Μέσα στη θυελλώδη επικαιρότητα, η εικόνα του εξωφύλλου του περιοδικού Politico με τον μελανόμορφο αρχαιοελληνικό αμφορέα και τον τίτλο «Το χοντρό ελληνικό κόλπο για την εξαπάτηση της Ε.Ε.» ξεπήδησε σαν οχληρό déjà-vu.
Και πόνεσε, όχι τόσο η κιτρινόχρους επιλογή του εντύπου να καταγγείλει νεοελληνικά ατοπήματα διά της παράλλαξης αρχαιολογικών συμβόλων, όσο η επαναφορά στη μνήμη της εποχής των (αιτιολογημένων και αναιτιολόγητων) ευρω-χτυπημάτων στο ελληνικό υπογάστριο. Πάνω στο κοίλο σώμα του αγγείου αναπαρίσταται ένας γραφειοκράτης των Βρυξελλών να δίνει ένα φουσκωμένο σακούλι με ευρώ σε Ελληνα αγρότη. Στα χρόνια της κρίσης, ήταν σύνηθες αυτό το είδος σατιρικού εμπτυσμού μας. Φεβρουάριος 2010. Στο εξώφυλλο του γερμανικού περιοδικού Focus η Αφροδίτη της Μήλου, πάλλευκη κι ωραία, υψώνει προκλητικά το μεσαίο της δάχτυλο, σάρκα από τη σάρκα και πνεύμα από το πνεύμα των «απατεώνων που την “έφεραν” στην ευρω-οικογένεια». Μάρτιος 2015. Αυτή τη φορά, ο λόφος της Ακρόπολης είναι που μεταμορφώνεται στο προτεταμένο δάχτυλο του Βαρουφάκη, σε σκίτσο του βρετανικού Guardian. Παραγωγή παταγώδους σχολίου, ισχυρών εντυπώσεων, βίαιων συναισθημάτων με την εμπλοκή ενός εύκολα αναγνωρίσιμου εθνικού εμβλήματος.
Πιο πικρή από την –για πολλούς– ταπεινωτική προβολή σκανδάλων και νοσηρών νοοτροπιών πάνω στις αειθαλείς σφραγίδες της χώρας, στα αδιαμφισβήτητα αθάνατα μνημεία μας, είναι ίσως η έμμεση επαναφορά του παλιού οδυνηρού μοτίβου «2000 χρόνια παρακμή». Το επανερχόμενο στίγμα της έκπτωσης. Αναδυθήκαμε μέσα από τα βάραθρα της τραυματικής δεκαετίας, αντιπαλέψαμε νέες αβύσσους, μεταρρυθμιστήκαμε όσο μεταρρυθμιστήκαμε, προχωρήσαμε. Ομως, σαν μέσα από λησμονημένα λιμνάζοντα ύδατα ξεπηδούν ακόμη θορυβώδη αμαρτήματα. Σμηνοσειρές ολιγωριών, μαγαζάκια επιόρκων, τρανταχτές αυθαιρεσίες… Εντός συνόρων, καταστάσεις άνομων πραγμάτων που γνωρίζουμε από την επεξεργασία όλων των στιγμών και εμπειριών μας, ασήμαντων και βαρυσήμαντων, όμως διαχωρίζουμε από το πανελλήνιο όλο.
Γι’ αυτό σκανδαλίζει ο αμφορέας με το βρώμικο χρήμα της απάτης, διότι προσδίδει στο έγκλημα των λίγων χαρακτήρα πανεθνικό. Ολοι οι αγρότες μοιάζει να εξαπατούν, ίσως και όλοι οι Ελληνες. Και η ευρω-διαπόμπευση ταράζει.
Η υπόθεση με τα εικονικά βοσκοτόπια δεν έσκασε σαν βόμβα, έχουν ήδη εκδικαστεί οι πρώτες από τις 70 διερευνηθείσες υποθέσεις. Ως μία από τις μεγαλύτερες γεωργικές απάτες των τελευταίων ετών στην Ε.Ε. αναφέρεται από το Politico. Μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ, κτηνοτρόφοι και αγρότες ή δήθεν κτηνοτρόφοι και δήθεν αγρότες έλαβαν για την περίοδο 2017-2021 συνολικά 45 εκατ. ευρώ ως επιδοτήσεις για τη διαχείριση ανύπαρκτων βοσκοτόπων ανά την Ελλάδα, την εκτροφή ανύπαρκτων αγελάδων ελευθέρας βοσκής ή την εκτέλεση αγροτικών εργασιών, όπως παραγωγή βιολογικού ελαιολάδου από ανύπαρκτα ελαιόδενδρα. Σοκαριστική είναι η εμπλοκή αλυσίδας υπευθύνων και σκανδαλώδης ο χονδροειδής τρόπος με το οποίον οι ωφελούμενοι έστηναν τις απάτες, υπογράφοντας συμβόλαια για εκτάσεις-φαντάσματα μακριά από τον τόπο τους, ακόμη και εκτός συνόρων, στη Βόρεια Μακεδονία. Οι ίδιες ανύπαρκτες εκτάσεις στην Τζια, με άλλους κάθε χρονιά υποτιθέμενους ιδιοκτήτες, «μισθώνονταν» εναλλάξ από διαφορετικούς παραγωγούς στο Ρέθυμνο. Τρεις γυναίκες από τη Λάρισα, η μία εκ των οποίων εργαζόταν στο ΚΕΠ όπου θεωρήθηκαν τα συμβόλαια, τα οποία κατατέθηκαν σε Κέντρο Υποδοχής Δηλώσεων, ιδιοκτήτης του οποίου ήταν ο πατέρας των δύο εξ αυτών, εισέπραξαν ουρονομήκη επιδότηση για ανύπαρκτα αγροτεμάχια στον Γράμμο – σε 34 περιπτώσεις τα ανύπαρκτα κτήματα ήταν «αλλού». Ωστόσο, καμιά από τις αιτήσεις δεν αφορούσε την ίδια περιοχή και ουδείς δήλωσε ήδη καταχωρισμένη έκταση, στοιχείο, κατά το Politico, που δείχνει πως κάποιος με πρόσβαση στα συνολικά αρχεία ενορχήστρωνε την απάτη, μέσα σε ένα πλέγμα συνενοχής καμωμένο από ψηλά ισταμένους, αξιωματούχους, τεχνικούς συμβούλους… Διαρροές πληροφοριών για διαθέσιμους βοσκότοπους, στραβά μάτια, εγκύκλιοι που βοηθούσαν τους καταχραστές να αποφύγουν την έρευνα, ειδοποιήσεις για επικείμενους ελέγχους. Στέλεχος του ΟΠΕΚΕΠΕ που αποκάλυψε την απάτη παύθηκε από τα καθήκοντά της και αποκλείστηκε από τα αρχεία της. Επικεφαλής του οργανισμού που επιχείρησαν να βάλουν τάξη, έχασαν τη θέση τους.
Πιστεύαμε ότι τα κυκλώματα υπεξαίρεσης ευρω-κονδυλίων ανήκαν στο παρελθόν, όμως όχι. Είναι ακόμη κομμάτι του ελληνικού σύμπαντος. Και δεν χρειάζεται ένας αμφορέας για να σκίσει την κουρτίνα του ηθελη-μένου βολικού εφησυχασμού.
