Πιτσιρικάς 6-7 χρόνων, κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’50, άκουγα τον πατέρα μου να μιλάει για έναν Ισπανό τερματοφύλακα που δεν είχε δεχθεί γκολ στην καριέρα του. Σε εκείνη την ηλικία δεν μπορούσα να αμφισβητήσω την πατρική αυθεντία, ούτε να διακρίνω την υπερβολή στα λεγόμενά του. Ετσι έμεινα με την εντύπωση –όχι για πολύ– πως ο Ρικάρντο Ζαμόρα ήταν ένας υπεράνθρωπος. Διότι γι’ αυτόν μιλούσε ο πατέρας μου. Αργότερα, ψάχνοντας, έμαθα για την ιστορία του που άγγιζε τότε το όριο ενός θρύλου. Στάθηκε είκοσι χρόνια, προπολεμικά, κάτω από τα δοκάρια και της Ρεάλ και της Μπαρτσελόνα, και φυσικά και της Εθνικής Ισπανίας. Με την εθνική ομάδα είχε ένα ανυπέρβλητο ρεκόρ. Στα 46 παιχνίδια που έπαιξε, κατόρθωσε στα μισά ακριβώς να μη δεχθεί γκολ, προσεγγίζοντας με έκπτωση 50% την υπερβολή του πατέρα μου.
O Ρικάρντο Ζαμόρα, προπολεμικά, κατέστησε την αμυντική γραμμή όχι ένα άθροισμα πέντε παικτών, αλλά ένα συμπαγές σύνολο που αυτός ήταν ο ηγέτης του.
Oμως αυτό που τον ξεχώρισε δεν ήταν μόνο η απόδοσή του. Eφερε μια επανάσταση στον ρόλο του τερματοφύλακα μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Δεν ήταν ο μοναχικός ποδοσφαιριστής με την τραγιάσκα που περίμενε τις επιθέσεις των αντιπάλων, αλλά μετατράπηκε στον στρατηγό που κατηύθυνε τις κινήσεις των αμυντικών συμπαικτών του. Κατέστησε την αμυντική γραμμή όχι ένα άθροισμα πέντε παικτών, αλλά ένα συμπαγές σύνολο που αυτός ήταν ο ηγέτης του. Η παρουσία του έφερε μια τομή στο ευρωπαϊκό προπολεμικό ποδόσφαιρο.
Πολύ αργότερα, προς τα τέλη της δεκαετίας του ’60, κάτι ανάλογο ήταν ο Νίκος Χρηστίδης. Μπορεί να μην ήταν το αιλουροειδές, όπως ο αείμνηστος Σαργκάνης, όμως ήταν και αυτός ένας ικανότατος στρατηγός. Μόλις πήγαινε στην εστία του, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να σταθεί στο μέσον της και να χαράξει με το πόδι του μια ευθεία γραμμή μέχρι το ύψος της μεγάλης περιοχής. Eτσι, ανά πάσα στιγμή γνώριζε τη δική του θέση αλλά και των αμυντικών του. Δεν ήταν τυχαίο ότι ο Aρης τότε είχε τη σταθερότερη άμυνα. Hταν ένας σύγχρονος Ζαμόρα. Διότι καλό είναι να έχεις έναν Παυλίδη που να κάνει χατ-τρικ, αλλά αυτό δεν αρκεί όταν ο τερματοφύλακας της ομάδας δέχεται πέντε τέρματα!
