Κλείναμε χθες με τη σκέψη ότι, ενώ πιστεύεται γενικά ότι το τέλος του κόσμου θα είναι ένα κατακλυσμιαίο, μοναδικό γεγονός, στην πραγματικότητα ίσως να πρόκειται για ένα «τέλος διαρκείας». Και ότι μπορεί ήδη να έχει ξεκινήσει, με κάμποσες ενδείξεις τα τελευταία χρόνια, τόσο ως προς τα φυσικά φαινόμενα αλλά και ως προς τα πολιτικά και κοινωνικά. Συνδυασμός και των δύο είναι η κλιματική αλλαγή, με το βάρος όμως να πέφτει πάνω στον ανθρώπινο παράγοντα.
Για τον βίο του πλανήτη (σχεδόν 4,5 δισ. ετών), τέτοιου τύπου γεγονότα μάλλον είναι κάτι συνηθισμένο. Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι μπαίνουμε ήδη στη φάση του «έκτου μαζικού αφανισμού». Επιπλέον, αστρονόμοι και αστροφυσικοί θεωρούν πως ένας λόγος για τον οποίο δεν έχουμε καταφέρει να έρθουμε σε επαφή με προηγμένους εξωγήινους πολιτισμούς, πέρα από τις αδιανόητες αποστάσεις στο σύμπαν, είναι ότι έχουν ήδη καταστραφεί. Οτι η μοίρα κάθε προηγμένου, τεχνολογικά, πολιτισμού είναι η αυτοκαταστροφή του. Είμαστε και εμείς κάπου εκεί;
Η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης για κάποιους αποτελεί το προανάκρουσμα μιας τέτοιας αυτοκαταστροφής, πέρα από την κλιματική κρίση.
Ολα αυτά μοιάζουν και λίγο εξωτικά, έτσι δεν είναι; Λίγο σαν χολιγουντιανή ταινία. Ομως το σίγουρο είναι ότι ο κόσμος μας, για όσους είμαστε στα πενήντα, στα εξήντα και βάλε, δεν είναι πια αυτός που ήταν. Αλλά αυτό δεν ίσχυε για κάθε γενιά που πλησίαζε προς το λυκόφως του βίου της;
Για τον Βούδα υπάρχουν τρεις πραγματικότητες στο σύμπαν: «1. Τα πάντα αλλάζουν συνεχώς. Τίποτε δεν μένει το ίδιο. 2. Τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. 3. Τίποτε δεν πρόκειται ποτέ να μας ικανοποιήσει απόλυτα».
Ωραία· οπότε τι κάνουμε; Βούδας: «Τίποτα. Μην κάνετε απολύτως τίποτα. Ακολουθήστε απλώς τη ροή».
Το μυθιστόρημα «Ο δρόμος» του Κόρμακ Μακάρθι (μτφρ.: Γ. Κυριαζής, εκδ. Gutenberg), που παρακολουθήσαμε αυτή την εβδομάδα, αλλά που ήταν και μια μορφή συνέχειας σε μια συζήτηση που ξεκινήσαμε κοντά ένα μήνα πριν με το διήγημα κοσμικού τρόμου «Το χρώμα που ήρθε από το Διάστημα» του Χ. Φ. Λάβκραφτ (μτφρ.: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Δώμα), αποτυπώνει τον κόσμο μετά την καταστροφή. Στο κλείσιμό του, αυτό που διαβάζουμε θα μπορούσε να είναι και σύγχρονο, σημερινό, ειδικά σε ό,τι αφορά την κρίση του κλίματος έτσι όπως τη βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Είναι και ένα είδος στοχαστικού αποχαιρετισμού στη ζωή που κάποτε είχαμε – τελειώσει δεν τελειώσει ο κόσμος:
«Κάποτε υπήρχαν πέστροφες στα ποτάμια στα βουνά. Τις έβλεπες ακίνητες στο κεχριμπαρένιο ρεύμα με τις λευκές άκρες των πτερυγίων τους να κυματίζουν απαλά στη ροή του νερού. Μύριζαν βρύα στο χέρι σου. Λείες, μυώδεις και σπαρταριστές. Στη ράχη τους είχαν ελικοειδή σχέδια που ήταν χάρτες του κόσμου κατά την εξέλιξή του. Χάρτες και λαβύρινθοι. Ενός πράγματος που δεν μπορούσε να ξαναφτιαχτεί. Δεν μπορούσε να διορθωθεί. Μέσα στα βαθιά λαγκάδια όπου ζούσαν, όλα ήταν παλιότερα από τον άνθρωπο κι απέπνεαν μυστήριο».
