Την Τετάρτη ο διευθύνων σύμβουλος μιας ασφαλιστικής εταιρείας δολοφονήθηκε στο Μανχάταν, εν ψυχρώ, στο δρόμο. Αυτή ήταν μια πολύ ασυνήθιστη είδηση ούτως ή άλλως (οι διευθύνοντες σύμβουλοι επιχειρήσεων είναι από τα πιο προστατευμένα και προνομιούχα είδη ζωής στον κόσμο -το 2023, από τους σχεδόν 200.000 εν ενεργεία διευθύνοντες συμβούλους στις ΗΠΑ απεβίωσαν μόνο 19, όλοι από φυσικά αίτια) αλλά απέκτησε τρομακτική δημοσιότητα σε ολόκληρο τον κόσμο για έναν άλλο λόγο. Μολονότι τα κίνητρα του δολοφόνου, ο οποίος μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές διαφεύγει της σύλληψης, είναι άγνωστα, ολόκληρο το ίντερνετ έσπευσε να κάνει υποθέσεις. Το θύμα, βλέπετε, διηύθυνε μια από τις εταιρείες που δραστηριοπούνται στον τομέα της ιδιωτικής υγείας, που ασφαλίζουν πολίτες σε μια χώρα χωρίς δωρεάν εθνικό σύστημα υγείας, και συχνά κατηγορούνται για υπερβολικές χρεώσεις και για το ότι αφήνουν πελάτες τους ακάλυπτους με ιλιγγιώδεις λογαριασμούς από νοσοκομεία και γιατρούς.
When you shoot one man in the street it’s murder.
When you kill thousands of people in hospitals by taking away their ability to get treatment you’re an entrepreneur. https://t.co/rbDQz47zM2
— Please Log Off From This Hellsite (@LogOffAlready) December 4, 2024
Σίγουρα στις περιηγήσεις σας στο ίντερνετ θα πετυχαίνετε πότε πότε αυτές απίστευτες ιστορίες αμερικανών που πήγαν στο γιατρό για ένα πρήξιμο στο πόδι, ας πούμε, και έφυγαν με λογαριασμό $15.000 δολαρίων, που δεν κάλυπτε η ασφάλειά τους. Την περασμένη εβδομάδα η ασφαλιστική εταιρεία Anthem ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να καλύπτει το κόστος της αναισθησίας αν η διάρκεια του χειρουργείου ξεπερνά ένα χρονικό όριο. Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα σε εκείνη την κοινωνία. To 41% των αμερικανών έχουν “ιατρικά χρέη”, δηλαδή χρωστάνε λεφτά για ιατρική φροντίδα που δεν μπορούσαν να πληρώσουν. Οι ασθενείς στις ΗΠΑ πληρώνουν τα διπλάσια από ό,τι πληρώνουν οι Ελβετοί, οι Βρετανοί ή άλλοι πλούσιοι Ευρωπαίοι για τα ίδια φάρμακα. Λαμβάνοντας υπόψιν και το κόστος ζωής, ο μέσος Αμερικάνος δαπανά τετραπλάσια χρήματα από το μέσο Έλληνα κάθε χρόνο για τις υπηρεσίες υγείας που χρειάζεται. Οι αμερικανοί δαπανούν τα περισσότερα ανάμεσα σε όλες τις χώρες του κόσμου, με διαφορά. Μια απροσδόκητη περιπέτεια υγείας μπορεί να χρεοκοπήσει ένα νοικοκυριό. Γνωστοί μου Έλληνες μετανάστες -ασφαλισμένοι, ευκατάστατοι- περιμένουν να έρθουν για διακοπές στην Ελλάδα για να πάνε στον οδοντίατρο. Και με όλο αυτό το κόστος -ή, ίσως, εξαιτίας αυτού του κόστους-, οι αμερικανοί έχουν χειρότερη υγεία και χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής από όλες τις πλούσιες χώρες του κόσμου. Είναι ένα σύστημα αποτυχημένο από κάθε άποψη.
Κι εδώ στην Ελλάδα, βέβαια το δικό μας σύστημα υγείας δεν είναι σε καθόλου καλή κατάσταση. Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Δείτε τι γίνεται με τις αποκαλύψεις για το 424 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ας πούμε. Και στην Ελλάδα, οι δαπάνες για την υγεία είναι ιλιγγιώδεις, οι υψηλότερες στην Ευρώπη, ακριβώς επειδή το υποτίθεται δωρεάν εθνικό σύστημα υγείας συχνά δεν μπορεί να ανταπεξέλθει, και καταφεύγουμε στην ιδιωτική αγορά. Αλλά μοιάζει να μην έχουμε φτάσει στο επίπεδο απόγνωσης που έχουν φτάσει πολλοί Αμερικανοί, πολίτες μιας από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, που βλέπουν τις ζωές τους να καταστρέφονται επειδή αρρώστησαν.
