Κυκλοφορεί ευρέως στον τουρκικό και διεθνή Τύπο ένα «ανέκδοτο», ότι το να κάνει ένας υποψήφιος πολιτικός φυλακή αποτελεί προϋπόθεση ώστε να εκλεγεί πρόεδρος στην Τουρκία, κάνοντας ελπιδοφόρες αναφορές στην καριέρα του Ιμάμογλου. Ωστόσο, οι σημερινές συνθήκες διαφέρουν κατά πολύ από εκείνες της περιόδου που φυλακίστηκε ο Ερντογάν. Σαφώς και η Τουρκία δεν διέθετε μια υγιή δημοκρατία στα τέλη της δεκαετίας του 1990· εντούτοις, πέρα από το γεγονός ότι κανείς τότε δεν αμφισβητούσε τη νομιμότητα των εκλογών, ήταν αδιανόητο η κυβέρνηση να αγνοήσει τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου ή του ΕΔΔΑ.
Σήμερα έχουμε μπροστά μας ένα καθεστώς τόσο θρασύ, ώστε όταν έχασε την αριθμητική και κοινωνική υπεροχή του και απέτυχε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση στις εκλογές του Ιουνίου 2015, βύθισε τη χώρα στο αίμα προκειμένου να μη χάσει την εξουσία. Εγώ, όπως και περίπου δύο εκατομμύρια άλλοι πολίτες, εγκαταλείψαμε την Τουρκία εκείνη την περίοδο εξαιτίας αυτών των δυστοπικών εφαρμογών της λεγόμενης «θεραπείας-σοκ».
Από τότε δεν έχει απομείνει τίποτα που να θυμίζει κανονικότητα στη χώρα. Παρ’ όλα αυτά, η ψευδαίσθηση περί «κανονικότητας», σύμφωνα με την οποία ο Ερντογάν θα αποχωρήσει κάποια μέρα από την εξουσία μέσω εκλογών, συνεχίζει να καλλιεργείται και να αναπαράγεται τόσο από τους παράγοντες του καθεστώτος όσο και από επιδραστικά πρόσωπα της αντιπολίτευσης.
Παράλληλα, το καθεστώς έκτοτε δεν αρκέστηκε στο να καταστέλλει την αντιπολίτευση, αλλά σχεδόν τη «σχεδιάζει» μέσω ενός κοκτέιλ καταπίεσης, βίας, χειραγώγησης και εξαγορών. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι και τη φυλάκιση του Ιμάμογλου. Θέλω να πιστεύω πως η αντίδραση των πλατιών λαϊκών μαζών απέναντι σε αυτή την αυθαιρεσία θα αφυπνίσει την αντιπολίτευση, αλλά κρατάω μικρό καλάθι. Διότι, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, η δομή του κράτους αναθεωρήθηκε εκ βάθρων. Ο συνασπισμός του AKP, του MHP και των «ευρασιανιστών» κατέλαβε στην πράξη τον κρατικό μηχανισμό και απομάκρυνε πρώτα τους γκιουλενιστές και στη συνέχεια οποιονδήποτε δεν ανήκε στο δικό τους στρατόπεδο. Με άλλα λόγια, από τον μηχανισμό καταστολής και τη «δικαιοσύνη» του κράτους δεν έχει να περιμένει κανείς χαΐρι.
Είναι προφανές ότι ο Ερντογάν αποδίδει μεγάλη σημασία στο να φαίνεται η εξουσία του νόμιμη, κάτι που επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της εκλογικής νίκης. Ωστόσο, οι εκλογές του Ιουνίου 2015 θεωρούνται από πολλούς οι τελευταίες νομότυπες κυβερνητικές εκλογές. Από τότε, κάθε εκλογική διαδικασία έχει συνοδευτεί από σοβαρές κατηγορίες για διαφθορά και νοθεία, αλλά δεν υπάρχουν πλέον ανεξάρτητοι φορείς για τον έλεγχο αυτών των ισχυρισμών. Είναι αλήθεια ότι το AKP υπέστη δύο σημαντικές ήττες στις δημοτικές εκλογές, με αποτέλεσμα να χάσει σημαντικές πηγές εσόδων. Ωστόσο, η πολιτική δύναμη του Ερντογάν παρέμεινε ανέπαφη.
Οσοι φαντάζονται ότι ύστερα από μια ήττα θα παρκάρει μπροστά στο παλάτι ένα φορτηγό, θα φορτώσει τα σεντούκια της Εμινέ και το ζεύγος θα επιστρέψει στο ταπεινό του σπίτι, δεν έχουν καταλάβει τίποτα.
Συνεπώς, όσοι φαντάζονται ότι έπειτα από μια εκλογική ήττα θα παρκάρει μπροστά στο παλάτι ένα φορτηγό, θα φορτώσει τα σεντούκια της Εμινέ και το ζεύγος θα επιστρέψει στο ταπεινό του σπίτι, δεν έχουν καταλάβει τίποτα από τη βαθιά μεταμόρφωση που συντελείται στην Τουρκία.
Αυτή τη στιγμή η μόνη δύναμη που θα μπορούσε να ανακόψει την πορεία του καθεστώτος προς ένα αυταρχικό μοντέλο τύπου Μέσης Ανατολής ή Κεντρικής Ασίας –όπου η εξουσία θα παραμείνει εντός της ίδιας οικογένειας, ο πολιτικός ανταγωνισμός θα εκλείψει και η αντιπολίτευση θα καταστεί παράνομη– είναι το MHP, ο κρατικός εταίρος του AKP, δηλαδή η φασιστική, μαφιόζικη και «βαθιά» πτυχή του τουρκικού κράτους και της κοινωνίας, όσο κωμικοτραγικό κι αν ακούγεται αυτό. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, οι άνδρες αυτού του κόμματος κατέλαβαν καίριες θέσεις, κυρίως στη δικαστική και την αστυνομική γραφειοκρατία. Ομως οι λεγόμενοι «Γκρίζοι λύκοι» δεν έχουν δείξει καμία πρόθεση να κινηθούν επειδή «η οικονομία πάει άσχημα» ή «ο λαός είναι στους δρόμους». Οπως έλεγε και ο Ντεμιρέλ, «οι δρόμοι δεν φθείρονται από πορείες». Κάποια στιγμή οι άνθρωποι θα κουραστούν.
Παρόλο που δεν θέλω να αποδώσω στον Ερντογάν τον τίτλο του ανίκητου «σούπερ κακού», ούτε να υποτιμήσω το θάρρος και την ενέργεια των διαδηλωτών, αλλά και να πιστέψω ότι στο τέλος τίποτα δεν θα αλλάξει, έχουμε πίσω μας ένα κομβικό ιστορικό προηγούμενο, το κίνημα του Γκεζί το 2013.
Τι μπορεί να ακολουθήσει από εδώ και πέρα; Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα οι κινητοποιήσεις θα ξεφουσκώσουν. Πιθανότατα και ο δήμαρχος της Αγκυρας θα αποκλειστεί από την κούρσα για την προεδρία. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ενδέχεται να κηρυχθεί παράνομο. Και ο Ιμάμογλου ίσως θα προστεθεί στους Καβαλά και Ντεμιρτάς, που σαπίζουν στη φυλακή εδώ και χρόνια εξαιτίας του προσωπικού μίσους του Ερντογάν.
*Ο κ. Σουκρού Ιλιτζάκ είναι ιστορικός.
