Με αφορμή την τραγωδία των Τεμπών πλημμύρισαν εφημερίδες και ιστοσελίδες με ιδέες για δραστικές παρεμβάσεις στον τρόπο λειτουργίας του Δημοσίου. Διότι και από το πόρισμα της ΕΟΔΑΣΑΑΜ προκύπτει πως ό,τι έγινε οφείλεται, σε τελική ανάλυση, στο πώς λειτουργούσε ένας δημόσιος οργανισμός. Φυσικά οι ρηξικέλευθες προτάσεις κατόπιν εορτής είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο, γίνονται με μεγάλη ευκολία και ανέξοδα και απευθύνονται προς την εκάστοτε κυβέρνηση και γενικότερα προς την πολιτική τάξη. Η ζωή μάς δείχνει πως πολύ γρήγορα όλα αυτά περνούν σε δεύτερη μοίρα, επικαλυπτόμενα από άλλα γεγονότα. Το ότι η τραγωδία των Τεμπών παραμένει ζωντανή δύο χρόνια μετά, αυτό οφείλεται αποκλειστικά στο γεγονός πως έχασαν τη ζωή τους νέα παιδιά και οι γονείς τους απαιτούσαν και απαιτούν εξηγήσεις και απονομή Δικαιοσύνης. Πολύνεκρες τραγωδίες ξαναζήσαμε, αλλά γρήγορα πέρασαν στη λησμονιά.
Το ερώτημα είναι κατά πόσον μια κυβέρνηση, στο πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος, μπορεί να κάνει βαθιές τομές στον τρόπο λειτουργίας ενός δημόσιου οργανισμού. Ας πάρουμε το θέμα από την αρχή. Τα κόμματα εξουσίας έχουν δομηθεί γύρω από τη νομή της εξουσίας. Αν δεν κάνουμε αυτήν την προφανή παραδοχή, σημαίνει πως έχουμε μια εξιδανικευμένη αντίληψη για την πολιτική, μακριά από την πραγματικότητα. Συνεπώς, αυτά τα κόμματα επιδιώκουν να περάσει ο χρόνος της κυβερνητικής θητείας τους με όσο το δυνατόν λιγότερες τριβές. Από την άλλη πλευρά είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις, οι μεγάλες τομές, προκαλούν σε πρώτο χρόνο αντιδράσεις διότι θίγουν πρόσωπα και συμφέροντα. Ανατρέπουν κατεστημένες συμπεριφορές και, το κυριότερο, ανατρέπουν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Ολη αυτή η κατάσταση μετατρέπεται σε αυτό που αποκαλούμε πολιτικό κόστος. Μάλιστα, με δεδομένο ότι τα οφέλη μιας μεταρρύθμισης εμφανίζονται σε βάθος χρόνου, αυτό που μένει βραχυπρόθεσμα είναι το πολιτικό κόστος. Παραπέμπω στην κλασική πλέον περίπτωση του ασφαλιστικού επί κυβερνήσεως Σημίτη.
Ολοι οι υπουργοί θέλουν να επανεκλεγούν. Και ο ασφαλέστερος τρόπος είναι να γίνονται αρεστοί και όχι χρήσιμοι.
Συγχρόνως, πολλοί έχουμε και μια εξιδανικευμένη αντίληψη για το πολιτικό προσωπικό. Δηλαδή πως γνωρίζει την ουσία ενός προβλήματος και έχει την ικανότητα να σχεδιάσει και να εφαρμόσει όλη την κλίμακα των απαιτούμενων μέτρων για να το επιλύσει. Η ζωή και εδώ φανερώνει αδυναμίες που είναι ο κανόνας και όχι οι εξαιρέσεις. Βέβαια, υπάρχει η αιτιολόγηση. Ολοι οι υπουργοί θέλουν να επανεκλεγούν. Σε αυτή τη διαπίστωση ουδείς θα διαφωνήσει. Και ο ασφαλέστερος τρόπος είναι να γίνονται αρεστοί και όχι χρήσιμοι. Να παραμένουν διαχειριστές των «εισερχομένων – εξερχομένων», φροντίζοντας παράλληλα τα της εκλογικής τους περιφέρειας. Γι’ αυτό, εξάλλου, η συγκρότηση μιας κυβέρνησης λαμβάνει υπόψη και την πολιτική γεωγραφία.
Από τα παραπάνω προκύπτει πως εντός του συγκεκριμένου συνταγματικού πλαισίου, το δημοκρατικό μας πολίτευμα θέτει τα όρια στις μεγάλες τομές. Δύσκολα θα εμφανιστούν υπουργοί-καμικάζι που θα θυσιαστούν στον βωμό των ρηξικέλευθων τομών. Και αν εμφανιστούν, θα αναδομηθούν.
