Η αλλαγή ηγεσίας στη Γερμανία με την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς στην καγκελαρία έχει για πρώτη φορά, έπειτα από δεκαετίες, τεράστια σημασία τόσο για το ίδιο το Βερολίνο όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Συμπίπτει με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και τη στροφή 180 μοιρών της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, με την οποία ουσιαστικά εγκαταλείπονται όλες οι σταθερές πάνω στις οποίες είχε χτιστεί ο ελεύθερος κόσμος μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ετσι, η συμφωνία ότι η Ουάσιγκτον με την υπεροπλία της και την πανίσχυρη πυρηνική ασπίδα της είναι υπεύθυνη για την προστασία της Ευρώπης έναντι του ρωσικού ή άλλου κινδύνου ανήκει πλέον στο παρελθόν. Οπως επίσης και η κοινή πεποίθηση της Δύσης ότι Ευρώπη και Αμερική αγωνίζονται από κοινού για οικονομική ανάπτυξη στον δυτικό κόσμο, για τη δημοκρατία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον πλανήτη.
Πλέον ο πρόεδρος Τραμπ κάνει σαφές ότι δεν θέλει την Αμερική δημοκρατική υπερδύναμη του πλανήτη, αλλά προτάσσει πάνω απ’ όλα τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα της χώρας του.
Σε αυτό το πλαίσιο θεωρεί ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Δεν έχει καμία επιφύλαξη να απειλήσει συμμάχους και φίλους επιβάλλοντας δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα, εποφθαλμιώντας τον ορυκτό πλούτο της Γροιλανδίας, τη διώρυγα του Παναμά ή την εδαφική ακεραιότητα του Καναδά. Δεν νιώθει καμία ενοχή να υπογράψει συμφωνίες με τον Πούτιν και να αποκαλεί τον Ζελένσκι δικτάτορα, να ισχυρίζεται ότι οι πρωτοβουλίες του προκάλεσαν τον πόλεμο στην Ουκρανία και να ζητάει ως αντάλλαγμα για την αμερικανική στήριξη την εκμετάλλευση των σπάνιων γαιών της Ουκρανίας. Ούτε ντρέπεται να εξαγγείλει την απομάκρυνση των Παλαιστινίων της Γάζας για τη μετατροπή της περιοχής σε υπερπολυτελές θέρετρο.
Είναι πάντως απολύτως σαφές ότι η παρανοϊκή αυτή στροφή της αμερικανικής ηγεσίας είναι απολύτως ασύμβατη με τα συμφέροντα της Ευρώπης. Πολιτικά, οικονομικά, γεωστρατηγικά.
Και είναι μεγάλη ανάγκη και ευκαιρία η Ευρωπαϊκή Ενωση των 27 χωρών, των 450 εκατ. κατοίκων, με συνολικό ετήσιο ΑΕΠ 17 τρισ. ευρώ, να πάρει σαφείς αποστάσεις από την Ουάσιγκτον και να αρχίσει να βασίζεται πλέον στις δικές της δυνάμεις: να αναζητήσει μια ισχυρή αυτόνομη στρατηγική και να χαράξει μια δική της ανεξάρτητη πορεία.
Σε μια τέτοια νέα πορεία, καταλύτης είναι ένας ισχυρός γαλλογερμανικός άξονας – με τη Γαλλία σε ρόλο καθοδηγητή για κοινές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και πολιτικές και με τη Γερμανία σε ρόλο οικονομικής ατμομηχανής μιας ενοποιημένης οικονομικά Ευρώπης.
Αυτό σημαίνει όμως ότι η Γερμανία πρέπει να ξεπεράσει τον εαυτό της για να προσαρμοστεί στις νέες ανάγκες των καιρών. Διότι πλέον δεν μπορεί να βασίζεται στο φθηνό φυσικό αέριο της Ρωσίας, στην αμερικανική στρατιωτική υπεροπλία και στα εμπορικά πλεονάσματα που της πρόσφεραν οι πωλήσεις μηχανημάτων και αυτοκινήτων στις ΗΠΑ και στην Ευρωπαϊκή Eνωση.
Μπορεί η νέα κυβέρνηση (Χριστιανοδημοκρατών – Σοσιαλδημοκρατών κατά πάσα πιθανότητα) να σπρώξει τη Γερμανία σε διαφορετική κατεύθυνση; Να ξεπεράσει τον γραφειοκρατικό εαυτό της των μακρόσυρτων διαβουλεύσεων και των αργών καλοζυγισμένων πολιτικών αποφάσεων και να μεταμορφωθεί σε μια δύναμη ταχείας αντίδρασης και αποτελεσματικών ανατροπών;
Μπορεί η Γερμανία να πάψει να είναι η υπέρμαχος της δημοσιονομικής πειθαρχίας, να αναθεωρήσει το φρένο χρέους και τις διατάξεις που απαιτούν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και να υιοθετήσει πολιτικές πιο χαλαρών δημοσίων δαπανών και δημοσιονομικής επέκτασης που θα βοηθήσουν τη χώρα να ξεφύγει από την παγίδα της ύφεσης στην οποία έχει εγκλωβιστεί τα τελευταία δύο χρόνια;
Μπορεί η Γερμανία –στο πρότυπο της εποχής της COVID– να υιοθετήσει δημοσιονομικές πρακτικές έκδοσης ευρωομολόγων με τα οποία θα βοηθηθεί όχι μόνο η ίδια αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη; Είναι εξάλλου η μόνη συνταγή για να μπορέσει η χώρα (αλλά και η υπόλοιπη Ε.Ε.) να αποκτήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα ισχυρούς εξοπλισμούς, εγχώρια ενεργειακή αυτονομία (επενδύοντας σε ΑΠΕ και πυρηνικούς σταθμούς), αλλά και να χρηματοδοτήσει γοργή οικονομική ανάπτυξη.
Είναι η μόνη συνταγή για να μπορέσει η Ευρώπη –σύμφωνα με τις προτάσεις Ντράγκι– να επενδύσει τα αναγκαία 800 δισ. ευρώ στις νέες τεχνολογίες για να κλείσει το χάσμα καινοτομίας που υπάρχει μεταξύ της Ευρώπης και των πρωταγωνιστών της τεχνητής νοημοσύνης στον πλανήτη, ΗΠΑ και Κίνας.
Για να επιτύχει μια τέτοια μεταμόρφωση, το Βερολίνο πρέπει να αντιληφθεί ότι ο κόσμος έχει αλλάξει και ο μόνος τρόπος για να μπορέσει η Γερμανία να πρωταγωνιστήσει στον κόσμο είναι μέσω μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ενωσης, πιο ευέλικτης στις αποφάσεις και πιο αποτελεσματικής στις πολιτικές της.
Αυτό είναι το στοίχημα Μερτς που μπορεί να αλλάξει όχι μόνο την Ε.Ε. αλλά και τον κόσμο.
