για τους πολίτες, το έκαναν συνεχώς οξύτερο.
Κατ’ αρχάς η ρύθμιση για την παροχή σε ξένους υπηκόους της περίφημης «χρυσής βίζας» εφόσον αγόραζαν ακίνητο στην Ελλάδα (αξίας 250.000 ευρώ στην αρχή και 500.000 ευρώ στη συνέχεια) είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες σπίτια που θα μπορούσαν να πουληθούν σε Ελληνες ή να δοθούν για μακροπρόθεσμη ενοικίαση να περνούν σε ξένους «επενδυτές».
Πράγματι, ο θεσμός της «χρυσής βίζας» έφερε στη χώρα αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ, ωστόσο δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο το θέμα της στέγης, αφού απέσυρε χιλιάδες ακίνητα από την αγορά. Κάποια από αυτά αγοράστηκαν και έμειναν κλειστά διότι οι ιδιοκτήτες τους ήθελαν για διάφορους λόγους να αποκτήσουν πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά με τη «χρυσή βίζα», ενώ άλλα ανακαινίστηκαν και έγιναν Airbnb για τουριστική χρήση.
Με αυτόν τον τρόπο, ωστόσο, οι τιμές των ακινήτων πέταξαν στα ύψη. Ιδιαίτερα μάλιστα εκείνων των ακινήτων 80-100 τετραγωνικών μέτρων που είναι τα πλέον κατάλληλα για να στεγάσουν νιόπαντρα ζευγάρια και μικρές οικογένειες.
Το ίδιο συνέβη και με τα προγράμματα «Σπίτι μου» και «Σπίτι μου II». Είχαν ως στόχο να προσφέρουν φθηνή στέγη σε νέους ανθρώπους και πέτυχαν κάποιες χιλιάδες πολίτες να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι με επιχορηγούμενο τραπεζικό δανεισμό, ωστόσο έσπρωξαν τις τιμές των ακινήτων σε πρωτοφανή άνοδο. Σπίτι 80 τετραγωνικών στη Νέα Σμύρνη που πουλιόταν πριν από πέντε χρόνια 120.000 ευρώ έχει φτάσει να αγοράζεται σήμερα στα 190.000 ευρώ, μου έλεγε μεσίτης που διαχειρίζεται τέτοιου είδους ακίνητα. Κι αυτό γιατί η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη, αλλά τα προσφερόμενα διαμερίσματα ελάχιστα.
Ουσιαστικά η κυβέρνηση έκανε το αντίθετο απ’ ό,τι θα έπρεπε αν ήθελε να έχει μια στεγαστική πολιτική που να προσφέρει φθηνή στέγη στους πολίτες. Θα έπρεπε εδώ και καιρό να απαγορεύσει τη «χρυσή βίζα» για μικρά διαμερίσματα και για τόσο μικρό ποσό επένδυσης (το χαμηλότερο στην Ευρώπη) και να βάλει εμπόδια στο Airbnb σε διάφορες περιοχές του κέντρου της Αθήνας – περιζήτητες για τους Ελληνες.
Δεύτερον, η κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε στραφεί στην πλευρά της προσφοράς ακινήτων δίνοντας γενναιόδωρα κίνητρα για να μπουν στην αγορά τα εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα που παραμένουν κλειστά στις γειτονιές της Αθήνας. Συγχρόνως, όμως, να λάβει και πρωτοβουλίες για την εκκαθάριση και την αξιοποίηση χιλιάδων ακινήτων του Δημοσίου που παραμένουν κλειστά, και σε συνεργασία με ιδιώτες εργολάβους.
Το ίδιο έχουν κάνει πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, με την τελευταία να κατασκευάζει 30.000 διαμερίσματα έως το 2030 για οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα στο πλαίσιο ενός οικιστικού προγράμματος 2 δισ. ευρώ.
Προφανώς μια τέτοια οικιστική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε λίγα χρόνια, αλλά η εκπόνηση και προώθηση ενός τόσο μεγάλου κατασκευαστικού πρότζεκτ, που θα μπορούσε να στεγάσει δεκάδες χιλιάδες πολίτες σε βάθος δεκαετίας, θα άλλαζε τη δυναμική της στεγαστικής πολιτικής στη χώρα και θα απελευθέρωνε χιλιάδες ακίνητα που παραμένουν ξεχασμένα στα κιτάπια της ελληνικής γραφειοκρατίας.
Είναι άλλη μία μεγάλη μεταρρύθμιση που μένει στα χαρτιά γιατί οι ελληνικές κυβερνήσεις παραμένουν φοβικές, άτολμες και εσωστρεφείς – σε πλήρη αδυναμία να τα βάλουν με το κράτος ώστε να δώσουν τις λύσεις που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία.
