Αν κάποιος μου ζητούσε να κατονομάσω μόνο ένα θέμα που συνεισφέρει τα μέγιστα στην κακοδαιμονία της Δημόσιας Διοίκησης, αλλά και στην εν γένει ανάπτυξη της γραφειοκρατίας και της απάτης στην Ελλάδα, ανεπιφύλαχτα θα έλεγα την έλλειψη ταυτοπροσωπίας. Και εξηγούμαι. Σήμερα ένας ενήλικας Ελληνας πολίτης χαρακτηρίζεται από τους ακόλουθους αριθμούς: Ταυτότητας, ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, Δημοτολογίου, Διαβατηρίου, Διπλώματος οδήγησης, Εκλογικό και πιθανόν και μερικούς άλλους (π.χ. αριθμός μητρώου εργοδότη). Αν κάποιος «χάσει» (εκούσια) την ταυτότητά του μπορεί να πάρει άλλη, η οποία όμως θα έχει διαφορετικό αριθμό. Από εδώ ξεκινά η κακοδαιμονία. Με τη νέα ταυτότητα μπορεί ουσιαστικά να γίνει άλλο πρόσωπο και να απαλλαγεί από τυχόν βάρη του παρελθόντος του ή ακόμα να χρησιμοποιήσει το νέο πρόσωπό του πιο δημιουργικά, όπως περιγράφεται στην ακόλουθη ιστορία, η οποία έστω και αν φαίνεται απίστευτη, είναι 100% αληθινή!
Πριν από κάμποσα χρόνια, ένας πονηρός εφοριακός κατάφερε να βγάλει περίπου 200 ΑΦΜ (με εικονικά στοιχεία διεύθυνσης) και για 5 χρόνια υπέβαλλε ισάριθμες φορολογικές δηλώσεις, οι οποίες ήταν όλες πιστωτικές με ποσά μικρότερα των 1.000 ευρώ (ώστε να μη χρειάζεται έλεγχος), τα οποία έμπαιναν κανονικότατα στον λογαριασμό του κάθε χρόνο. Την απάτη ανακάλυψε το ΔΙΑΣ, το διατραπεζικό σύστημα, όταν διαπίστωσε ότι υπήρχαν πολλές επιστροφές από την εφορία στον ίδιο λογαριασμό. Βλέπετε, πολλά ΑΦΜ μπορούσε να βγάλει, αλλά πολλούς τραπεζικούς λογαριασμούς δεν μπορούσε να ανοίξει. Ο εν λόγω εφοριακός απολαμβάνει τους καρπούς των έργων του (περίπου 1 εκατ. ευρώ) σε κάποια χώρα της Νοτίου Αμερικής.
– Το παράδειγμα της Εσθονίας
Η Εσθονία σήμερα παρέχει περισσότερες από 5.000 υπηρεσίες προς τους πολίτες της μέσω του Ιντερνετ. Καταλύτης για όλες τις παραπάνω υπηρεσίες είναι το Εθνικό Σύστημα Ταυτοτήτων (National ID Card System), το οποίο θεωρείται από τα πλέον ανεπτυγμένα σε όλο τον κόσμο. Η Κάρτα αυτή είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ταυτότητα. Είναι ουσιαστικά το «κλειδί» για όλες τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες που έχουν οι πολίτες στη διάθεσή τους. Και ενώ μεν δεν είναι υποχρεωτική η Κάρτα, εντούτοις κανένας δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αυτήν και γι’ αυτόν τον λόγο την αποκτούν όλοι οι πολίτες. Το chip της Κάρτας περιέχει κρυπτογραφημένα αρχεία με πολύ υψηλό βαθμό κρυπτογράφησης (2048-bit) και ουσιαστικά επιτρέπει την απόλυτη ταυτοπροσωπία του κατόχου σε ένα ηλεκτρονικό περιβάλλον, όπου οι περισσότερες δραστηριότητες γίνονται από μακριά και χωρίς τη φυσική παρουσία του. Ιδού μερικά παραδείγματα για τη χρήση της Κάρτας: Σαν εθνική ταυτότητα και ταξιδιωτικό έγγραφο για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σαν κάρτα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης. Σαν αποδεικτικό στοιχείο ταυτοπροσωπίας για τις τραπεζικές συναλλαγές. Σαν προπληρωμένο εισιτήριο στα μέσα μαζικής συγκοινωνίας στις πόλεις Tallinn και Tartu. Σαν πιστοποιητικό για την ψηφιακή υπογραφή. Σαν ταυτότητα ψηφοφόρου για την ψηφοφορία μέσω Internet. Σαν κλειδί για την προσπέλαση σε όλες τις κρατικές βάσεις πληροφοριών προκειμένου ο πολίτης να δει τα στοιχεία που τον αφορούν, όπως τα ιατρικά αρχεία του, οι φορολογικές δηλώσεις του κ.ά. Τέλος με την Κάρτα αυτή ο πολίτης πάει σε οποιοδήποτε φαρμακείο για να παραλάβει τη συνταγή που του έδωσε ο γιατρός του ηλεκτρονικά.
