Oταν έκανα την έρευνα του διδακτορικού μου στο Public Record Office στο Λονδίνο, μέρα παρά μέρα στο διπλανό κάθισμα έβλεπα τον Σ. Υποψήφιος διδάκτορας κι αυτός, σοβαρό άτομο, 26 χρόνων, ήθελε να γίνει πατέρας μικρός. Παντρεύτηκε λοιπόν μια εξίσου σοβαρή μικρή Ολλανδέζα και απέκτησαν δυο παιδάκια. Τα φρόντιζαν με την οικονομική βοήθεια των γονιών τους και της κοινωνικής πρόνοιας, που τους παραχώρησε δωρεάν διαμέρισμα. Μια μέρα πήγαινε αυτός στο πανεπιστήμιο για δουλειά, μια μέρα η Ολλανδέζα. Στη μέρα του δούλευε σκληρά, όπως κι εγώ – μέχρι να μας διώξει η βιβλιοθήκη, ήμασταν κολλημένοι στην καρέκλα μας. Μια μέρα, όμως, ο Σ. τα μάζεψε να φύγει όταν πήγε 12. Παραξενεύτηκα. Μου εξήγησε βιαστικά ότι πρέπει να γυρίσει σπίτι, γιατί η Τζένυ που έμενε στο διπλανό διαμέρισμα, μια 25χρονη άνεργη Aγγλίδα, μητέρα πέντε παιδιών άφαντων πατεράδων, ήταν πάλι έγκυος. «Την πείσαμε η γυναίκα μου κι εγώ να κάνει έκτρωση. Eνα έκτο παιδί τη στιγμή που τα πέντε ήταν αφημένα στην τύχη τους θα ήταν έγκλημα κ.λπ. κ.λπ. Φαινόταν απρόθυμη. Μας ρώτησε “και πού θ’ αφήσω τα παιδιά;” και υποσχεθήκαμε να τα κρατήσουμε εμείς όσο χρειαστεί». Του έδωσα τα συγχαρητήριά μου για τη σύνεσή του και περίμενα εξελίξεις. Την επομένη με πλησίασε κατηφής. Πριν καν ρωτήσω, είπε κοφτά: «Θα σου πω τι έγινε, αλλά σε παρακαλώ μη σχολιάσεις γιατί είμαι έτοιμος να σκάσω. Λοιπόν, η Τζένυ σε μιάμιση ώρα γύρισε πίσω. Τη ρωτήσαμε πώς πρόλαβε σε τόσο λίγο χρόνο να κάνει την έκτρωση – οι δωρεάν υπηρεσίες παίρνουν χρόνο, χρειάζεται υπομονή. Ξέρεις τι μας απάντησε; “Μπα, θα το κρατήσω, βαριέμαι να περιμένω τρεις ώρες στην ουρά!”». Αυτό είπε και έσκυψε πάλι στα χαρτιά του κίτρινος σαν λεμόνι.
Η ιστορία της Τζένυ σφηνώθηκε στον εγκέφαλό μου, δεν ξεθώριασε ποτέ. Δεν ήξερα γιατί τότε. Οταν όμως τρία χρόνια μετά δημοσίευσα το πρώτο μου βιβλίο και άρχισα να δίνω συνεντεύξεις στα μίντια, κατάλαβα γιατί. Δεν υπήρξε ούτε μία –μία!– συνέντευξη από τις δεκάδες που έδωσα τα επόμενα χρόνια που να μην ερωτηθώ γιατί αποφάσισα να μη γίνω μητέρα. Κάθε φορά ήλπιζα να τη γλιτώσω, όμως κάθε φορά με ρωτούσαν και έπρεπε να εξηγήσω ξανά και ξανά ότι, ως ρεαλίστρια, πιστεύω πως δεν θα ήμουν καλή μητέρα. Η σφοδρή επιθυμία και ο προορισμός μου είναι να διδάσκω και να γράφω, και αυτό προϋποθέτει ώρες ατελείωτες απομόνωσης, χώρια τα ταξίδια για έρευνα, συνέδρια κ.λπ. Eνα παιδί δεν γίνεται να μεγαλώνει μόνο του, ούτε μπορείς να το παρκάρεις αιωνίως σε γιαγιάδες και νταντάδες. Οπότε προκειμένου να μην ξοδεύει μελλοντικά τα λεφτά του βρίζοντάς με στις ψυχοθεραπείες, αποφάσισα υπεύθυνα πως δεν πρέπει να γίνω μητέρα.
Oταν το ξεστόμισα στην πρώτη συνέντευξη, δέχτηκα έκπληκτη πολλά μηνύματα. Aγνωστες γυναίκες με ευχαριστούσαν που «τόλμησα» να πω δημόσια ότι δεν σκόπευα να γίνω μητέρα, λες και ήταν το 8ο θανάσιμο αμάρτημα. Στην τριακοστή κατάλαβα ότι πράγματι η κοινή γνώμη πίστευε ότι ήταν το 8ο θανάσιμο αμάρτημα! Θύμωσα. Αντί να επικροτήσουν τη σωφροσύνη μου να μην ταλαιπωρήσω ένα παιδί ή, τέλος πάντων, να σιωπήσουν, αυτοί με στρίμωχναν, με ωθούσαν να απολογηθώ, να μην ξεχάσω ότι παραβίαζα τη Νο 1 κοινωνική εντολή: Οι γυναίκες πρώτα απ’ όλα οφείλουμε να γίνουμε «μανούλες». Για τα υπόλοιπα βλέπουμε. Αν επιμένουμε να κάνουμε και καριέρα (οι φιλόδοξες σκύλες), ας κάνουμε ακροβατικά, ας τρελαθούμε στην αϋπνία, ας κόψουμε τον λαιμό μας, τέλος πάντων. Δυστυχώς, το κράτος αδυνατεί βοηθήσει, αλλά εμείς θα τα καταφέρουμε, σιγά τώρα, δεν είναι και πυρηνική φυσική.
Χιλιάδες παιδιά έχουν εγκαταλειφθεί, κακοποιηθεί, βιαστεί, δολοφονηθεί, αλλά ποτέ ούτε ένας δημοσιογράφος δεν ρώτησε μάνα: «Εσείς, κυρία μου, γιατί κάνατε παιδιά;».
Από τότε μέχρι τώρα παρακολουθώ στενά τις ειδήσεις. Χιλιάδες παιδιά έχουν εγκαταλειφθεί, κακοποιηθεί, βιαστεί, δολοφονηθεί, αλλά ποτέ ούτε ένας (άνδρας ή γυναίκα) δημοσιογράφος δεν ρώτησε μάνα –ούτε καν την Πισπιρίγκου, στην οποία αφιερώθηκαν χιλιάδες ώρες τηλεοπτικού χρόνου «Εσείς, κυρία μου, γιατί κάνατε παιδιά;». Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να το ρωτήσω εγώ τώρα.
*Η κ. Λένα Διβάνη είναι συγγραφέας, ιστορικός, τ. καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ.
