Στις 30.12.2024, στην «Εφημερίδα των Συντακτών» δημοσιεύτηκε άρθρο του Δημήτρη Ψαρρά με τίτλο «Ιστορική γκάφα “Καθημερινής” και Γ. Μαυρογορδάτου». Σ’ αυτό με κατηγορούσε ότι απέδωσα λανθασμένα στον Ακη Τσοχατζόπουλο ως υπουργό Εθνικής Αμύνης (βλ. «Κ», 15.12.2024) την πολτοποίηση ενός βιβλίου της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ), ενώ την είχε διατάξει ο προκάτοχός του Ευάγγελος Αβέρωφ ήδη το 1976. Πρόκειται για το δίτομο βιβλίο «Η απελευθέρωσις της Ελλάδος και τα μετά ταύτην γεγονότα (Ιούλιος 1944 – Δεκέμβριος 1945)», που εκδόθηκε το 1973.
Αν η πληροφορία που είχα ήταν πράγματι τόσο λανθασμένη, αυτός που μου την έδωσε ίσως μπέρδεψε προγενέστερη πολτοποίηση με εκείνη που πράγματι έγινε επί Τσοχατζόπουλου το 1998, αλλά αφορούσε άλλη έκδοση της ΔΙΣ, όπως θυμίζει ο Δ. Ψαρράς. Από την πλευρά μου, θα ήταν οπωσδήποτε πιο φρόνιμο να είχα διατυπώσει εντονότερες επιφυλάξεις: «άκουσα» ή «μου είπαν» αντί για «έμαθα».
Κανονικά, δεν θα είχα καμία δυσκολία να ευχαριστήσω τον Δ. Ψαρρά αν απλώς διόρθωνε ένα λάθος μου. Ετσι άλλωστε υπηρετεί ο δημόσιος διάλογος την ιστορική γνώση. Αλλά, ενώ κατηγορεί εμένα για άρθρο «ασυνήθιστα επιθετικό» (εναντίον τίνος;), το δικό του κείμενο εμφορείται από αδικαιολόγητη και περιττή αλλά ασυγκράτητη εμπάθεια, που φαίνεται ακόμη και από τη φρασεολογία του: «υπάρχει και κάτι χειρότερο για τον κ. Μαυρογορδάτο και την εφημερίδα “Καθημερινή”…». Αυτό το «χειρότερο» είναι η απόσυρση και πολτοποίηση άλλου τόμου της ΔΙΣ επί Τσοχατζόπουλου!
«Βιάστηκα», λέει, να αποδώσω στο ΠΑΣΟΚ την πολτοποίηση του επίμαχου βιβλίου και «παρασύρθηκα» από το ρεύμα αναθεώρησης της ιστορίας της περιόδου 1936-1949 «το οποίο είδαμε να γιγαντώνεται από το 2015» ως «αντίσταση» στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Ομως, την πληροφορία αυτή είχα περιλάβει πρώτη φορά σε επιστημονική ανακοίνωση με τίτλο «Υπήρχε σχέδιο στα Δεκεμβριανά;» στο συνέδριο που έγινε στην Αίγινα στις 21-24 Ιουνίου 2007, με θέμα «Κατοχή, Αντίσταση και Εμφύλιος Πόλεμος στην Αθήνα και τις μεγάλες πόλεις». Ποιος λοιπόν «βιάζεται» να με ταυτίσει πρωθύστερα με το «ρεύμα αναθεώρησης» μετά το 2015;
