Κλείνοντας το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, είναι προφανές ότι η ανθρωπότητα δύσκολα θα ανταποκριθεί στις υπαρξιακές απειλές που αντιμετωπίζει. Το 2024 «παρέδωσε» στο 2025 όλα τα αδιέξοδα που ανέδειξε στη δημοκρατία, στην οικονομία, και στη δημοσιογραφία. Είδαμε πού οδηγούν οι αδυναμίες των συστημάτων και θεσμών που γνωρίζαμε. Η Δημοκρατία, σαν να ήθελε να αποδείξει το οξύμωρο στον πυρήνα της (ότι οι ψηφοφόροι ενίοτε στρέφονται υπέρ της καταστροφικής επιλογής), ανέδειξε έναν αυταρχικό και ακατάλληλο άνθρωπο στο ύπατο αξίωμα της μοναδικής δημοκρατικής υπερδύναμης. Ο καπιταλισμός παρήγαγε το φαινόμενο που εκπροσωπεί ο Ελον Μασκ, όπου λίγοι άνθρωποι αποκτούν ασύλληπτα πλούτη και με αυτά επηρεάζουν με καθοριστικό τρόπο όχι μόνο τις πολιτικές εξελίξεις αλλά και τον τρόπο που οι πολλοί σκέφτονται (μέσω των κοινωνικών δικτύων και των μέσων ενημέρωσης που ελέγχουν). Το κυνήγι του ατομικού πλουτισμού –που υποτίθεται πως παρέχει ίσες ευκαιρίες σε όλους, καθώς ένα «αόρατο χέρι» καθορίζει τις ισορροπίες– ενέχει την ανισότητα, αυτή που προκαλεί τον άνθρωπο να θελήσει να βελτιώσει τη θέση του. Στις ημέρες μας, όμως, είναι φανερό ότι το παιχνίδι είναι στημένο εις βάρος των «μη προνομιούχων», καθώς δεν τους παρέχεται η ευκαιρία να «ισοφαρίσουν». Αντιθέτως, οι οικονομικά ισχυρότεροι δεν κρύβουν τους στόχους τους: να ελέγξουν την εξουσία και να μην ελέγχονται οι ίδιοι. Και η δημοσιογραφία προκαλεί καχυποψία ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα της μιας ή της άλλης ομάδας του διχασμένου πληθυσμού, όχι του συνόλου.
Το πολιτικό τοπίο στις ΗΠΑ σήμερα δείχνει τι συμβαίνει όταν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της Δημοκρατίας δεν λειτουργούν.
Η «διαπλοκή» στην οποία εμείς έχουμε μακρά παράδοση στο επίπεδο πολιτικής-πλούτου-δημοσιογραφίας έχει πάρει πλανητικές διαστάσεις. Στα αυταρχικά καθεστώτα, η πολιτική εξουσία ελέγχει και αξιοποιεί τον πλούτο και τον δημόσιο λόγο για να θωρακίζεται η ίδια. Στη Δημοκρατία, φθάσαμε στο απόγειο των αδυναμιών του συστήματος, βλέποντας τον πλουσιότερο άνθρωπο στη Γη να αγοράζει ισχυρότατο μέσο ενημέρωσης και τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Επιπλέον, ο ίδιος ο Μασκ παρεμβαίνει στην πολιτική σκηνή άλλων δημοκρατιών, όπως η Γερμανία και η Βρετανία, στηρίζοντας ακραίες, διχαστικές δυνάμεις, ενώ κάνει τούμπες για να ικανοποιήσει αυταρχικά καθεστώτα όπως αυτά της Ρωσίας, της Κίνας και της Τουρκίας, για να προωθήσει τα συμφέροντά του. Πρέπει να έχουμε κατά νουν, ωστόσο, ότι ο Τραμπ και ο Μασκ δεν θα είχαν αποκτήσει τέτοια δύναμη –ίσως να μην είχαν απασχολήσει καν την κοινή γνώμη– εάν δεν υπήρξε μακρόχρονη διάβρωση των θεσμών (κυρίως των δικαστικών) ως μέρος οργανωμένου σχεδίου χρηματοδοτούμενο από δισεκατομμυριούχους, εάν η αποδυνάμωση ελεγκτικών μηχανισμών δεν ήταν πολιτική προτεραιότητα των συντηρητικών, εάν δεν είχε υπονομευθεί η αξιοπιστία των «παραδοσιακών» μέσων ενημέρωσης. Η ελεγχόμενη πολιτική και δικαστική εξουσία, η ασυδοσία ισχυρών οικονομικών παραγόντων και ο διχασμός που τρέφεται απ’ όλα αυτά ακυρώνουν την ιδέα ότι η ενημέρωση μπορεί να είναι αμερόληπτη, να υπηρετεί την αλήθεια και το κοινό καλό. Και άψογα να είναι τα μέσα ενημέρωσης, οι πολίτες τα κρίνουν βάσει όσων αυτοί πιστεύουν ήδη, συμφωνώντας με αυτά ή απορρίπτοντάς τα.
Το πολιτικό τοπίο στις ΗΠΑ σήμερα δείχνει τι συμβαίνει όταν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της Δημοκρατίας δεν λειτουργούν, όταν οι θεσμοί δεν μπορούν να προστατεύσουν εαυτούς και το σύνολο του πληθυσμού. Αυτό το μοντέλο δεν μπορεί να συντηρήσει το κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ εξουσίας και πληθυσμού. Και όσο θα προκαλούνται αντιδράσεις, τόσο θα επιστρατεύονται μέσα τεχνολογικής και αστυνομικής καταστολής, έως ότου η δημοκρατία και η ολιγαρχία να διαφέρουν μόνο στο όνομα. Απαιτείται αφύπνιση των πάντων.
