Το σημερινό κείμενο είναι συνέχεια του ομότιτλου που δημοσιεύθηκε στις 12/1/2025.
Ισχυρίζομαι ότι οι τράπεζες είναι θύματα παραπληροφόρησης. Ελάτε να δούμε ένα κλασικό παράδειγμα. Στην «Κ» (21/12/2024) ο τακτικός συνεργάτης της Αρης Αλεξανδρής (τον οποίον διαβάζω ανελλιπώς) γράφει στη στήλη του: «Οι παράλογες χρεώσεις για στοιχειώδεις ενέργειες, που πολλές φορές δεν κοστίζουν τίποτα στην τράπεζα (βλ. ψηφιακές υπηρεσίες), […]». Ε, λοιπόν, αυτό ακριβώς πιστεύει ο πολύς κόσμος και πολλοί δημοσιογράφοι και πολιτικοί. Είναι όμως έτσι;
Ελάτε να αναλύσουμε το «μηδενικό» κόστος των τραπεζών. Σήμερα σε όλες τις τράπεζες του κόσμου όλα τα δεδομένα τους (καταθέσεις, δάνεια κ.λπ.) είναι bits αποθηκευμένα σε μαγνητικούς δίσκους ή άλλα μαγνητικά μέσα. Μια τράπεζα για να λειτουργήσει είναι υποχρεωμένη να διαθέτει εφεδρικά συστήματα και επιπλέον disaster recovery site (DRS). Το εφεδρικό χρειάζεται για τη συνέχιση της λειτουργίας σε περίπτωση βλάβης του κυρίως συστήματος. Το DRS απαιτείται για την περίπτωση ολικής καταστροφής του μηχανογραφικού κέντρου, π.χ. σεισμός, πλημμύρα, δολιοφθορά κ.ά. Το DRS πρέπει να βρίσκεται γεωγραφικά σε σημαντική απόσταση ώστε να μην επηρεάζεται από φυσικές καταστροφές. Για τον λόγο αυτό τα κύρια συστήματα και τα DRS είναι συνδεδεμένα με οπτικές ίνες που επιφέρουν κόστος στη λειτουργία.
Μια τράπεζα χωρίς συστήματα πληροφορικής θα καταρρεύσει σε λιγότερο από μία εβδομάδα.
Για να αντιληφθείτε τη σημασία του DRS, ένα παράδειγμα που το ζήσαμε όλοι θα σας πείσει. Θυμάστε την καταστροφή των διδύμων πύργων στη Νέα Υόρκη, στις 11/9/2001; Στους δίδυμους πύργους λειτουργούσαν πολλές χρηματιστηριακές εταιρείες και πιστωτικά ιδρύματα. Ολα τα ηλεκτρονικά συστήματά τους και τα εφεδρικά καταστράφηκαν ολοσχερώς καθώς και όλα τα δεδομένα τους. Και όμως, αν θυμάμαι καλά, μετά από τρεις ημέρες όλα λειτούργησαν από τα DRS που είχαν στο New Jersey! Για να λειτουργήσουν όμως τα DRS πρέπει να διαθέτουν τα σωστά δεδομένα, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η ενημέρωση γίνεται σε πραγματικό χρόνο.
Πιστεύω ότι τώρα συνειδητοποιήσατε πως οποιαδήποτε συναλλαγή σας σε μία τράπεζα εκτελείται 3 φορές σε τρία διαφορετικά συστήματα, ώστε να μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι ότι δεν θα χαθούν οι καταθέσεις σας. Εκτός από την απόσβεση και συντήρηση του εξοπλισμού, οι τράπεζες πληρώνουν πολύ περισσότερα για τη χρήση του εξειδικευμένου λογισμικού. Στις περισσότερες περιπτώσεις η τράπεζα χρεώνεται ανά συναλλαγή που εκτελείται, προσθέτοντας άλλο ένα σημαντικό κόστος.
Προσπαθώ να εκλαϊκεύσω το θέμα ώστε να μπορεί να το καταλάβει και ο μη ειδικός. Πιστέψτε με, η πληροφορική σε μια τράπεζα είναι τόσο πολύπλοκη και τόσο ευάλωτη, ώστε δεν το χωράει το μυαλό σας. Και μόνο η εξασφάλιση των δεδομένων σας από κακόβουλες ενέργειες επιφέρει σημαντικό κόστος. Θυμηθείτε την περίφημη «λίστα Falciani» ή «λίστα Lagarde και τη ζημιά που έκανε στην τράπεζα από όπου έγινε η διαρροή.
