Μακάρι ο καταιγισμός αναλύσεων, σχολίων και δημοσίων συζητήσεων που προκάλεσε, διεθνώς, το «Adolescence» να βοηθήσει στην πιο αποτελεσματική προσέγγιση του προβλήματος. Εάν κανείς συγκέντρωνε τον αριθμό των λέξεων, των εκπομπών, των ειδικών, που έχουν αναφερθεί στη βρετανική σειρά του Netflix, θα συνέθετε μια βιβλιοθήκη με άφθονο οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό. Και είναι τόση η εμπλοκή και η ένταση του θέματος που συνεχίζεται ο διάλογος ανελλιπώς εδώ και ένα μήνα, από την έναρξη της προβολής. Παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικό σύστημα και, η πηγή της δυστοπίας, το Διαδίκτυο, ειδικότερα τα social media, είναι οι κρίκοι στην αλυσίδα που ακτινογραφεί η σειρά, ανοίγοντας ζωτικής σημασίας θέματα. Μάλιστα, πρόσφατα, μιλώντας στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ είπε ότι παρακολούθησε το «Adolescence» με τα δυο παιδιά του και πιστεύει πως πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη τις «μοιραίες συνέπειες» που έχει για τους νέους ανθρώπους το επιβλαβές περιεχόμενο του Διαδικτύου. Χρειάζεται να δράσουμε, υπογράμμισε. Ο δε συνσεναριογράφος των τεσσάρων επεισοδίων Τζακ Θορν, σε συνέντευξή του, τόνισε πως είναι αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες για να απαγορευθεί η πρόσβαση στο Διαδίκτυο για άτομα κάτω των 16 ετών.
Η συζήτηση είναι ευρεία, υπάρχουν και στην Ελλάδα φωνές που συγκλίνουν στην απαγόρευση. Τουλάχιστον, σε ειδικές ρυθμίσεις των πλατφορμών ώστε να αποκλείονται χρήστες κάτω των 16.
Στις αρχές του 21ου αιώνα, ήδη, ο πολιτικός φιλόσοφος Φράνσις Φουκουγιάμα αναφερόταν στο ζοφερό μετα-ανθρώπινο μέλλον. Βέβαια, η δική του οπτική αφορούσε τη βιοτεχνολογία, η οποία θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά την ανθρώπινη φύση. Πρόλαβε όμως η ψηφιακή εποχή να επιδράσει καταλυτικά στον ψυχισμό, προκαλώντας απρόβλεπτες αναταράξεις.
Ας κρατήσουμε τον «μετα-ανθρώπινο» κόσμο. Αυτόν στον οποίο η εικονική πραγματικότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επιβάλλει τους όρους της. Στην «Εφηβεία», ο κεντρικός ήρωας είναι 13 ετών και διαπράττει φόνο. Το ακόμη χειρότερο είναι ότι δεν έχει αντιληφθεί τι έχει κάνει, το νόημα της πράξης του. Βυθισμένος στα «ανάλεκτα» της σοσιαλμιντιακής επικοινωνίας, στην κωδικοποιημένη υποκουλτούρα εκφοβισμού, με emoji και μια χρωματική γκάμα που δηλώνει την αποδοχή ή τη βίαιη απόρριψη (που κανείς δεν αντέχει), δεν καταλαβαίνει ούτε το τετελεσμένο του φόνου. Σαν να μπορεί να αναιρέσει την ενέργεια, να κάνει undo. Στο άβατο του εφηβικού δωματίου, αυτού του «αχαρτογράφητου χώρου» όπου το παιδί είναι μόνο με την οθόνη του. Η οικογένεια και απορρυθμισμένη να μην είναι, δεν έχει πρόσβαση στο διαδικτυακό ιδιόλεκτο. Δεν χρειάζονται οι έρευνες για να διαπιστωθεί ότι το 25% των παιδιών δεν μπορεί να ζήσει πάνω από μία ώρα χωρίς το κινητό του. Μια ματιά γύρω μας αρκεί. Και οι γονείς; Ο ψυχίατρος Στέλιος Στυλιανίδης διαπιστώνει «αδυναμία γονεϊκής λειτουργίας. Με τον πατέρα εσωτερικεύεται το όριο, η απαγόρευση». Και ο πατέρας, εν προκειμένω, είναι απών. Oχι αδιάφορος ίσως, αλλά απών.
Τώρα, το πρόβλημα της εφηβικής παραβα- τικότητας μπορεί να είναι στο σπίτι του καθενός, χωρίς διαχωριστικές/ ταξικές γραμμές.
Από την άλλη, τα σχολεία δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα (και τη δύναμη) να συγκρατήσουν ή να καθοδηγήσουν τους μαθητές. Η μόνη αφήγηση που είναι αποδεκτή, και υιοθετείται από όλους, είναι η σοσιαλμιντιακή. Οι εκπαιδευτικοί χάνουν/έχουν χάσει το κουράγιο τους. Χρειάζονται σοβαρή στήριξη από την πολιτεία, όχι επικοινωνιακά πυροτεχνήματα. Οι ψυχολόγοι δεν επαρκούν για τις σχολικές μονάδες, δεν καλύπτονται οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες.
Στο δεύτερο επεισόδιο της «Εφηβείας» (το πιο κομβικό, κατά τη γνώμη μου) το σχολείο εμφανίζεται ανεπαρκές, οι καθηγητές αδύναμοι. Τους έχει πάρει η μπάλα, κατά τα κοινώς λεγόμενα. Σχεδόν φοβούνται. Θα επιθυμούσαν –έτσι μοιάζει– να είναι αόρατοι, ασώματοι. Είτε όμως το θέλουν είτε όχι, τα παιδιά κάπως έτσι τους αντιμετωπίζουν.
Στον ψηφιακό «μετα-ανθρώπινο» κόσμο μας, έχουν υπερδιπλασιαστεί οι έφηβοι με συμπτώματα κατάθλιψης, κρίσεις άγχους, τα περιστατικά αυτοτραυματισμών.
Η εποχή που ταυτίζαμε την εφηβική παραβατικότητα με τις υποβαθμισμένες συνοικίες, τη φτώχεια, τη μετανάστευση, τον ρατσισμό, έχει παρέλθει. Τώρα, το «πρόβλημα» μπορεί να είναι στο σπίτι του καθενός, χωρίς διαχωριστικές/ταξικές γραμμές. Το «Adolescence» χτύπησε τη σωστή χορδή προκαλώντας τσουνάμι από ταχυκαρδίες. Η ανησυχία διαχύθηκε και πολλαπλασιάστηκε. Βγήκε εκτός πλαισίου, εκτός οθόνης.
