Η Κυριακή 16/3/2025 ήταν μια ηλιόλουστη μέρα, αληθινή άνοιξη. Πραγματική «χαρά Θεού», που σου φτιάχνει τη διάθεση. Περπάτησα μέχρι την πλατεία για να πάρω τις κυριακάτικες εφημερίδες που διαβάζω. Ανοιξα πρώτα την οικονομική «Κ» για να δω πώς δημοσιεύθηκε το δικό μου κείμενο. Οταν όμως είδα τον 4στηλο πρωτοσέλιδο τίτλο «Μια… Moody’s για πολίτες», δεν πίστευα στα μάτια μου.
Εδώ και πολλά χρόνια προσπαθώ να αναδείξω το θέμα αυτό. Δηλαδή την έλλειψη οργανωμένου credit bureau (CB). Ο κυριότερος ρόλος των CB είναι να προστατεύουν τους δανειολήπτες από υπερβολικό δανεισμό. Ειδικότερα, τα CB παρέχουν μεταξύ άλλων τις ακόλουθες υπηρεσίες:
– Εγκρίσεις δανείων: Τα υψηλότερα πιστωτικά σκορ (Credit Score – CS) διευκολύνουν τη λήψη έγκρισης για δάνεια και πιστωτικές κάρτες.
– Επιτόκια: Τα άτομα με υψηλότερες βαθμολογίες – CS, γενικά πληρούν τις προϋποθέσεις για χαμηλότερα επιτόκια, εξοικονομώντας χρήματα μακροπρόθεσμα.
– Απασχόληση: Ορισμένοι εργοδότες μπορεί να ελέγξουν το CS, ειδικά για θέσεις που περιλαμβάνουν οικονομικές ευθύνες.
– Ενοικίαση: Οι ιδιοκτήτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το CS μισθωτή για να αποφασίσουν εάν θα εγκρίνουν τη μίσθωση.
Ειδικά η τελευταία δραστηριότητα λείπει εντελώς από τη χώρα μας και είναι εξαιρετικά χρήσιμη στους ιδιοκτήτες ακινήτων προς ενοικίαση.
Στην επαγγελματική μου απασχόληση στον τομέα των πιστωτικών καρτών, έχω κυριολεκτικά δει τα πλέον απίθανα σενάρια. Δεν θα σας κουράσω με πολλά παραδείγματα, αλλά μόνον ένα, για να διαπιστώσετε την πονηριά του Ελληνα. Κάνει κάποιος φορολογική δήλωση και δηλώνει εισόδημα 100.000 ευρώ. Λαμβάνει το εκκαθαριστικό, το τυπώνει αρκετές φορές και αμέσως κάνει διορθωτική δήλωση ότι το εισόδημά του ήταν μόλις 10.000 ευρώ. Εν τω μεταξύ με τα εκκαθαριστικά των 100.000 μπορεί να γυρίζει τις τράπεζες και να βγάζει πιστωτικές κάρτες με πολύ υψηλό περιθώριο. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η λειτουργία των CB τα οποία μπορούν να ελέγχουν όλα τα στοιχεία για να διαμορφώσουν την πιστοληπτική ικανότητα κάθε πολίτη.
Ο κυριότερος ρόλος των credit bureau είναι να προστατεύουν τους δανειολήπτες από υπερβολικό δανεισμό.
