Παρασκευή μεσημέρι, το «ντάινερ» (εστιατόριο) μιας γειτονιάς του Λονγκ Αϊλαντ έχει λιγοστούς πελάτες. Μεγάλο μέρος του ισογείου και ο πρώτος όροφος είναι κλειστά. Ερχεται στο τραπέζι μας για να πάρει παραγγελία. Ο τρόπος που περπατάει φανερώνει την κούρασή της. «Ελληνες είστε;» μας ρωτάει και το βλέμμα της ζωντανεύει. Η Σία από το Γύθειο. Ηρθε στις ΗΠΑ με πολλά όνειρα. Νοίκιασε ένα μικρό σπίτι στην Αστόρια και έπιασε δουλειά σε μια ελληνική «ντάινα»· προσωρινά, έτσι έλεγε, μέχρι να βρει κάτι καλύτερο ή να δημιουργήσει τη δική της επιχείρηση και να μην έχει ανάγκη κανέναν.
Από τότε έχουν περάσει 45 ολόκληρα χρόνια. Ακόμη και τώρα, που ο άνδρας της έχει πεθάνει και ο γιος της έχει τη δική του ζωή, εκείνη βρίσκεται εκεί, με τον δίσκο στα χέρια, σερβίροντας μπέργκερ, ομελέτες, πανκέικ, φρυγανισμένο ψωμί και «μπλακ κόφι». «Πάνε οι ελληνικές ντάινες, πεθαίνουν, βάζουν λουκέτο η μία μετά την άλλη», λέει αναστενάζοντας. «Δεν είναι πια στη μόδα, δεν έρχονται οι νέοι να φάνε σε εμάς. Κι από την άλλη, τα κόστη είναι υπέρογκα: οι πρώτες ύλες, τα ενοίκια, όλα στον… Θεό έχουν πάει. Πώς να αντέξουν οι επιχειρηματίες, που προσπαθούν να κρατήσουν τις τιμές προσιτές;».
Tempus edax rerum, ο χρόνος καταβροχθίζει τα πάντα, όπως έγραψε ο Οβίδιος. Ηταν 1857 όταν ο Σπύρος Μπαζάνος από τη Σπάρτη άνοιξε μια ταπεινή ντάινα στην οδό Ρούζβελτ του Μανχάταν (δρόμο που «κατάπιε» η Γέφυρα του Μπρούκλιν), την «Πελοπόννησο». Ετσι λέγεται πως έκαναν οι Ελληνες την είσοδό τους στον χώρο της εστίασης στη Νέα Υόρκη για να καταφέρουν στις επόμενες δεκαετίες να κυριαρχήσουν τόσο απόλυτα, που η κοινή γνώμη έφτιαχνε ανέκδοτα: «Τι κάνουν δύο Ελληνες στη Νέα Υόρκη; Εστιατόριο».
Επί δεκαετίες, αυτά τα 24ωρης λειτουργίας εστιατόρια κατέληξαν να είναι συνυφασμένα με την ιστορία της αμερικανικής μεγαλούπολης. Οι καιροί όμως άλλαξαν. Η πανδημία ήταν ένα ισχυρό πλήγμα, από το οποίο αρκετοί ιδιοκτήτες δεν συνήλθαν. Σύμφωνα με την πλατφόρμα Yelp, η Νέα Υόρκη έχασε το 15% των περίπου 500 ντάινερ από τις αρχές του 2020, συμπεριλαμβανομένων ιστορικών στεκιών όπως το Neptune Diner στην Αστόρια και το Arch Diner στο Μπρούκλιν. Πόσα θα έχουν την ίδια μοίρα; Πόσα θα μπορέσουν να επιβιώσουν; Αβέβαιο το μέλλον τους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι ελληνικές «ντάινες» –έστω και ως ανάμνηση– θα είναι πάντα ένα κομμάτι αυτού του συναρπαστικού παλίμψηστου, της «πόλης που δεν κοιμάται ποτέ». Οπως και η Σία, που μας ξεπροβοδίζει με ζεστασιά. «Χαιρετισμούς στην πατρίδα!».
