Εκείνο το λίγο του κόσμου που φάνηκε πίσω από τη λαμπερή εικόνα της γιορτής ήταν αρκετό για να ψαλιδίσει την ανακουφιστική προσμονή των θαυμάτων. Δεν έγιναν. Στις εμπόλεμες ζώνες παρέμειναν ενεργά όλα τα σκεύη της σφαγής, όλα τα γεννήματα της παράνοιας του ολέθρου. Και οι απειλές· ειδικά η υπερτοπικής εμβέλειας, ολοσχερώς καταστροφική πυρηνική. Περισσότερο από όλες τις εξελιγμένες πολεμικές μηχανές τα πυρηνικά φοβούνται οι άνθρωποι εκτός θερμών πεδίων. Ούτε με τα υπερηχητικά drones – βομβαρδιστικά χωρίς χειριστή ούτε με την αλγοριθμική ισοπέδωση πολλαπλών στόχων ούτε με τους ρομποτικούς διασπορείς της καταστροφής φρικιούν τόσο όσο με τον υπερηχητικό βαλλιστικό –δυνάμει πυρηνικό– πύραυλο Oreshnik, που ο Πούτιν έριξε πάνω στο Ντνίπρο. Κατόπιν τούτου, σημειώθηκε νέο άλμα στην κατασκευή ιδιωτικών και δημόσιων πυρηνικών καταφυγίων στις υπόγειες γειτονιές του κόσμου.
Είναι μια στρέβλωση των καιρών: καταφύγια αντί της αποτροπής μιας νέας ισορροπίας του τρόμου. Η αρχή του κακού έγκειται στην κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων, στην ανάδυση του αναθεωρητισμού, στη χαμηλή ένταση της βούλησης για απομείωση των πυρηνικών όπλων. Ρωσία και ΗΠΑ κατέχουν 10.624 πυρηνικές κεφαλές (5.580 και 5.044 αντίστοιχα), οι 2.100 είναι σε υψηλή επιχειρησιακή ετοιμότητα, η Κίνα 500, οι Γαλλία, Ινδία, Ισραήλ, Β. Κορέα, Πακιστάν, Ηνωμένο Βασίλειο 997. Και οι εννέα τώρα ανασκουμπώνονται. Το σύμπαν ασφάλειας που έχτισε η 70χρονη κούρσα πυρηνικού αφοπλισμού, με τις δεκάδες διμερείς, πολυμερείς, διεθνείς συνθήκες, την κατάθεση μόχθου και ψυχής γιγάντων του πνεύματος και της επιστήμης –Μπέρτραντ Ράσελ, Αλμπερτ Αϊνστάιν, Τζότζεφ Ρότμπλατ, Χένρι Μίλερ, Φρεντερίκ Ζολιό-Κιουρί, Λίνους Πάουλινγκ κ.ά.– και την ελάττωση των κεφαλών από 78.888 σε 12.121, μοιάζει να καταρρέει. Οι μεγάλοι, ναι μεν αποσυναρμολογούν παλαιές κεφαλές, όταν το κάνουν (ο Πούτιν ανέστειλε τη συμμετοχή της Ρωσίας στη νέα START, το μοναδικό εναπομείναν σύμφωνο μεταξύ των δύο για μείωση των στρατηγικών όπλων), όμως ταυτόχρονα αποκτούν έξυπνα υπερηχητικά συστήματα και νέας τεχνολογίας ευέλικτο πυρηνικό εξοπλισμό. Και απαξάπαντες καταφύγια… Το ψυχολογικό οχυρό στα ανορθολογικά παιχνίδια με την ανθρώπινη ύπαρξη.
Πυκνώνουν τα πυρηνικά καταφύγια στις υπόγειες γειτονιές του κόσμου.
Η Ελβετία, που αρνείται από το 1963 να πληρώσει τον παραλογισμό άλλων, διαθέτει για τον καθένα από τους 9 εκατ. κατοίκους της μια θέση σε ένα από τα 370.000 αναβαθμισμένα ιδιωτικά και δημόσια καταφύγια. Η Φινλανδία συντηρεί τα 54.000 καταφύγια του ψυχρού πολέμου, Νορβηγία και Σουηδία διανέμουν οδηγούς επιβίωσης. Η Γερμανία των 579 καταφυγίων για το 0,57% του πληθυσμού της, τώρα μετατρέπει σταθμούς μετρό και σήραγγες σε υπόγεια οχυρά. Η Πολωνία θέσπισε την κατασκευή καταφυγίων στα νεόδμητα κτίρια. Η Ελλάδα ζει μια πρώτη αρχή, με λίγους ιδιώτες να χτίζουν καταφύγια. Στις ΗΠΑ οι αρχές πληροφορούν τους πολίτες πως δεν χρειάζονται μπούνκερ, θα επιβιώσουν της σχάσης αν παραμείνουν τις πρώτες ημέρες στην καρδιά ενός μεγάλου κτιρίου, μακριά από εξωτερικούς τοίχους, ή σε υπόγειο. Ομως, δεν μετριάζουν τον φόβο. Οι άνθρωποι ψάχνουν ν’ αγοράσουν, από στεγανά «κουτιά» των λίγων χιλιάδων δολαρίων μέχρι διαμερίσματα σε υπόγεια συγκροτήματα, όπως στο πολυώροφο Xpoint της Νότιας Ντακότας, ή να οικοδομήσουν υπεδάφιες επαύλεις, με υδροπονικούς κήπους, πισίνες, γυμναστήρια, γήπεδα, βιβλιοθήκες, κινηματογράφους, ιατρεία…
Σημειώνεται από ειδικούς ότι περισσότερο από κέλυφος προστασίας τα καταφύγια είναι απόκτημα για να αντέξει διανοητικά και ψυχικά ο άνθρωπος το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου. Η δημιουργία καταφυγίων, υποστηρίζουν, είναι η ατελής λύση σε παρεκκλίνοντα δρόμο, αφού δημιουργεί τη λανθασμένη εντύπωση ότι το είδος θα επιβιώσει από πυρηνικό ολοκαύτωμα. Ακόμη κι αν ο άνθρωπος προφυλαχθεί από την πυρηνική άμμο της έκρηξης, είναι δύσκολο, θεωρούν, να αντέξει διαγενεακά τη μακροχρόνια βλαπτικότητα των ραδιενεργών καταλοίπων.
Τα έτοιμα προς ρίψη πυρηνικά, ακόμη και με το προσωπείο του σκιάχτρου, δεν χωρούν στο σύμπαν της λογικής. Και δεν φταίει το αποκούμπι των καταφυγίων που παραμένει ο πυρηνικός πόλεμος ως πολιορκητικός κριός στα κατάστιχα των εννέα και μακροβιούν οι κεφαλές στους πυραύλους. Φταίνε οι γνωστοί ίλιγγοι των μελανών σελίδων της Ιστορίας, που εξισώνεται και πάλι η ύπαρξη με τον κίνδυνο, το αίμα, την οδύνη. Αρχομανία, απληστία, ωμότητα, μισαλλοδοξία, αλαζονεία – και η νεοφανής ροπή στην αυτοχειρία. Η τόση (άλλοτε αδιανόητη) δύναμη τυφλώνει.