Ωιμέ! Η χαρά μου κράτησε πολύ λίγο. Μόλις διάβασα την πρώτη πρόταση η χαρά μετατράπηκε σε οργή. Διαβάστε παρακαλώ: «Την προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού για την επιλογή του προέδρου και των μελών του συμβουλίου διοίκησης της υπό σύσταση Ανεξάρτητης Πιστοληπτικής Αξιολόγησης Αρχής, δρομολογεί εντός των επομένων εβδομάδων η κυβέρνηση με τελικό στόχο ο φορέας που θα βαθμολογεί στην Ελλάδα την πιστοληπτική ικανότητα κάθε πολίτη να είναι πλήρως λειτουργικός έως το τέλος του χρόνου ή το αργότερο μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2026. […]»
Αλήθεια, ποιος μας καταράστηκε; Εμάς, που είμαστε ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, να κάνουμε τις μεγαλύτερες βλακείες. Ας αρχίσουμε από το βασικότερο. Ολοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουμε ότι οι δημόσιοι οργανισμοί και γενικά το Δημόσιο είναι σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικό. Ακόμα σε πολλές περιπτώσεις έχουμε διαπιστωμένη διαφθορά και κατάχρηση εξουσίας. Γιατί, λοιπόν, θέλουμε να δημιουργήσουμε άλλη μια κρατική υπηρεσία, έστω και υπό τη μορφή της Ανεξάρτητης Αρχής;
Το ερώτημα όμως είναι πολύ σκληρότερο. Σε ποιες χώρες υπάρχουν ιδιωτικά CB και σε ποιες υπάρχουν κρατικά CB; Ρώτησα το ChatGPT για τα κρατικά CB και ιδού η απάντησή του σε μετάφραση από την Google Translate:
«Ναι, ορισμένες χώρες διαθέτουν κρατικά γραφεία πιστώσεων, αν και είναι λιγότερο κοινά σε σύγκριση με ιδιωτικά πιστωτικά γραφεία. Αυτοί οι κρατικοί φορείς χρησιμοποιούνται συνήθως για τη συλλογή, διαχείριση και ρύθμιση πιστωτικών δεδομένων εντός της χώρας. Ακολουθεί μια ματιά στις χώρες με κρατικά γραφεία πιστώσεων που λειτουργούν ή είναι συνδεδεμένα με την κυβέρνηση: […]
Σύνοψη:
Ενώ τα πιστωτικά γραφεία που λειτουργούν από το κράτος είναι σπάνια, υπάρχουν ορισμένες χώρες όπου η κυβέρνηση είτε διαχειρίζεται άμεσα είτε ρυθμίζει στενά τις πιστωτικές πληροφορίες. Αυτές περιλαμβάνουν την Κίνα, την Ινδία (μέσω έμμεσης εποπτείας), τη Ρωσία, τη Βραζιλία (με σημαντική ρύθμιση), τη Νότια Κορέα, το Μεξικό και τη Φινλανδία. Οι περισσότερες άλλες χώρες βασίζονται σε ιδιωτικά πιστωτικά γραφεία, αν και συνήθως ελέγχονται από κυβερνητικούς φορείς για να διασφαλιστεί η ακρίβεια και η δικαιοσύνη».
Αξίζει την προσοχή σας να δείτε πόσες λίγες χώρες και ποιες έχουν κρατικά CB. Αλλά ακόμα και σε αυτές, σε καμία χώρα δεν υπάρχει αυτό το δικό μας μοντέλο με την Ανεξάρτητη Αρχή. Μάλιστα, σχεδόν σε όλες αυτές τις χώρες επιτρέπουν και την παράλληλη λειτουργία ιδιωτικών CB.
Τώρα πάμε στην ουσία. Στις ΗΠΑ και στη Μεγάλη Βρετανία, κατ’ εξοχήν ελεύθερες οικονομίες, η αγορά ελέγχεται από τρία μεγάλα ιδιωτικά CB: Είναι η Experian, η Equifax και η TransUnion. Αυτοί οι ηλίθιοι έχουν ιδιωτικά CB ώστε να αναπτύσσεται ανταγωνισμός. Το έχω γράψει πολλές φορές. Είμαστε η τελευταία Σοβιετία της Ευρώπης, ίσως και του κόσμου. Τι άλλη απόδειξη θέλετε; Υπάρχει ένα μοντέλο δοκιμασμένης και επιτυχημένης λειτουργίας στον Δυτικό κόσμο, αλλά εμείς ο εξυπνότερος λαός του πλανήτη θέλουμε να κάνουμε κάτι που δεν υπάρχει πουθενά αλλού!
Θα σας δώσω μερικά στοιχεία για να διαπιστώσετε τον επαρχιωτισμό μας και το γεγονός ότι εμείς εδώ ακόμα προσπαθούμε «να βάψουμε αβγά με πο***ς». Η Equifax ιδρύθηκε το 1899 στην Atlanta της Georgia (USA), έχει χρηματιστηριακή αξία 29,2 δισ. δολάρια, ετήσιο τζίρο (2024) 6,5 δισ. δολάρια και είναι παρούσα σε 24 χώρες, περιλαμβανομένων και των χωρών όπου λειτουργούν κρατικά CB. Η Experian ιδρύθηκε το 1980, τα κεντρικά της γραφεία είναι στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας, έχει χρηματιστηριακή αξία 32 δισ. λίρες, ετήσιο τζίρο 6,3 δισ. λίρες και παρουσία σε 30 χώρες. Η TransUnion ιδρύθηκε το 1968, τα κεντρικά της γραφεία είναι στο Chicago, έχει χρηματιστηριακή αξία 16,4 δισ. δολάρια, ετήσιο τζίρο 3,5 δισ. δολάρια και παρουσία σε 30 χώρες. Οταν λέμε παρουσία, εννοούμε δικά τους υποκαταστήματα. Σε πολλές άλλες χώρες αντιπροσωπεύονται από τοπικούς παράγοντες.