Πώς αντιμετωπίζεται μια τέτοια συστημική αποτυχία; Τι μπορεί να κάνει ένας πολίτης; Από ό,τι αποδείχτηκε και στις πρόσφατες εκλογές, η δημοκρατική διαδικασία δεν μοιάζει να λειτουργεί. Ο κόσμος ψηφίζει με άλλα κριτήρια -αν ψήφιζε για την κατάσταση στην υγεία, θα ψήφιζε την αντιπρόεδρο της κυβέρνησης που πήρε για πρώτη φορά χειροπιαστά μέτρα για την μείωση του κόστους των φαρμάκων και μείωσε το κόστος της ασφάλισης για εκατομμύρια αμερικανούς και όχι για τον υποψήφιο που υποσχόταν το ξήλωμα και των όποιων διχτυών ασφαλείας προσφέρει το αναιμικό υπάρχον σύστημα. Οπότε αν ο κόσμος δεν δρα με την ψήφο του, πώς λύνουν τέτοια βαθιά συστημικά προβλήματα οι κοινωνίες; Το ένα ενδεχόμενο είναι: δεν τα λύνουν. Οι πολίτες επέλεξαν τον Τραμπ, που υπόσχεται ότι θα ξηλώσει το “Affordable Care Act”, το νόμο για την προστασία δεκάδων εκατομμυρίων πολιτών από τις ληστρικές πρακτικές των ασφαλιστικών, γνωστό περισσότερο με το όνομα “Obamacare”. Ψήφισαν ώστε το σύστημα υγείας τους να γίνει ακόμα πιο άδικο, οι ασφαλιστικές και οι φαρμακευτικές εταιρείες ακόμα πιο αρρύθμιστες, ανεξέλεγκτες και αδίστακτες.
Ένας άλλος τρόπος είναι ακτιβισμός, δράση και αγώνας, ώστε κάποια στιγμή ο κόσμος να ξυπνήσει και να αρχίσει να ψηφίζει σύμφωνα με το συμφέρον του, και όχι με κριτήρια το σε ποιες τουαλέτες πιστεύει ο τάδε υποψήφιος ότι θα πρέπει να κάνουν τα τσισάκια τους τα τρανς άτομα. Αλλά τι είδους αγώνας; Είναι γνωστό ότι τα πιο επιτυχημένα κινήματα για τη διεκδίκηση μεγάλων συστημικών αλλαγών στις κοινωνίες ήταν παραδοσιακά κινήματα μη-βίας. Αλλά οι σουφραζέτες, που διεκδικούσαν το δικαίωμα της ψήφου για τις γυναίκες, έβαζαν και βόμβες. Ο Νέλσον Μαντέλα, λίγο πριν τη φυλάκισή του, είχε αποφασίσει να γυρίσει τη δράση του κινήματος για την πτώση του απαρτχάϊντ σε ένοπλη αντίδραση. Οι Μαύροι Πάνθηρες, στο πλαίσιο του αγώνα τους για ανθρώπινα δικαιώματα και δικαιοσύνη, μοίραζαν δωρεάν γεύματα σε φτωχά παιδιά, αλλά εμπλέκονταν και σε ένοπλες μάχες με αστυνομικούς. Κάποια στιγμή, όταν το πρόβλημα γίνεται υπερβολικά μεγάλο και άμεσο, όταν κάποιο όριο ξεπερνιέται, η βία εμφανίζεται, αναπόφευκτα.
Δεν ξέρουμε γιατί ο δολοφόνος σκότωσε τον 50χρονο διευθύνοντα σύμβουλο, πατέρα δύο παιδιών, εν ψυχρώ στη Νέα Υόρκη τις προάλλες. Μπορεί οι λόγοι να είναι άσχετοι. Μπορεί να είναι άλλος ένας παλαβός αμερικανός, με εύκολη πρόσβαση σε όπλα που μπορεί να αγοράσει ακόμα και στο σούπερ μάρκετ, σε μια έξαρση τυχαίας βίας. Αλλά ο απίστευτος διάλογος που έχει ξεκινήσει τις ημέρες που ακολούθησαν, δείχνει ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα σε αυτή την κοινωνία. Κι ότι μπορεί όντως, ένα όριο ανοχής, σε μια αόρατη στις κάλπες κρίσιμη μάζα του λαού, να έχει ξεπεραστεί. Δύο ημέρες μετά τη δολοφονία του διευθύνοντος συμβούλου, εκείνη η άλλη ασφαλιστική εταιρεία, που είχε ανακοινώσει ότι μειώνει την κάλυψη στην αναισθησία των χειρουργείων, το πήρε πίσω.