Θα προσπαθήσω να σας δώσω άλλο ένα παράδειγμα για το οποίο όλοι φωνάζουν. Είναι η επανέκδοση μιας χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας. Στη Δέλτα Πληροφορική όπου διατηρούσαμε τις χιλιάδες «παρθένες» (πριν προσωποποιηθούν) κάρτες των τραπεζών, η φύλαξη γινόταν σε βυθιζόμενο ειδικό χρηματοκιβώτιο ώστε να μην υπάρχει πρόσβαση από πουθενά. Στη «μαύρη αγορά» μια «παρθένα» κάρτα πουλιόταν (μέχρι το 2004 που γνωρίζω) 5.000 δολάρια. Αυτή ήταν και η αποζημίωση που η Εταιρία μας θα πλήρωνε στην τράπεζα για κάθε κάρτα που χάναμε. Η επανέκδοση έχει σημαντικό κόστος. Αν η τράπεζα δεν τα χρεώνει αυτά, ποιος θα τα επιβαρύνεται;
Το ίδιο ισχύει και για την έκδοση και επανέκδοση του ΡΙΝ. Το καταλαβαίνω, είναι δύσκολο να το πιστέψετε, αλλά το ΡΙΝ παράγεται, εκτυπώνεται, κρυπτογραφείται και αποθηκεύεται στο chip, χωρίς να το δει ανθρώπινο μάτι! Για να επιτευχθεί αυτή η διαδικασία, απαιτούνται ειδικοί χώροι, ειδικά μηχανήματα, ακόμα και ειδικά έντυπα. Αν δεν τα πληρώνει αυτός ο οποίος απολαμβάνει την υπηρεσία, ποιος θα τα πληρώνει;
Αφού είδαμε ότι ακόμα και οι ψηφιακές υπηρεσίες έχουν κάποιο κόστος, πάμε στο άλλο παράλογο που πέρασε στον προϋπολογισμό. Μηδενίζεται η προμήθεια των τραπεζών για εξόφληση λογαριασμών τρίτων. Με ποια λογική είναι υποχρεωμένες οι τράπεζες να διευκολύνουν τους πελάτες των ιδιωτικών εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, των ιδιωτικών εταιρειών ενέργειας κ.ά. στην εξόφληση των λογαριασμών τους χωρίς καμία χρέωση; Αν έτσι εξυπηρετούνται οι πελάτες των ιδιωτικών εταιρειών, μήπως αυτές πρέπει να πληρώνουν την υπηρεσία προς τις τράπεζες, αφού κατά κύριον διευκολύνονται οι πελάτες τους; Πάντως, κάποιος πρέπει να την πληρώνει.
Οποιαδήποτε συναλλαγή σας σε μία τράπεζα εκτελείται 3 φορές σε τρία διαφορετικά συστήματα, ώστε να μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι ότι δεν θα χαθούν οι καταθέσεις σας.
Προσωπικά πιστεύω ότι αυτή είναι η χειρότερη εκπαίδευση που κάνουμε. Μαθαίνουμε τον κόσμο ότι μπορεί να απολαμβάνει μια υπηρεσία χωρίς να την πληρώνει. Αυτό είναι θανάσιμο λάθος και θα το πληρώνουμε εσαεί.
Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες; Κατέφυγα στην Κύπρο όπου αναζήτησα τις προμήθειες που χρεώνει η Τράπεζα Κύπρου, και βρήκα ότι για τη διατήρηση λογαριασμού υπάρχει χρέωση. Π.χ. «για τη διατήρηση λογαριασμού ταμιευτηρίου» η χρέωση είναι 5 ευρώ ετησίως. Η πρακτική αυτή ισχύει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Φανταστείτε τι θα γινόταν στην Ελλάδα αν οι τράπεζες εφάρμοζαν κάτι παρόμοιο. Επανάσταση. Η ποικιλία των προμηθειών είμαι βέβαιος ότι θα σας εκπλήξει. Για την ενοικίαση θυρίδας, πέρα από το ενοίκιο, οι 3 πρώτες επισκέψεις τον χρόνο είναι δωρεάν. Οι υπόλοιπες χρεώνονται προς 25 ευρώ η επίσκεψη! Για ανάληψη, κατάθεση, ανταλλαγή κερμάτων μέχρι 35 ευρώ δωρεάν. Μετά τα 35 ευρώ 1,5% με ελάχιστο 6 (έξι) ευρώ! Σωστά διαβάσατε. Δεν έχει νόημα να συνεχίσω. Οι προμήθειες στην Κύπρο αλλά και σε άλλες χώρες που γνωρίζω είναι κυριολεκτικά «εξωτικές», αλλά δεν έχουν γίνει θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης.