Δυστυχώς ο Δ. Ψαρράς, που ειρωνεύεται εμένα σαν «προσεκτικό μελετητή των ιστορικών ντοκουμέντων», αποδεικνύεται πολύ πιο απρόσεκτος αναγνώστης των βιβλίων του υποστρατήγου ε.α. Γ. Μπερδέκλη από τα οποία αντλεί τις πληροφορίες του. Σύμφωνα με το άρθρο του Δ. Ψαρρά, όπως δημοσιεύεται στον ιστότοπο της «Εφημερίδας των Συντακτών» (www.efsyn.gr): «Η Διαταγή για την πολτοποίηση του βιβλίου είναι η Φ737/36/Α749/20-12-1982/ΥΦΕΘΑ» (δηλ. Υφυπουργού Εθνικής Αμύνης). Αλλά τότε στην κυβέρνηση ήταν το ΠΑΣΟΚ! Επιπλέον, αυτό το έγγραφο δεν είναι η διαταγή που ισχυρίζεται ότι είναι, αλλά η απάντηση του τότε υφυπουργού Εθνικής Αμύνης Αντώνη Δροσογιάννη σε ερώτηση βουλευτών της Ν.Δ. σχετικά με την πολτοποίηση άλλων βιβλίων. Ποιος λοιπόν μπορεί να μιλήσει για «ιστορική γκάφα»;
Για να αποκρούσει τη μομφή της πολιτικής σκοπιμότητας, ο Δροσογιάννης επικαλέστηκε το 1982 την πολτοποίηση «20.000 αντιτύπων ιστορικού τόμου» το 1976, χωρίς να μνημονεύει τίτλο. Ολα αυτά αναφέρονται σε βιβλίο του Γ. Μπερδέκλη που εκδόθηκε το 1995.
Επειδή όμως αμφισβητήθηκε η αξιοπιστία του, ο Γ. Μπερδέκλης απευθύνθηκε στη ΔΙΣ. Σύμφωνα με το επόμενο βιβλίο του, που εκδόθηκε το 2002, η ΔΙΣ του απάντησε στις 18.3.1999 με ένα χονδροειδές ψέμα: «η Υπηρεσία μας ουδέποτε εξέδωσε ιστορικό τόμο “Η Απελευθέρωσις της Ελλάδος και τα μετά ταύτην γεγονότα”»!
Παραθέτει ωστόσο ο Γ. Μπερδέκλης ένα αχρονολόγητο σημείωμα με δυσανάγνωστη μονογραφή, σύμφωνα με το οποίο το βιβλίο, μολονότι τυπώθηκε το 1973, δεν κυκλοφόρησε επειδή μεσολάβησε η Μεταπολίτευση του 1974. Στη συνέχεια, τριμελής επιτροπή αξιωματικών «απεφάνθη ότι είναι όντως μονόπλευρον όπως εχαρακτηρίσθη υπό του κυρίου ΥΕΘΑ». Διατάχθηκε λοιπόν η καταστροφή του, εκτός από 500 αντίτυπα για το Πολεμικό Μουσείο. Το σημείωμα καταλήγει: «Να ζητηθεί το ταχύτερον κατάλληλος συγγραφεύς». Δεν προκύπτει όμως ούτε χρονολογία ούτε ότι τότε υπουργός (ΥΕΘΑ) ήταν ο Αβέρωφ – χωρίς αυτό να αποκλείεται.
Πρωταρχικός στόχος του Δ. Ψαρρά δεν ήμουν πάντως εγώ. Ηταν η «Καθημερινή», όπως φαίνεται όχι μόνο από τον τίτλο του άρθρου («Ιστορική γκάφα “Καθημερινής” και Γ. Μαυρογορδάτου»), αλλά και από την ειρωνική ερώτηση με την οποία τελειώνει: «Δεν τα πήρε αυτά όλα χαμπάρι η “Καθημερινή”;». Τι έπρεπε λοιπόν να κάνει η εφημερίδα για να αποφύγει τους μύδρους του Δ. Ψαρρά, ακόμη και στην περίπτωση που θα είχα κάνει εγώ λάθος; Επρεπε μήπως να με λογοκρίνει προληπτικά; Ή να αφήσει να με διορθώσουν αναγνώστες, όπως εκείνος;
*Πιο πρόσφατο βιβλίο του καθηγητή Γιώργου Θ. Μαυρογορδάτου είναι το «Αινίγματα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας».
