Στο τελευταίο μήνυμά του προς τον αμερικανικό λαό από τον Λευκό Οίκο, ο Τζο Μπάιντεν θέλησε να αναδείξει τα επιτεύγματα της θητείας του και να προειδοποιήσει για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η χώρα. «Το σύστημα του διαχωρισμού εξουσιών, των ελέγχων και ισορροπιών, μπορεί να μην είναι τέλειο, όμως έχει εξασφαλίσει τη δημοκρατία μας για σχεδόν 250 χρόνια, περισσότερο απ’ ό,τι πέτυχε άλλο έθνος στην Ιστορία που επιχείρησε τόσο τολμηρό πείραμα», έγραψε ο απερχόμενος πρόεδρος. «Ομως, ένα τεχνολογικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα» παράγει «μια χιονοστιβάδα παραπληροφόρησης και ψεμάτων, επιτρέποντας την κατάχρηση εξουσίας. Η ελευθερία του Τύπου καταρρέει», πρόσθεσε στο γραπτό του μήνυμα. «Σήμερα, στην Αμερική διαμορφώνεται μια ολιγαρχία ακραίου πλούτου, ισχύος και επιρροής που κυριολεκτικά απειλεί όλη τη δημοκρατία μας, τα βασικά δικαιώματα και τις ελευθερίες μας και τη δυνατότητα να έχουν όλοι ίση ευκαιρία να προκόψουν». Δεν χρειάστηκε να κατονομάσει τον άνθρωπο που θα τον διαδεχθεί στην προεδρία (και που ο ίδιος διαδέχθηκε πριν από τέσσερα χρόνια) για να καταλάβει όλος ο κόσμος ότι ο Μπάιντεν μιλούσε για τον Ντόναλντ Τραμπ. Ετσι, πέρα από τον φόβο για την επικράτηση μιας ολιγαρχίας, η πιο ανησυχητική προειδοποίηση ήταν έμμεση, «φυτεμένη» σε μια ευχή προς τη νέα κυβέρνηση. «Εύχομαι στην επερχόμενη κυβέρνηση να πετύχει, επειδή θέλω η Αμερική να πετύχει», έγραψε. «Για αυτό τήρησα το χρέος μου να εξασφαλίσω μια ειρηνική και ομαλή μετάβαση εξουσίας, για να είμαστε σίγουροι ότι δίνουμε το καλό παράδειγμα».
Η αναφορά στην «ειρηνική και ομαλή μετάβαση εξουσίας» παραπέμπει ευθέως στην πιθανότητα αυτό να μην επαναληφθεί σε τέσσερα χρόνια – εκτός, βεβαίως, εάν η μετάβαση θα είναι προς τον εκλεκτό του συστήματος που στήριξε τον Τραμπ και τον οδήγησε στην προεδρία για δεύτερη θητεία. Η αυριανή ορκωμοσία και οι εβδομάδες που προηγήθηκαν, διαφέρουν πολύ από την ίδια περίοδο του 2021, όταν ο Τραμπ, καταγγέλλοντας ότι ο Μπάιντεν του είχε «κλέψει» την προεδρία, ενθάρρυνε όχλο που κατέλαβε βιαίως το Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου. Από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2020, ο Τραμπ, πρώτα ως απερχόμενος πρόεδρος, μετά ως τέως πρόεδρος και πάλι υποψήφιος, έκανε ό,τι μπορούσε για να υποσκάψει την αξιοπιστία των εκλογών. Εχοντας δηλώσει πως θα εκδικηθεί όσους βρήκε μπροστά του στην απόπειρά του να παραμείνει παρανόμως στην εξουσία, έχοντας εξασφαλίσει τον έλεγχο του Κογκρέσου και της Δικαιοσύνης, έχοντας επιλέξει κορυφαίους υπουργούς, κρατικούς λειτουργούς και συμβούλους με βάση μόνο την πίστη τους προς τον ίδιο, είναι σίγουρο πως ο Τραμπ, ως παντοδύναμος πρόεδρος πια, θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να εμποδίσει την εκλογική ήττα του συστήματος που θα στηθεί γύρω του.
Και εδώ βρίσκεται το τραγικό κληροδότημα του Τζο Μπάιντεν – η επαναφορά στην προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, με μια Αμερική ισχυρότερη εξαιτίας των μέτρων που η κυβέρνηση Μπάιντεν πήρε στην οικονομία και στην ενίσχυση των συμμαχιών της χώρας, και με αυξημένες τις εξουσίες του προέδρου, χάρη στην υποταγή του Ανωτάτου Δικαστηρίου στον άνθρωπο που εξασφάλισε πλειοψηφία ομοϊδεατών του μεταξύ των δικαστών. Ετσι, εκεί που ελπίζαμε πως η προεδρία Μπάιντεν θα σηματοδοτούσε ότι ο Τραμπ ήταν παρένθεση στην ιστορική εξέλιξη των ΗΠΑ, φοβόμαστε πως είναι πιθανότερο η οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας –ο «Τραμπισμός»– να είναι ο κανόνας, και ο Μπάιντεν, και ό,τι εκπροσωπεί, να ήταν η παρένθεση. Η αυριανή ορκωμοσία, σε πολικό ψύχος στην Ουάσιγκτον, θα μείνει στην Ιστορία ως απόγειο της ευθραυστότητας της δημοκρατίας, όταν αυτή, «ειρηνικά και ομαλά», παραδίδει την εξουσία στους εχθρούς της.
