Γιατί έκανε δημοψήφισμα ο Αλέξης Τσίπρας τον Ιούλιο του 2015; Εκείνος λέει για να έχει κάποιο διαπραγματευτικό ατού προς τους εταίρους – δηλαδή για να πιέσει με αυτό τους Ευρωπαίους ηγέτες να κάνουν πίσω και να αποδεχθούν μέρος των θέσεών του, όπως γράφεται. Το πιο πιθανό, όμως, είναι ακριβώς το αντίθετο. Το έκανε επειδή πίστευε ότι στο δημοψήφισμα θα υπερίσχυε το «Ναι» και με αυτόν τον τρόπο θα έκανε πιο εύπεπτη πολιτικά στους δικούς του ψηφοφόρους την «κωλοτούμπα» που προγραμμάτιζε αποδεχόμενος το τρίτο μνημόνιο.
Ο Αλέξης Τσίπρας προτιμούσε μάλλον το «Ναι», αλλά επικράτησε το «Οχι» –με το απίστευτο 61,3%– προκαλώντας αναστάτωση στην κυβέρνηση. Γι’ αυτό το ίδιο βράδυ μετά τη νίκη του «Οχι» ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, που πήγε ενθουσιασμένος στο Μέγαρο Μαξίμου, βρέθηκε αντιμέτωπος με μία γενικευμένη κατήφεια, όπως έχει επανειλημμένως περιγράψει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τις ημέρες πριν από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος τα μηνύματα που έφταναν στο υπουργείο Οικονομικών, αλλά και σε άλλα παραγωγικά υπουργεία, από μεγάλες ελληνικές εταιρείες ήταν απολύτως αποθαρρυντικά για την κυβέρνηση. Γι’ αυτόν τον λόγο λέγεται ότι ο τότε υπουργός κάλεσε ένα 24ωρο πριν από το δημοψήφισμα τους συνεργάτες του και τους προϊδέασε για την παραίτησή του από το υπουργείο εάν κερδίσει το «Ναι», όπως όλα έδειχναν. Το «Ναι» θα σήμαινε ότι η κυβέρνηση Τσίπρα έπρεπε να κάνει πίσω και να υπογράψει το τρίτο μνημόνιο που ζητούσαν οι Ευρωπαίοι – κάτι που ο Βαρουφάκης είχε ξακαθαρίσει ότι δεν μπορούσε να αποδεχθεί.
Με αυτήν την έννοια, όσα δήλωσε ο κ. Τσίπρας σε πρόσφατο φόρουμ, ότι δηλαδή η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έκανε το δημοψήφισμα για να έχει ένα plan Β, λένε απο μία άλλη οπτική την αλήθεια. Μόνο που αυτό το plan Β αφορούσε την υποχρεωτική «κωλοτούμπα» της κυβέρνησης υπέρ των μνημονίων ακολουθώντας το «Ναι» του ελληνικού λαού στο δημοψήφισμα. Το «Οχι» έκανε την «κωλοτούμπα» πολύ πιο επώδυνη πολιτικά.
Στο βιβλίο της η Αγκελα Μέρκελ, που ήταν τόσο γοητευμένη από τον Αλέξη Τσίπρα ώστε να εγκωμιάζει ακόμη και τα… καλά αγγλικά του («Ηξερα από τις πρώτες συναντήσεις μας ότι μιλούσε καλά αγγλικά») σημειώνει πως ύστερα από χρόνια σε ένα γεύμα με θαλασσινά στον Πειραιά ο Τσίπρας της περιέγραψε ότι πήγε σε δημοψήφισμα μόνο και μόνο για να αποδείξει στους πολίτες ότι η κυβέρνησή του είχε κάνει το παν για να διαπραγματευθεί σκληρά με την Ευρώπη.
«Ο Τσίπρας μου εξήγησε ότι ήταν σημαντικό να δείξει στους πολίτες με έναν πειστικό τρόπο ότι η νέα κυβέρνηση είχε εξαντλήσει κάθε περιθώριο προκειμένου να απαλλαγεί από τη μισητή τρόικα», γράφει η Αγκελα Μέρκελ.
Φθάνοντας έως τα άκρα με τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ο Αλέξης Τσίπρας είχε μεγαλύτερα περιθώρια να κάνει ακόμη και στροφή 180 μοιρών, δείχνοντας ότι τα έδωσε όλα για το καλό της χώρας, ακόμη κι αν αναγκάστηκε τελικά να κάνει πίσω.
Αυτό που δεν γράφει η Μέρκελ στο βιβλίο της –το γνώριζε όμως πολύ καλά η Καγκελαρία– ήταν οι υποσχέσεις που είχε δώσει ο Αλέξης Τσίπρας σε εμπιστευτικές συναντήσεις του με τη γερμανική πλευρά ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Είχε ξεκαθαρίσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν μια ανερχόμενη αντισυστημική δύναμη στην ελληνική κοινωνία που δεν είχε δεσμεύσεις ή εξαρτήσεις. Και ήταν αποφασισμένος να συγκρουστεί μετωπικά με το πολιτικό και επιχειρηματικό κατεστημένο της χώρας – κάτι που ικανοποιούσε το Βερολίνο. Υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν βεβαίως στο ελάχιστο, όπως έδειξε η Ιστορία, αλλά ακούγονταν πολύ ευχάριστα στα αυτιά της γερμανικής κυβέρνησης.
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη που δεν γράφει η Μέρκελ στο βιβλίο της και είχε συνεπάρει το γερμανικό κατεστημένο. Ηταν η άψογη στάση της κυβέρνησης Τσίπρα από την ώρα που αποφάσισε να κάνει στροφή 180 μοιρών και να υιοθετήσει το μνημόνιο. Αποδείχθηκε ο πιο καλός μαθητής του τρίτου μνημονίου – όχι όπως ο Παπανδρέου και Σαμαράς που άλλα έλεγαν κι άλλα έκαναν σε μια προσπάθεια να μην περάσουν όλο το κόστος του μνημονίου στους πολίτες.
Ο Τσίπρας ως πρωθυπουργός όχι μόνον επέβαλε τη σκληρότερη δυνατή φορολόγηση στη μεσαία τάξη για να συγκεντρώσει το περίφημο μαξιλάρι των 35 δισ. ευρώ – «πράξη εθνικής ευθύνης» όπως την αποκαλούσε τότε η κυβέρνηση. Αλλά ακόμα είχε αποδεχθεί να δεσμεύσει ολόκληρη τη δημόσια περιουσία στο περίφημο Υπερταμείο. Δηλαδή 10.119 ακίνητα του Δημοσίου –ανάμεσά τους και κάποια εμβληματικά μνημεία της χώρας– εκχωρήθηκαν για 99 χρόνια στην Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (ΕΤΑΔ) ως ενέχυρο στους δανειστές για τα δάνεια που πήρε η κυβέρνηση Τσίπρα στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου. Πώς να μην είναι γοητευμένη η Μέρκελ μαζί του.