Πώς πέτυχαν όλα αυτά σε τόσο μικρό διάστημα; Αμέσως μετά την πτώση του Παραπετάσματος, στην Εσθονία συνειδητοποίησαν ότι ζούσαν σε μια μικρή χώρα με ελάχιστους πόρους και έπρεπε να αναζητήσουν τρόπους για να «σπρώξουν» τη χώρα μπροστά. Το 1996 αποφάσισαν ότι η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόοδο της χώρας. Πρώτα-πρώτα εκπόνησαν ένα σχέδιο με κωδική ονομασία «Tiger Leap» («Το τίναγμα της τίγρης») και πέρασαν τους σχετικούς νόμους που αφορούσαν την Κάρτα Πολίτη και από τότε ακολουθούν πιστά το πρόγραμμα, ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνά τη χώρα τους. Δεύτερον, αλλά πολύ σημαντικό, είναι η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα από την αρχή του προγράμματος. Η απόφασή τους ήταν ότι ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να συμμετέχει ενεργά στην υλοποίηση και δεν προσπάθησαν να τα κάνουν «όλα μόνοι τους», με αθρόες προσλήψεις προσωπικού όπως κάνουμε εμείς. Τρίτον και καθοριστικό στην επιτυχία ήταν η εκπαίδευση. Το 2002 εκπαίδευσαν στο Internet και στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών 100.000 πολίτες. Το επανέλαβαν για άλλους 100.000 πολίτες το 2009 και το 2010. Σήμερα ο πληθυσμός της Εσθονίας είναι 1,350 εκατ. πολίτες.
Ολη η πρόοδος στην Εσθονία βασίστηκε στον μοναδικό αριθμό (digital identity) που αποκτά ο κάθε Εσθονός από τη γέννησή του. Αυτό ακριβώς είναι το κλειδί της επιτυχίας. Το αναγνώρισαν πολύ νωρίς και το υλοποίησαν αμέσως. Κάθε Εσθονός μπορεί να υπογράψει ηλεκτρονικά όλα τα έγγραφά του, χρησιμοποιώντας τη μοναδική Ταυτότητά του ή το κινητό τηλέφωνό του. Από το 2002 που εφάρμοσαν την ψηφιακή υπογραφή περισσότερα από 700+ εκατομμύρια υπογραφές έχουν χρησιμοποιηθεί. Για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης, το πλήθος αυτό είναι μεγαλύτερο από όσες ψηφιακές υπογραφές έχουν χρησιμοποιηθεί σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση! Με τη χρήση της ψηφιακής υπογραφής η Εσθονία εξοικονομεί το 2% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της. Για την Ελλάδα αυτό θα ισοδυναμούσε με 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ οικονομία, δηλαδή 1,5 ΕΝΦΙΑ χωρίς να χάσει κανένας πολίτης κάτι!
