Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι πόλεμοι του Ισραήλ μπορεί να μην ξεκίνησαν το 2024. Ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν πρόεδρος και πριν. Εδώ και δεκαετίες, τα Ηνωμένα Εθνη είναι παράλυτα. Η φιλελεύθερη δημοκρατία είχε δεχθεί πλήγματα και πριν από τη φετινή χρονιά. Η δυσκολία της Γερμανίας και της Γαλλίας να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της εποχής ήταν ήδη εμφανής, όπως και οι συνέπειες για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το 2023 είχαν ήδη καταρριφθεί όλα τα ρεκόρ θερμότητας στη Γη. Oμως, το 2024 επιβεβαίωσε ότι ο κόσμος σήμερα είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν που γνωρίζαμε έως πριν από –ας πούμε– δέκα χρόνια. Διαπιστώνουμε πως δεινά που έως τότε θεωρούσαμε εκτροπή –τρέλα– καθιερώνονται ως η νέα κανονικότητα. Συνηθίσαμε να ακούμε για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ από την αρχή καταλάβαμε ότι η εισβολή σήμαινε το τέλος της γεωπολιτικής σταθερότητας στην περιοχή μας. Η καθημερινή σφαγή στη Γάζα, παρά τις διεθνείς διώξεις για εγκλήματα πολέμου, συνεχίζεται αδιάκοπα. Αυτή και οι συνέπειές της, όπως το ξεδόντιασμα του Ιράν και η πτώση του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία, ξεκίνησαν με τη σφαγή Ισραηλινών πολιτών που διέπραξε η Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023 και επιταχύνθηκαν φέτος. Σε παγκόσμια κλίμακα, ο οργανισμός ACLED (Armed Conflict Location and Event Data) σημείωσε πως το 2024 οι βίαιες συγκρούσεις ήταν διπλάσιες απ’ ό,τι πριν από πέντε χρόνια. Αυτή τη χρονιά μόνο, 67.000 σκοτώθηκαν στην Ουκρανία και 35.000 στη Γάζα και στη Δυτική Οχθη, σε σύνολο 233.597 καταγεγραμμένων θανάτων στον κόσμο (30% περισσότεροι από το 2023).
Σφαγές, εκδίκηση, η βία ως αποτροπή και ως πολιτική, είναι αναπόσπαστα στοιχεία της ανθρώπινης ταυτότητας και πορείας. Ομως, είχαμε πιστέψει (τουλάχιστον όσοι είχαμε την τύχη να γεννηθούμε σε ευημερούσες κοινωνίες) πως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, με την εδραίωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είχαμε μπει σε εποχή πρωτοφανούς συνεννόησης και συνεργασίας. Τώρα βλέπουμε πως η πρώτη εκλογή Τραμπ και το Brexit, ο επεκτατισμός του Πούτιν, ο έντονος λαϊκισμός ολοένα περισσότερων πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ κ.α., το ξέσπασμα της βίας στη Μέση Ανατολή, δεν αποτελούν παρένθεση. Είναι η επιστροφή στην κανονικότητα της ανθρωπότητας. Και τα χειρότερα που φοβόμασταν αφομοιώνονται μέσα στην καθημερινότητα.
Ενώ η ανθρωπότητα κινδυνεύει άμεσα, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι υπερψηφίζουν πολιτικούς που δεν κρύβουν ότι θα επιδεινώσουν την κατάσταση.
Η προεδρία Μπάιντεν στις ΗΠΑ είναι αυτή που αποδεικνύεται παρένθεση, όπως και η προσπάθειά του να στηρίξει διεθνείς συμφωνίες για το κλίμα κ.ά. Ο Τραμπ επιστρέφει δριμύτερος, κηρύττοντας ταυτοχρόνως τον επιθετικό εθνικισμό, τον απομονωτισμό και τον επεκτατισμό, αδιαφορώντας για την ασυναρτησία αυτή. Με την ίδια (παρα)λογική, ευαγγελίζεται «Πρώτα η Αμερική», ενώ διορίζει σε καίριες θέσεις του πολιτεύματος ανίκανους ανθρώπους, αρκεί να ορκίζονται πίστη σε αυτόν, οι οποίοι θα στοιχίσουν ακριβά στη χώρα. Ο Τραμπ συγχέει τη χώρα με τον εαυτό του, όπως οι παντοδύναμοι βασιλείς κάποτε, και τον ψηφίζουν πολίτες που πιστεύουν πως είναι ελεύθεροι, πως ζουν στην «καλύτερη δημοκρατία του κόσμου». Στην Ευρώπη, ενισχύονται δυνάμεις της διάλυσης, όταν η μόνη άμυνά μας είναι η ενότητα. Και εδώ η τρέλα γίνεται κανονικότητα.
Αυτό που δεν αποτελεί επιστροφή σε ένα ζοφερό παρελθόν είναι η κλιματική κρίση, η πύλη προς ένα αβέβαιο παρόν και άκρως επικίνδυνο μέλλον. Τα τελευταία στοιχεία αποδεικνύουν ότι το 2024 ήταν ακόμη θερμότερο από το ’23. Ετσι, η νέα κανονικότητά μας είναι ο ορισμός της τρέλας: ενώ η ανθρωπότητα κινδυνεύει άμεσα, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι υπερψηφίζουν πολιτικούς που δεν κρύβουν ότι θα επιδεινώσουν την κατάσταση.
