Και οι δύο τίτλοι έχουν κάτι καθησυχαστικό: «Το αγαπημένο μου γλυκό», «Και η γιορτή συνεχίζεται…». Η πρώτη ιρανική, δύο νέων δημιουργών, προβάλλεται ήδη με απρόσμενη –για τα μεγέθη της παραγωγής– επιτυχία, η δεύτερη βγήκε στις αίθουσες την περασμένη Πέμπτη και την υπογράφει ο 70χρονος Γάλλος σκηνοθέτης Ρομπέρ Γκεντιγκιάν (γνωστός και από τα «Χιόνια του Κιλιμάντζαρο», 2012).
Δεν είναι μόνο η συναισθηματική επένδυση στις ανθρώπινες σχέσεις που τις συνδέει με έναν τρόπο υπόκωφο, παρότι διαφέρουν τα θέματά τους· αλλά και η πίστη ότι παρά τις αντιξοότητες (ένα σωρό), παρά τα ανελεύθερα καθεστώτα (Ιράν) ή την πολιτική ασυνεννοησία και τις παθογένειες της Αριστεράς (Γαλλία), οι ανάγκες των ανθρώπων να μοιράζονται τη μέρα τους είναι κοινές.
Δύο ταινίες με συγκινητική «αφέλεια», αυθεντικότητα και ελπίδα. Μήπως τα έχουμε ανάγκη;
Στην ιρανική ταινία (των Μάριαμ Μογκαντάμ και Μπεχτάς Σαανέχα) η κεντρική ηρωίδα είναι μια 70χρονη γυναίκα, χήρα, με κόρη στο εξωτερικό, η Μαχίν, που ζει μόνη στην Τεχεράνη. Είναι παχουλή, δυσκίνητη και με τη φθορά της ηλικίας. Το σπίτι της καλοσυγυρισμένο και νοικοκυρεμένο. Οι συναντήσεις με τις φίλες αραιώνουν, τα προβλήματα υγείας πληθαίνουν. Κι όμως· υπάρχει ανάγκη για φλερτ και επιθυμία ανδρικής συντροφιάς. Ενα βράδυ προσκαλεί έναν απόμαχο οδηγό ταξί που γνωρίζει τυχαία, να του προσφέρει ένα κρασί. Τα σεναριακά κενά «διορθώνονται» από τους πρωταγωνιστές. Από την αυθεντικότητα των προσώπων, την αλήθεια τους, την ομορφιά, η οποία δεν ανταποκρίνεται καθόλου σε πρότυπα, αλλά στο φως που δίνει η χαρά, έστω και περιστασιακή, της συνύπαρξης. Διαυγείς άνθρωποι, συνεσταλμένοι, με φιλοδοξίες που δεν υπερβαίνουν την παρασκευή ενός «αγαπημένου γλυκού».
Ο Γκεντιγκιάν, από την άλλη, κάνει μια ταινία πολυπρόσωπη, με έδρα τη Μασσαλία, τη γενέτειρά του. Οικογένειες με αρμενικές ρίζες, μια μητέρα με δυο γιους και εγγόνια, νοσηλεύτρια, που δραστηριοποιείται στις δημοτικές εκλογές με τους Οικολόγους, αρνείται όμως να συνταχθεί με τον διχασμό, τις ίντριγκες, τον μικροπολιτικαντισμό. Οι παρεμβάσεις της φέρνουν μικρές μετατοπίσεις. Η Ρόζα είναι κι αυτή μια γυναίκα στην τρίτη ηλικία, που συναντάει τον Ανρί, πρώην βιβλιοπώλη και πατέρα της μέλλουσας νύφης της. Η σχέση εδώ δημιουργείται ελεύθερα και ανεμπόδιστα, χωρίς το βάρος του διασυρμού και της τιμωρίας (βλέπε Ιράν). Τα άγχη είναι διαφορετικά, δυτικότροπα, πιο σύνθετα(;) με την πόλη και την ιστορία της να εισβάλλουν στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Κι εδώ, όπως και στο ιρανικό φιλμ, έχεις την αίσθηση ότι καταγράφονται τα απομεινάρια ενός κόσμου σε αποδρομή. Δεν είναι μόνο οι σαφείς πεποιθήσεις του Γκεντιγκιάν που ομνύει στον κομμουνισμό (αν και ομολογεί ότι «το κομμουνιστικό κόμμα έχει εξαφανιστεί»), αλλά και το άρωμα μιας «αφέλειας», καλών προθέσεων, την οποία –αν αφεθούμε να το παραδεχτούμε– μπορεί και να έχουμε ανάγκη. Για τον Γάλλο σκηνοθέτη μπορεί να είναι «η ανάγκη να μοιραστείς και να συμμετέχεις στην ιστορία των ιδεών, που είναι η βάση του Μαρξισμού και που συνεχίζει απρόσκοπτα να υπάρχει γύρω μας» (από συνέντευξή του στο flix.gr). Για κάποιον άλλον μπορεί να είναι η τόλμη της επαναπροσέγγισης, της επιθυμίας για μια κοινωνία που δεν κρύβει μόνο πτώματα (και κυριολεκτικά) ανεκπλήρωτων και ματαιώσεων.
Η ανθρωπινότητα ως αντίδοτο στη ματαιότητα. Το αίσθημα που διατρέχει και την ιρανική παραγωγή (απροσδόκητα διαφορετική) και τη γαλλική ταινία είναι κοινό. Και ευπρόσδεκτο. Σκοντάφτεις πάνω τους, μέσα στον ορυμαγδό των κινηματογραφικών και τηλεοπτικών συνταγών, στέκεσαι για λίγο και σκέφτεσαι· όχι από νοσταλγία, αλλά και από ελπίδα. Εχουν καταφέρει να συγκινήσουν (ο Γκεντιγκιάν και με τη χρήση της μουσικής), να ενσταλάξουν μια σταγόνα αισιοδοξίας, να προκαλέσουν ένα χαμόγελο για το αναπάντεχο. Ως άμυνα στο ψευδεπίγραφο των καιρών, στον εκρηκτικό εγωκεντρισμό, στην παθογένεια του φαίνεσθαι.
