Η κινητικότητα της γης στη Σαντορίνη και στη γύρω περιοχή μάς υπενθυμίζει πόσο εύθραυστη είναι η ανθρώπινη παρουσία στην όμορφη και πάντα ανήσυχη χώρα μας. Η δυσκολία των κυβερνήσεών μας να διαχειριστούν κρίσεις, η αδυναμία των εκάστοτε δυνάμεων της αντιπολίτευσης να παρουσιάσουν σοβαρή εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης, έως και το ότι παράφρονες ηγούνται μεγάλων δυνάμεων που διαθέτουν πυρηνικά όπλα, ξεχνιούνται μπροστά στο δέος που προκαλεί η αστάθεια του εδάφους στο οποίο στεκόμαστε, στο οποίο χτίζουμε, στο οποίο ζούμε. Η απαράμιλλη ομορφιά της Σαντορίνης είναι το πάντρεμα της ανθρώπινης επινοητικότητας με την πραγματικότητα ενός τοπίου που σμιλεύεται συνεχώς από ασύλληπτη βία. Τα σπίτια, ξενοδοχεία και δημόσια κτίρια –κατάλευκο στεφάνι στην κορυφογραμμή της σκοτεινής Καλντέρας– μαρτυρούν την ακαταμάχητη γοητεία που ασκούν το ύψος των γκρεμών, το βάθος της θάλασσας και ο πάντα παρών κίνδυνος ηφαιστείων και ρηγμάτων. Η διατήρηση της προϊστορικής πόλης στο Ακρωτήρι οφείλεται στην κοσμογονική ηφαιστειακή έκρηξη που χρονολογείται περίπου στο 1600 π.Χ., η οποία τίναξε στον αέρα το κέντρο της κάποτε στρογγυλής νήσου και δημιούργησε την Καλντέρα, θάβοντας τον οικισμό κάτω από στρώματα ελαφρόπετρας, τέφρας και λάσπης. Η απουσία νεκρών στα χαλάσματα, καθώς και αρχαιολογικά ευρήματα, στηρίζουν τη θεωρία πως οι κάτοικοι είχαν θορυβηθεί από προσεισμούς και πρόλαβαν να εκκενώσουν τον χώρο πριν από την έκρηξη.
Σε όλη τη χώρα, ο φυσικός και αρχιτεκτονικός πλούτος μαγαρίζεται από την απληστία και την ασέβεια προς τον τόπο και τον πολιτισμό του.
Ας ελπίσουμε ότι η σημερινή σεισμική δραστηριότητα θα εξελιχθεί ομαλά και ότι σύντομα θα επανέλθει η κανονικότητα στη Σαντορίνη, στην Αμοργό και στην ευρύτερη περιοχή. Ας ελπίσουμε, επίσης, πως η ανασφάλεια που προκαλεί η συνύπαρξη με τον απρόβλεπτο κίνδυνο θα υπενθυμίσει σε όσους ξεχνούν (ή δεν σκέφτηκαν ποτέ) ότι οι άνθρωποι που επέζησαν σε αυτόν τον τόπο μέσα στους αιώνες ήταν αυτοί που καταλάβαιναν πού βρίσκονταν, που είχαν αίσθηση του κινδύνου αλλά και του μέτρου, και ζούσαν αναλόγως – αντιμετωπίζοντας επιτυχώς σεισμούς, πειρατές, την ανομβρία και τη φτώχεια. Ηταν ευρηματικοί και τολμηροί. Καλλιεργούσαν την ξερή γη με ειδικές μεθόδους, με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ταξίδευαν σε όλη τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο, φέρνοντας στη φτωχή πατρίδα πλούτη και εμπειρίες από μέρη μακρινά. Με προσοχή και σεβασμό προς τον τόπο τους, με μια έμφυτη, λιτή και πρακτική αισθητική έζησαν, έχτισαν, δημιούργησαν οικισμούς, αμπέλια, περιβόλια και επιχειρήσεις, αφήνοντας πλούσια κληρονομιά στις επόμενες γενιές. Παρόμοια ήταν η εξέλιξη σε όλη την Ελλάδα, μέσα από πολέμους, Κατοχή και διαρκή πολιτική και οικονομική αστάθεια. Ετσι δημιουργήθηκαν και διατηρήθηκαν τόποι ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και πολιτισμικού πλούτου. Στις μέρες μας, βλέπουμε πως αυτή η κληρονομιά παρέχει ευκαιρία σε πολλούς να ζήσουν πιο εύκολα απ’ ό,τι οι πρόγονοί τους, βρίσκοντας έτοιμη τη φυσική και αρχιτεκτονική ομορφιά που προκαλεί θαυμασμό σε όλο τον κόσμο. Βλέπουμε, όμως, και με πόση ευκολία αυτός ο πλούτος μαγαρίζεται από την απληστία και την ασέβεια προς τον τόπο και τον πολιτισμό του. Φθάσαμε στο σημείο που κάποια μέρη δεν αντέχουν το βάρος της αλόγιστης εκμετάλλευσης της ομορφιάς τους, που κινδυνεύουν ως ζωντανές κοινωνίες. Αυτό σημαίνει η δυσκολία δασκάλων, ιατρών και εργαζομένων σε επιχειρήσεις να βρουν στέγη· αυτό σημαίνει η υπερβολική δόμηση που καταστρέφει το τοπίο. Αλλο η ομορφιά που γεννάται από την καταστροφή, άλλο η καταστροφή της ομορφιάς. Ας ελπίζουμε πως η σημερινή υπενθύμιση της ασημαντότητας του ανθρώπου μπροστά στη φύση θα συγκινήσει όχι μόνον όσους έχουν ευθύνη για την προστασία του τοπίου, αλλά όλους μας.
