Εχει ρίζες στο παρελθόν το τραμπικό κυνήγι των ερευνητών, το «αλυσοπρίονο» σε επιστημονικά ιδρύματα και ζωτικούς διεθνείς οργανισμούς για τη φτώχεια, την υγεία και το κλίμα. Κατά την περίοδο της πανδημίας, ο Τραμπ μετείχε ενεργά στο ανορθολογικό κατηγορητήριο κατά της επιστήμης ως ελιτίστικης και αντίθετης στην ανθρώπινη φύση. Πρωτοστάτησε στη συστηματική άρνηση επιστημονικών παραδοχών, στην αμφισβήτηση της μη κοινής γνώσης, στη διάδοση ανορθόδοξων θεραπειών.
Είναι ακόμη νωπές οι μνήμες της συνωμοσιολογικής επίθεσης στην «πολιτικά καθοδηγούμενη επιστήμη» και στα εμβόλια που «αλλάζουν το ανθρώπινο DNA» και παρασκευάστηκαν «για να ερημώσουν τη Γη» ή «να ποδηγετήσουν τα πλήθη». Δεν έχουν εκλείψει οι αρνητές, που έσυραν την ψευδοεπιστήμη από το σκοτάδι του περιθωρίου στο φως του δημόσιου διαλόγου. Κεφαλές τους, ενδυναμωμένες, πιστεύουν ακόμη αθέμιτα στην ανωτερότητά τους απέναντι στην υπόλοιπη ανθρώπινη ύλη, πλέον σε νέα πεδία.
Οπισθοδρόμηση και πολιτικοποίηση της επιστήμης, όπως και τότε. Γάλλος ερευνητής επέκρινε σε μηνύματα μεταξύ συναδέλφων την πολιτική Τραμπ για την έρευνα και του απαγορεύτηκε η είσοδος στις ΗΠΑ. Ρεπορτάζ σε έγκριτα μέσα εντός, κυρίως όμως εκτός ΗΠΑ, καθιστούν ορατό το αποτέλεσμα του πριονίσματος ερευνητικών γραφείων ομοσπονδιακών ιδρυμάτων. Δραστικές περικοπές προσωπικού στο υπουργείο Παιδείας, σε πανεπιστήμια, κέντρα, ινστιτούτα, αρχεία, βιβλιοθήκες, μουσεία. Δρομολόγηση μείωσης του προϋπολογισμού του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών κατά τα δύο τρίτα και διακοπή των νέων επιχορηγήσεων από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, την πιο βαριά μηχανή χρηματοδότησης της βιοϊατρικής έρευνας στον κόσμο. Απόλυση εκατοντάδων κυβερνητικών επιστημόνων σε υπηρεσίες υγείας και σβήσιμο δεδομένων σε ιστότοπούς τους. Παύση πλέον των χιλίων χημικών, βιολόγων, τοξικολόγων, που παρέχουν την επιστημονική βάση των κανόνων προστασίας της ανθρώπινης υγείας και των οικοσυστημάτων στην Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος. Περικοπές αντίστοιχου αριθμού εργαζομένων στην Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ, που διανέμει στη διεθνή επιστημονική κοινότητα δορυφορικά δεδομένα και λογισμικά σχετικά με την πρόβλεψη των κλιματικών αλλαγών – είναι η μοναδική υπηρεσία στον κόσμο με βαθμονομημένα δεδομένα τεσσάρων δεκαετιών όσον αφορά τις συγκεντρώσεις θαλάσσιου πάγου στην Αρκτική και στην Ανταρκτική. Εν γένει, η κυβέρνηση Τραμπ αποσύρει την υποστήριξη κάθε έρευνας που αναφέρει τη λέξη «κλίμα» και εκκαθαρίζει κυβερνητικούς ιστότοπους που φιλοξενούν δεδομένα για την κλιματική αλλαγή. Θα σταματήσει την παγκόσμια δράση για το κλίμα; Οχι, όμως θα την επιβραδύνει. Θα κρύψει την αλήθεια εμποδίζοντας την πρόσβαση σε δεδομένα; Οχι, όμως θα επιτείνει τη σύγχυση και θα ρίξει μαύρο πανί στην απειλή. Ενδέχεται, κατόπιν δικαστικών και άλλων πιέσεων, να μετριάσει ή να ανακαλέσει ορισμένες από τις αποφάσεις της, αλλά η κατεύθυνση του πλοίου παραμένει η ίδια: υποβάθμιση των ειδικών και των βασισμένων στην επιστήμη στοιχείων και τεκμηρίων.
Μας αφορά; Μας αφορά. Μια επίθεση στην επιστήμη και στους επιστήμονες οπουδήποτε είναι μια επίθεση στην επιστήμη και στους επιστήμονες παντού. Τροχοπέδηση της προόδου, κλείδωμα μόχθου δεκαετιών. Το ζήτημα είναι πόσο ανθεκτικά είναι τα εμπόδια που θέτουν οι ηθικές μεταμφιέσεις και οι ανορθολογισμοί, και πόσο διακριτή η έξοδος κινδύνου.
Η άρνηση της επιστήμης, διεθνές και διαχρονικό φαινόμενο σε ανανεούμενη επανεκκίνηση και επαναλαμβανόμενη επιστροφή, ακόμη και σε ζώνες της υφηλίου όπου δεν εδραιώνονται με το εργαλείο της άγνοιας οι μεγάλοι αυταρχισμοί, έχει σχεδόν πάντα την ίδια βάση: Την αδυναμία κατανόησης των νέων δεδομένων από μη ειδικούς, αλλά και τη στρέβλωσή τους από υποτιθέμενους ειδικούς που ομνύουν περί πολιτικοοικονομικής καθαρότητας και αποσυνδέουν εαυτούς από συμφέροντα. Με την έκρηξη της παραπληροφόρησης στο Διαδίκτυο, όπου ο κάθε επιρρεπής στην παραδοξολογία υιοθετεί με ευκολία ψευδοεπιστημονικά μυθεύματα και τα διαδίδει σίγουρος για την αλήθεια τους, άνοιξε ξανά στις κοινωνίες η πύλη του σκοταδισμού, που θέτει σε ανάποδη κίνηση την Ιστορία.
Ξεκίνησε, σε σημεία, το ξήλωμα στην πλέξη των ιδεών και αξιών που θεμελίωσαν την κίνηση των ανθρώπων προς τα εμπρός. Επιχειρείται όχι η αναγκαία μεταρρύθμιση της γραφειοκρατίας της προόδου, αλλά η αποκαθήλωση των καρπών της. Στη μεσοβασιλεία των μεταβατικών περιόδων, «όταν το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν έχει ακόμη γεννηθεί», αναδύονται ενίοτε τέρατα.