Λίγα λόγια για τα επιτόκια. Το μεγάλο παράπονο είναι ότι η διαφορά μεταξύ επιτοκίων δανεισμού και καταθέσεων είναι αδικαιολόγητη. Η τράπεζα δεν διαθέτει δικά της χρήματα για να δανείζει. Απλά διαθέτει τα χρήματα των καταθετών (μοχλευμένα) για να δίνει δάνεια. Κατά συνέπεια, η διαφορά (το spread) μεταξύ των επιτοκίων πρέπει να είναι μεγαλύτερη από τις επισφάλειες που μπορεί να έχουν τα δάνεια. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα («Το Βήμα» – 5/1/2025) ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στην Ελλάδα είναι 4,6%, ενώ στην Ευρωζώνη είναι 2,3%. Και αυτό μετά το ξεφόρτωμα στους servicers!
Εχουμε, όμως, και μια άλλη ιδιαιτερότητα στην Ελλάδα που μεγαλώνει τις επισφάλειες. Δεν λειτουργούν τα λεγόμενα credit bureau τα οποία εξασφαλίζουν διαφάνεια και ορθολογισμό στη δανειοδότηση. Υποψιάζομαι ότι υπεύθυνη για την έλλειψή τους είναι η περίφημη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
Το ΠΑΣΟΚ σαν κυβέρνηση κατέστρεψε τις τράπεζές μας το 2010 με τον περίφημο Νόμο Κατσέλη. Τα σημερινά κόκκινα δάνεια, που κατέχουν οι servicers, είναι ακόμα 72 δισεκατομμύρια ευρώ. Το 2010 δεν πτώχευσαν ξαφνικά οι άνθρωποι, αλλά μόνο το κράτος. Με τον Νόμο Κατσέλη δόθηκε η δυνατότητα σε όποιον ήθελε να τον επικαλεστεί και να μην εξυπηρετεί το δάνειό του για την πρώτη κατοικία. Εκεί, λοιπόν, που οι τράπεζες έχασαν τα κεφάλαιά τους, λόγω των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που κατείχαν, άρχισαν και οι δανειολήπτες να μην πληρώνουν, οι επισφάλειες πήγαν στον ουρανό και οι τράπεζες από τότε προσπαθούν να συνέλθουν.
Πάμε τώρα και σε ένα άλλο δημοφιλές θέμα. Οι κακές τράπεζες δεν δίνουν δάνεια σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα έχουμε αναλογικά το μεγαλύτερο πλήθος μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ευρώπη. Περίπου 860.000. Δεν θέλω να θίξω καμία τάξη, αλλά το είδαμε στην εποχή του Covid. Πολλοί από αυτούς παραπονιόντουσαν γιατί οι αποζημιώσεις που έπαιρναν ήταν πολύ χαμηλές. Βεβαίως, αλλά ήταν ανάλογες με τον τζίρο που δήλωναν. Το ίδιο συμβαίνει και με τα δάνεια. Αν στον ισολογισμό σου δείχνεις ζημίες, με ποια λογική πρέπει η τράπεζα να σε χρηματοδοτήσει;
Το είδαμε και στους ελεύθερους επαγγελματίες, όπου χιλιάδες δήλωσαν ετήσια εισοδήματα κάτω από 10.000 ευρώ. Πώς να τους δώσει δάνειο μια τράπεζα; Απλά, δεν θα τους δώσει και καμία κυβέρνηση δεν θα υποχρεώσει τις τράπεζες να το κάνουν αυτό. Τα δάνεια απαιτούν διαφάνεια, η οποία στην Ελλάδα είναι σε μεγάλη έλλειψη.
Στην περίπτωση αυτή επανέρχεται ο άκρατος λαϊκισμός. Θέλουμε μια κρατική τράπεζα για να δίνει δάνεια στους μικρομεσαίους. Αμα δεν μπορούν να τα εξυπηρετήσουν, δεν πειράζει θα τα επιβαρυνθούν οι «τραπεζίτες»!
Ποιοι, όμως, είναι οι «τραπεζίτες»; Μήπως είναι οι καταθέτες; Για θυμηθείτε ποιοι έχασαν τα χρήματά τους στην Κύπρο!
Ο κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