Για να έχετε μια εικόνα από την εμπειρία των εταιρειών αυτών, σας δίνω μόνο ένα στοιχείο. Η Equifax έχει βοηθήσει 77 εκατ. καταναλωτές να αποκτήσουν πιστωτικές κάρτες (πηγή: Equifax.com), αλλά εμείς προτιμούμε να απεμπολήσουμε αυτή την πολύτιμη εμπειρία!
Νομίζω ότι είναι ολοφάνερο ότι πρόκειται για εταιρείες κολοσσούς, οι οποίες διαθέτουν εμπειρίες ανθρωποαιώνων και δοκιμασμένους αλγορίθμους, αλλά εμείς θα ανακαλύψουμε ξανά τον τροχό και θα τους βάλουμε και τα γυαλιά. Σιγά που θα αφήσουμε τους ιδιώτες να κάνουν κάτι που εμείς με το Δημόσιο θα το κάνουμε οπωσδήποτε καλύτερα, φθηνότερα και γρηγορότερα! Ετσι νομίζουμε.
Παρακαλώ, διαβάστε και αυτό το απόσπασμα από το ρεπορτάζ της «Κ»: «[…] Επιπλέον, το πληροφοριακό σύστημα της Αρχής θα διαλειτουργεί με άλλα ηλεκτρονικά συστήματα (δημόσια και ιδιωτικά, όπως η “Τειρεσίας Α.Ε.”) […]. Αμ πώς! Αλλο ένα πληροφοριακό σύστημα για να ξοδεύουμε χρήματα και να προσλαμβάνουμε υπαλλήλους. Ολες οι χώρες που εξυπηρετούνται από τα αξιόπιστα και διεθνώς αναγνωρισμένα CB δεν έχουν ανάγκη από αποκλειστικά πληροφοριακά συστήματα, αλλά εμείς βρήκαμε άλλη μια καλή ευκαιρία να μεγαλώσουμε το αναποτελεσματικό Δημόσιο.
Κάθε μέρα διαβάζουμε για διεφθαρμένες δημόσιες υπηρεσίες. Γράφω αυτό το κείμενο στις 20/3, όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με τις οικοδομικές άδειες στη Ρόδο. Πριν από λίγο καιρό είχαμε πάλι χρηματισμό για το στήσιμο των επιτροπών για τη χορήγηση πιστοποιητικών αναπηρίας κ.ο.κ. Βλέπουμε ότι όπου υπάρχουν χρήματα υπάρχει και ο κίνδυνος της διαφθοράς γιατί στο Δημόσιο υπάρχει ατιμωρησία και κυριότερα δεν υπάρχει αποζημίωση για τυχόν χαμένα έσοδα. Αφού, λοιπόν, τα CB θα καθορίζουν απόλυτα το πιστοληπτικό προφίλ του πολίτη και κατά συνέπεια τη δυνατότητα να δανειστεί με χαμηλότερο ή υψηλότερο επιτόκιο, ποιος εγγυάται ότι αυτή η δημόσια υπηρεσία θα είναι η εξαίρεση;
Τι πρέπει να γίνει. Να ξεχάσουμε την Ανεξάρτητη Αρχή και να κάνουμε ό,τι κάνουν σε άλλες χώρες. Στις ΗΠΑ η λειτουργία των εταιρειών που δραστηριοποιούνται ρυθμίζεται από τον Fair Credit Reporting Act (FCRA) και Consumer Financial Protection Bureau (CFPB). Στην Ε.Ε. οι εταιρείες τηρούν τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR), ο οποίος έχει σχεδιαστεί για την προστασία του απορρήτου των καταναλωτών και της ασφάλειας των δεδομένων και τίποτε άλλο!
Δηλαδή, μόνο μια ολιγομελής εποπτική αρχή, και να επιτρέψουμε στις εταιρείες να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην Ελλάδα. Θα δημιουργήσουν παραγωγικές θέσεις εργασίας, θα φέρουν την πολύχρονη τεχνογνωσία και εμπειρία τους, θα έχουν κέρδη και θα πληρώνουν φόρους.
Ολα τα άλλα είναι ελληνικές πατέντες για να μεγαλώνουμε το αναποτελεσματικό Δημόσιο και να δημιουργούμε άλλη μια πιθανή εστία διαφθοράς.
ΥΓ.: Η Moody’s και όλες οι εταιρείες που δίνουν πιστοποιήσεις σε χώρες και τράπεζες είναι ιδιωτικές και όχι κρατικές! Ακούει κανείς;
*Ο κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