Προσωπικά, από το 1990 προσπαθώ να πείσω τους πολιτικούς ότι χωρίς την ταυτοποίηση του πολίτη με ένα μοναδικό αριθμό, δεν μπορούμε να μπούμε στην ψηφιακή εποχή. Μάταια όμως. Το 2009 ο Γιώργος Παπανδρέου υποσχέθηκε την έκδοση της κάρτας Πολίτη. Εχουν περάσει τα χρόνια και δεν έγινε τίποτα. Το 2015 ο Αλέξης Τσίπρας το ανακοίνωσε, αλλά και πάλι πέρασαν τα χρόνια και δεν έγινε τίποτα. Η έλλειψη αυτή μόνο τους απατεώνες ευνοεί και κανέναν άλλο. Στα τέλη του 2023 ο τότε υπουργός Πολιτικής Προστασίας Τάκης Θεοδωρικάκος ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει η έκδοση νέων ταυτοτήτων με αυξημένα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Πράγματι από τις αρχές του 2024 εκδίδονται νέες ταυτότητες στους πολίτες που το επιθυμούν, αλλά χωρίς τον Προσωπικό Αριθμό.
Με τη χρήση της ψηφιακής υπογραφής η Ελλάδα θα μπορούσε να εξοικονομήσει 3,7 δισ. ευρώ, δηλαδή 1,5 ΕΝΦΙΑ χωρίς να χάσει κανένας πολίτης κάτι.
Επιτέλους «habemus papam». Στις 13/2/2025 ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου ανακοίνωσε ότι «Ο Προσωπικός Αριθμός πήρε το πράσινο φως από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Η Αρχή δέχεται πως με κάποιες αλλαγές που πρέπει να κάνουμε σε σχέση με το διαμοίρασμα της φωτοτυπίας της ταυτότητας στον ιδιωτικό τομέα, ο Προσωπικός Αριθμός μπορεί να ενταχθεί στις ταυτότητές μας». Παρακαλώ την προσοχή σας. Ολο το θέμα των νέων ταυτοτήτων είναι η ασφάλεια του εγγράφου και ο Προσωπικός Αριθμός. Ποιος καθυστερούσε (για 16 μήνες) και ακόμα καθυστερεί την κανονική έκδοση των νέων ταυτοτήτων; Η περίφημη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, η οποία είναι ο μεγαλύτερος ανασταλτικός παράγων στην πρόοδο της χώρας. Εδωσε λέει «το πράσινο φως» αλλά με επιφυλάξεις, για ένα θέμα που δεν υπάρχει σε καμία άλλη χώρα του πλανήτη. Τι άλλη απόδειξη θέλετε ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για τίποτα άλλο, παρά μόνο για να απολαμβάνουν την ηδονή από την καταχρηστική άσκηση των εξουσιών που τους δώσαμε.
Η ανακοίνωση του υπουργού λέει ακόμα ότι θα χρειαστούν ακόμα έξι μήνες για να υλοποιήσουν τις απαιτήσεις της Αρχής. Εν τω μεταξύ, από το τέλος του 2023 εκδίδονται οι νέες ταυτότητες χωρίς τον Προσωπικό Αριθμό. Σύμφωνα με το υπουργείο, αυτές οι ταυτότητες (εκτιμάται ότι θα είναι περισσότερες από 2 εκατ.) θα ισχύουν μέχρι τη 10ετή λήξη τους και όλοι αυτοί που πήραν αυτές τις ταυτότητες θα πρέπει να αποκτήσουν τον Προσωπικό Αριθμό τους, αλλά να τον γράψουν κάπου αλλού γιατί δεν θα υπάρχει στην ταυτότητά τους! Ελεος.
Το εξωφρενικότερο σε αυτή την ιστορία είναι το γεγονός ότι η θητεία αυτής της Αρχής αλλά και ορισμένων άλλων έχει λήξει εδώ και χρόνια, αλλά σύμφωνα με μια άλλη παγίδα που βάλαμε στο Σύνταγμά μας, δεν τα βρίσκουν στη Διάσκεψη των Προέδρων στη Βουλή για να ορίσουν νέους και έτσι η κατάσταση συνεχίζεται και θα συνεχίζεται.
Κάντε τη σύγκριση. Μια χώρα χωρίς πόρους, η Εσθονία, βάσισε όλη την ανάπτυξή της στην ασφαλή ταυτοποίηση των πολιτών της, και μία άλλη που κατοικείται από τον εξυπνότερο λαό του κόσμου, ακόμα ψάχνεται γιατί μια ξεπερασμένη και αρτηριοσκληρωτική Αρχή ασχολείται με τη φωτοτυπία των ταυτοτήτων.
Είμαστε για κλάματα!
*Ο κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
