Η αίσθηση στην κινηματογραφική αίθουσα είναι ολωσδιόλου διαφορετική. Στη μεγάλη οθόνη, το ντοκιμαντέρ για τη Μαρία Κάλλας «Mary, Μαριάννα, Μαρία (Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια)» ξεδιπλώνεται και κατακλύζει τις αισθήσεις. Είναι ένα επίτευγμα και η έρευνα του Βασίλη Λούρα εντυπωσιάζει σε βάθος και πληρότητα.
Αυτά που έρχονται στην επιφάνεια, ως πληροφορία αλλά και ως διάχυτη ατμόσφαιρα, είναι τα στοιχεία του χαρακτήρα και της προσωπικότητας της Μαρίας Κάλλας. Η επιμονή της σε συνδυασμό με υψηλό δείκτη ευφυΐας, που με πείσμα και με εργατικότητα, που ήταν κατά πολύ ανώτερα ενός υψηλού μέσου όρου, συναντούσε μια βάση ισχυρής αυτοπεποίθησης. Πέρα από την ιστορία ανόδου του ασχημόπαπου που έγινε κύκνος, η Μαρία Κάλλας ήταν μοναδική και ξεχωριστή όχι μόνο για τη φωνή της.
Σκέψεις πολλές φυσικά γεννώνται από αυτήν τη θαυμάσια ταινία, που ελπίζω να τη συναντήσει ένα ευρύ κοινό, εκπαιδευτικοί και μαθητές. Και οι σκέψεις αυτές έχουν να κάνουν με το αιώνιο ζήτημα του φθόνου στην ανθρώπινη φύση, αλλά και του τρόπου με τον οποίον η Ελλάδα (η πολιτεία, η κοινωνία) κατάλαβε το μέγεθος της Κάλλας.
Είναι πολύ συγκινητικό να ακούς τα χειροκροτήματα (φρενήρη, επίμονα, μέχρι να «ματώσουν» οι παλάμες) εκείνου του κοινού που μαγεμένο είχε ακούσει την Κάλλας στο Ηρώδειο και στην Επίδαυρο. Ακόμη πιο συγκινητικό ήταν το χειροκρότημα στην τελική σκηνή της ταινίας, όταν η Κάλλας τραγούδησε με εντυπωσιακή αμεσότητα (συνοδεία στο πιάνο του νεαρού Κυριάκου Σφέτσα) στις τοπικές γιορτές της Λευκάδας το 1964. Εκεί έβλεπες την καλώς εννοούμενη λαϊκότητα που μπορεί να γεννήσει η συνάντηση με το θείο χάρισμα και το μέγεθος μιας τέτοιας προσωπικότητας.
Η συνάντηση με το ντοκιμαντέρ αυτό δείχνει, αφενός, την τεράστια δυναμική της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, αλλά είναι και μια οδός αυτογνωσίας. Οσο βλέπει ο θεατής την εξέλιξη της Κάλλας στη διάρκεια της αθηναϊκής περιόδου (έως το 1945) αλλά και μετά με τις εμφανίσεις της στην Ελλάδα ως διεθνής αστέρας της όπερας, τόσο αναλογίζεται ζητήματα καίρια για την πόλη, για τους μουσικούς θεσμούς, για την ανθρώπινη φύση, για την επιρροή των δασκάλων, για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα, για το αστέρι που φωτίζει μια ψυχή. Είναι εντέλει, η ταινία αυτή, ένα όχημα για ανακεφαλαίωση και αφετηρία. Δεν είναι απλώς το προϊόν αγάπης και έρευνας.
